3 điều cốt lõi để biên soạn bộ sách giáo khoa mới dùng chung toàn quốc

Ở góc độ giáo viên, tôi có ba đề xuất với việc biên soạn sách giáo khoa mới.

Nội dung trọng tâm phải căn cứ nền tảng khung chương trình

Chuẩn kiến thức, kỹ năng theo tâm sinh lý lứa tuổi là căn cứ để biên soạn sách giáo khoa, tài liệu, hướng dẫn dạy học, đổi mới phương pháp, kiểm tra, đánh giá. Ngay cả công tác chỉ đạo, quản lý, thanh tra chuyên môn cũng phải tuân thủ theo chuẩn kiến thức. Vì thế, nội dung trọng tâm sách giáo khoa phải căn cứ vào nền tảng khung chương trình hiện hành tương ứng với yêu cầu cần đạt được theo cấp độ lớp học.

Chuẩn kiến thức, kỹ năng theo tâm sinh lý lứa tuổi là căn cứ để biên soạn sách giáo khoa

Quan điểm của chương trình giáo dục phổ thông mới là theo hướng sáng tạo, khơi gợi niềm vui học tập, vận dụng kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống. Sách giáo khoa mặc dù chỉ là một tài liệu học tập trong số rất nhiều học liệu phục vụ cho việc phát triển phẩm chất và năng lực học sinh, nhưng đây là cơ sở pháp lý để giáo viên có thể mở rộng nền tảng kiến thức cho học trò mình.

Trong quá trình nghiên cứu và thu thập tài liệu cho việc viết sách, những người biên soạn phải căn cứ vào chương trình giảng dạy, chuẩn kiến thức và kỹ năng được quy định để chọn lựa những nguồn dữ liệu chính thống, kể cả những quyển sách giáo khoa đã có trước để nâng cao chất lượng nội dung của bộ sách giáo khoa dùng chung trên toàn quốc.

Mời giáo viên tham gia viết sách giáo khoa

Biên soạn nội dung lý thuyết, các hoạt động học tập và phương pháp giảng dạy rất quan trọng trong quá trình hình thành nên sách giáo khoa. Vì thế, thành phần không thể thiếu trong ban biên tập là các thầy cô đang giảng dạy trực tiếp ở các cơ sở giáo dục.

Với kiến thức và kinh nghiệm của mình, các thầy cô sẽ hỗ trợ cho ban biên tập trong khâu thiết kế nội dung rõ ràng, phù hợp lứa tuổi để học sinh biết vận dụng kiến thức cũng như rèn luyện kỹ năng.

Bên cạnh đó, là người tiếp cận với nhiều bộ sách giáo khoa, nên tính chính xác khoa học và tư duy giảng dạy sẽ được giáo viên chú trọng để áp dụng đạt hiệu quả cao với các phương pháp dạy học tích cực.

Sách giáo khoa môn giáo dục công dân lớp Chín

Dữ liệu giảng dạy phải mang hơi thở cuộc sống. Kiến thức và kỹ năng trong sách giáo khoa phải được kết nối rộng mở hơn với thế giới bên ngoài. Việc mời những giáo viên cốt cán giỏi về chuyên môn tham gia viết sách là một sự liên hệ thực tế sinh động và hiệu quả.

Chú trọng việc phản biện để tránh sai sót

Để biên soạn sách giáo khoa, ngoài việc phải thông hiểu cấu trúc chương trình, thực tế học tập của học sinh, tiêu chí kiểm tra đánh giá, thì việc phản biện cũng đóng vai trò quan trọng.

Tôi cho rằng có 2 loại phản biện: phản biện chủ quan và phản biện khách quan. Phản biện chủ quan chính là phản biện từ những người biên soạn. Sau khi có nội dung, hội đồng biên tập cần phải dành thời gian nhiều hơn để xem lại.

Các tiêu chí sau đây cần phải được quan tâm: Định lượng kiến thức và thời gian có phù hợp với người học hay chưa? Những phương pháp học tập, giảng dạy có khả thi với đa số hay không? Nếu cần thiết, phải sửa các từ ngữ, nội dung để đảm bảo tính khoa học và chính xác.

Với phản biện khách quan, người phản biện độc lập với suy nghĩ của biên soạn. Các tiêu chí đưa ra cũng giống như phản biện chủ quan, tuy nhiên ở mức độ sâu và rộng hơn để phù hợp với mục tiêu, chuẩn chương trình và đối tượng học sinh.

Những câu hỏi tại sao, thế nào nên được đặt ra với các tác giả. Khi tác giả và những người phản biện khách quan có cùng kết luận với những vấn đề được đặt ra, thì sách giáo khoa xem như khá hoàn thiện.

Để tránh sai sót trong biên soạn sách giáo khoa, đòi hỏi những người tham gia viết sách và những người phản biện phải có kiến thức chuyên môn sâu rộng và bản lĩnh sư phạm vững vàng.

Sách giáo khoa mới cần mang tính tư duy thời đại, và nên được thiết kế theo hướng mở để có thể sử dụng trong thời gian lâu dài. Đó là mong muốn không chỉ của những người thầy, mà ngay cả học sinh và các bậc phụ huynh.

Trong việc biên soạn, nên trân trọng những ý kiến đóng góp dù là trái chiều, để từ đó thiết lập quy trình soạn sách khoa học và hạn chế đến mức thấp nhất việc điều chỉnh hay bổ sung.

Lê Tấn Thời

Trường THCS Nguyễn Đăng Sơn (Chợ Mới - An Giang)