Thần tượng ảo: Đẹp lung linh nhưng....

Sự trỗi dậy của các thần tượng K-pop ảo

Tại Hàn Quốc, thần tượng K-pop ảo không còn mới mẻ, mà đã là một trào lưu. Các nhóm thần tượng ảo: MAVE:, PLAVE, Isegye Idol… hay những tân binh như SYNDI8 và ixia không còn chỉ là những thử nghiệm. Các nhóm này đang chiếm lĩnh bảng xếp hạng, bán sạch vé concert. Đặc biệt hơn, trong một số trường hợp, vượt mặt cả những thần tượng bằng xương bằng thịt.

MAVE: - nhóm nhạc nữ ảo giống hệt người thật

Đối với người hâm mộ, công ty giải trí và cả nghệ sĩ, thời đại kĩ thuật số đang mở ra những cơ hội hấp dẫn đồng thời cũng đặt ra nhiều câu hỏi và nhiều trăn trở. Điều gì sẽ xảy ra với một thể loại âm nhạc vốn được xây dựng trên cảm xúc con người, khi những nghệ sĩ biểu diễn lại chỉ là những hình ảnh ảo?

Nhóm nhạc đại diện cho bước chuyển mình từ nghệ sĩ thật sang nghệ sĩ ảo có thể nhắc đến đầu tiên là PLAVE. Nhóm nhạc nam gồm 5 thành viên ảo do công ty Vlast quản lí. Ra mắt năm 2023, PLAVE nhanh chóng trở thành thế lực dẫn đầu trong phân khúc thần tượng ảo. Mini album Asterum: 134-1 phát hành tháng 2/2025 đã bán được hơn một triệu bản vật lí chỉ trong tuần đầu tiên, một kỉ lục chưa từng có đối với nghệ sĩ ảo. Ca khúc chủ đề WAY 4 LUV còn lọt vào bảng xếp hạng Billboard Global 200, trong khi kênh youtube của nhóm thu hút hơn 470 triệu lượt xem.

Khác với các giọng hát do AI tạo ra, các thành viên của PLAVE được lồng tiếng và diễn xuất trực tiếp bởi các nghệ sĩ thật thông qua công nghệ bắt chuyển động theo thời gian thực. Danh tính những nghệ sĩ này vẫn được giữ kín, cho phép người hâm mộ tập trung hoàn toàn vào các nhân vật ảo, đồng thời vẫn duy trì được sự linh hoạt, sống động như các idol thật. Sự cộng hưởng về cảm xúc không chỉ là lí thuyết. Reuters từng đưa tin, trong một buổi biểu diễn của PLAVE, người hâm mộ quốc tế đã xúc động rơi nước mắt khi vẫy lightstick và hòa giọng cùng nhóm. “Họ không phải người thật, nhưng tình cảm của tôi dành cho họ là thật”, một fan từ Đài Loan chia sẻ.

Thành công của PLAVE còn được hậu thuẫn bởi các khoản đầu tư lớn. Công ty chủ quản Vlast đã nhận được vốn từ các “ông lớn” trong ngành như HYBE và YG Plus. Điều này cho thấy ngay cả những tập đoàn K-pop truyền thống cũng nhận ra tiềm năng về lợi nhuận từ các màn trình diễn ảo. Không phải lo nhóm bị biến động thành viên vì đến tuổi nhập ngũ, vướng scandal hay kiệt sức… thần tượng ảo mang lại sự ổn định thương hiệu lâu dài. Đây được xem là lợi thế lớn trong thời đại người nổi tiếng bị soi đến từng mi li mét.

Điều gì khiến thần tượng ảo hấp dẫn các nhà đầu tư?

Các công ty giải trí đang theo đuổi một công thức mới: chi phí thấp, hiệu suất cao. Thần tượng ảo không cần nơi ở, stylist hay vệ sĩ riêng. Họ có thể “trình diễn” ở nhiều địa điểm cùng lúc thông qua VR hoặc livestream. MAVE:, nhóm nhạc nữ gồm 4 thành viên ra mắt năm 2023 của Metaverse Entertainment (công ty con của Netmarble F&C), được tạo hoàn toàn bằng mô hình 3D, tổng hợp giọng nói và AI xử lý biểu cảm gương mặt. Ca khúc đầu tay Pandora đã thu hút hàng triệu lượt xem. Tuy nhiên, các nhóm này không thay thế hoàn toàn nghệ sĩ thật mà là cách một số công ty quản lý “gỡ khó” cho giới hạn về nhân lực, khâu tổ chức – vận hành trong quản lý idol.

PLAVE đang là thế lực dẫn đầu trong phân khúc thần tượng ảo

Nếu PLAVE hay MAVE: có thể bán hết vé, tiêu thụ hàng trăm ngàn album, thì tại sao phải đánh cược vào một nhóm thực tập sinh mất 7 năm mới ra mắt? Như một chuyên gia ngành công nghiệp nhận định, khái niệm “idol” giờ đây không còn gói gọn trong những ca sĩ người thật. Năm 2025, ca sĩ ảo đã có thể nhảy múa, giao tiếp và phát trực tiếp theo yêu cầu.

Tuy vậy, không phải ai cũng tán thành việc thành lập các nhóm ca sĩ ảo. Nhiều nghệ sĩ và nhà phê bình đang bày tỏ lo ngại về giới hạn của sự thay đổi này. K-pop vốn dĩ không chỉ là âm nhạc. Đó là mồ hôi, nước mắt và hành trình trưởng thành của những người trẻ trước ánh mắt của người hâm mộ. Một fan kì cựu viết trên diễn đàn Hàn Quốc: “Một thần tượng ảo không thể rơi nước mắt thật hay mắc lỗi trên sân khấu”. Nhưng đó lại là những yếu tố tạo nên sự kì diệu của buổi diễn live”.

Một số người còn lo rằng điều này sẽ ảnh hưởng tới việc đào tạo thực tập sinh. Nếu các công ty vì lợi nhuận mà chuyển mạnh sang mô hình ảo, nghệ sĩ thật, đặc biệt là những người đến từ hoàn cảnh khó khăn hay không thuộc nhóm “Big Four” sẽ mất cơ hội.

Bên cạnh đó, câu hỏi về tính nghệ thuật cũng được đặt ra. Dù phong thái biểu diễn của PLAVE vẫn mang màu sắc của cảm xúc nhờ người điều khiển, nhiều dự án thuần AI khác đang làm mờ ranh giới giữa sáng tạo và lập trình. Nhưng liệu một giọng hát tổng hợp bởi kĩ thuật số có xứng đáng được công nhận ngang hàng với ca sĩ đã khổ luyện hàng chục năm?

Cuộc cách mạng thần tượng ảo đang là một sự tái cấu trúc toàn diện của nền kinh tế thần tượng. Những gì bắt đầu như một trào lưu công nghệ nay đã trở thành một lực đẩy văn hóa, buộc chúng ta phải đặt lại câu hỏi về tính chân thật và cảm xúc trong âm nhạc đại chúng. Không thể phủ nhận sự sáng tạo, sức hút và độ phủ sóng toàn cầu mà thần tượng ảo mang lại. Nhưng cũng nên đặt lại câu hỏi: nếu đánh mất yếu tố con người, liệu K-pop có đang đánh mất luôn "linh hồn" từng giúp nó chinh phục thế giới?

Hoàng Duy