80 năm ngoại giao Việt Nam: Hành trình bền bỉ vì hoà bình và phát triển

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn khái quát những thành tựu và đóng góp của Ngoại giao Việt Nam. Ảnh: Quang Hòa

Ngoại giao từ thời Bác Hồ: Lặng lẽ mà quyết đoán

Từ những ngày đầu lập nước đến thời đại hội nhập, ngoại giao luôn là một trong những “mặt trận” đặc biệt của Việt Nam. Không ồn ào như chiến trường, không trực diện như chính trị - quân sự, nhưng lại bền bỉ, khéo léo và quyết liệt trên bàn đàm phán, trong mỗi chuyến công du, tại từng dòng chữ ký trên các văn kiện quốc tế.

80 năm trước, ngày 28/8/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh thành lập Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - đặt nền móng cho nền ngoại giao hiện đại đầu tiên của đất nước. Với Người, ngoại giao không chỉ là chuyện đi lại giữa các nước, mà là vấn đề sinh tử của một quốc gia mới giành độc lập.

Người từng nói: “Sau vấn đề phòng thủ, ngoại giao là một vấn đề cần yếu cho một nước độc lập”, và nhất quán khẳng định, ngoại giao phải thân thiện, mở cửa, tận dụng mọi sự ủng hộ quốc tế để giữ hòa bình, mưu cầu phát triển.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhắc lại: “Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dùng ngoại giao để thêm bạn bớt thù, phân hóa đối phương, tập hợp lực lượng quốc tế. Những tư tưởng ấy đến nay vẫn còn nguyên giá trị”.

Từ đàm phán Paris đến hội nhập WTO: Ngoại giao không đứng ngoài cuộc

Trong các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, ngoại giao đã chứng minh khả năng chuyển hóa thắng lợi ngoài mặt trận thành kết quả trên bàn đàm phán. Các Hiệp định Geneva (1954), Paris (1973)… là minh chứng sống động cho “cuộc chiến không tiếng súng”, nhưng đầy bản lĩnh của đội ngũ cán bộ ngoại giao Việt Nam.

Ngày 20/9/1977, Việt Nam chính thức gia nhập Liên hợp quốc. Trong ảnh: Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Duy Trinh (thứ hai từ phải sang) dự lễ kéo cờ Việt Nam tại trụ sở Liên hợp quốc - Ảnh tư liệu

Bước vào thời kỳ đổi mới, ngoại giao là lực lượng tiên phong phá thế bao vây, cấm vận, giúp Việt Nam thiết lập quan hệ với 194 quốc gia, ký kết hàng trăm điều ước quốc tế, và hội nhập sâu vào các tổ chức đa phương như ASEAN, WTO, APEC…

Đặc biệt, trong những năm gần đây, ngoại giao không chỉ làm chính trị, mà còn góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế, thu hút đầu tư, mở rộng thị trường và phối hợp hiệu quả trong các tình huống toàn cầu như đại dịch COVID-19.

“Ngoại giao Việt Nam giờ đây là mắt xích quan trọng trong các hiệp định thương mại tự do, đóng vai trò không nhỏ trong thu hút FDI và huy động nguồn lực cho phát triển đất nước” - Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn khẳng định.

Từ một ngành có chưa đến 20 cán bộ những năm đầu lập nước, đến nay Việt Nam đã có hơn 2.000 cán bộ ngoại giao, với 98 cơ quan đại diện ở nước ngoài. Không ít tên tuổi đã đi vào lịch sử như những hình mẫu: Phạm Văn Đồng, Nguyễn Duy Trinh, Xuân Thủy, Nguyễn Thị Bình, Nguyễn Cơ Thạch… - những người được chính đối phương phải nể phục vì trí tuệ, khí chất và tinh thần dân tộc.

Và còn đó biết bao lớp cán bộ ngoại giao thầm lặng, cần mẫn ở mọi nơi trên thế giới, sát cánh trong những giai đoạn khó khăn nhất của đất nước.

Không né tránh những khoảng trống

Bên cạnh những thành tựu, Phó Thủ tướng cũng nhìn nhận thẳng thắn: “Việc triển khai các thỏa thuận, cam kết quốc tế có lúc chưa hiệu quả như mong đợi; công tác dự báo chưa luôn theo kịp tình hình; nguồn lực chưa tương xứng với vị thế và yêu cầu mới của đất nước”.

Tuy nhiên, những cải thiện đã rõ rệt. Trong 6 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã ký 263 thỏa thuận quốc tế, tổ chức 50 hoạt động đối ngoại cấp cao và rút ngắn được thời gian từ ký kết đến triển khai thực hiện chỉ còn 1-2 tháng, thay vì kéo dài hàng năm như trước.

“Cần phát huy tinh thần “dĩ bất biến, ứng vạn biến”, xác định rõ nguyên tắc và phong cách ngoại giao Việt Nam, xây dựng ngành ngoại giao vững mạnh cả về chuyên môn lẫn bản lĩnh chính trị” - Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Từ những năm tháng gian khó đến thời đại hội nhập, ngoại giao Việt Nam đã luôn chọn cho mình vai trò “người đi trước mở đường”, vì một mục tiêu xuyên suốt: gìn giữ hòa bình, bảo vệ độc lập và kiến tạo phát triển.

Hội thảo lần này không chỉ là dịp nhìn lại chặng đường đã qua, mà còn để hướng tới những mục tiêu lớn phía trước, đặc biệt là hai cột mốc 100 năm: 2030 - kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng; và 2045 - 100 năm thành lập nước. Trong đó, ngoại giao được kỳ vọng tiếp tục đóng vai trò chủ động trong tăng trưởng, góp phần đưa đất nước vươn lên mạnh mẽ trong thế kỷ XXI.

“Từ thân phận một nước bị xem là nhược tiểu, giờ đây, trong con mắt quốc tế, Việt Nam là quốc gia tập trung, vai trò vị thế quốc tế ngày càng tăng ở ASEAN, Châu Á - Thái Bình Dương và trên trường quốc tế, đóng góp chủ động tích cực giải quyết công việc chung của cộng đồng quốc tế” - Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn khẳng định.

Bích Ngọc