PNO - Tại Liên hoan phim tài liệu quốc tế IDFA 2025 diễn ra từ ngày 13 - 23/11 tại Hà Lan, nhiều nhà làm phim đã cùng thảo luận về tiềm năng lẫn rủi ro đạo đức khi ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào phim tài liệu.
Những thước phim, bức ảnh ghi lại lịch sử vốn là xương sống của phim tài liệu. Nhưng, khi hình ảnh do AI tạo ra và công nghệ deepfake ngày càng tinh vi, nền tảng đó đang bị lung lay. Theo đạo diễn người Bồ Đào Nha - Susana de Sousa Dias, AI bước vào phim tài liệu với lời hứa “lấp đầy khoảng trống ký ức thị giác” bằng việc phục dựng khung hình, giọng nói, con người đã mất. Tuy nhiên, nguy cơ kép xuất hiện. Khán giả có thể tin nhầm hình ảnh giả là thật hoặc mất niềm tin vì không phân biệt được thật giả.
 |
| Phim tài liệu Another Body dùng AI che giấu danh tính nạn nhân - Nguồn ảnh: Gateway Film Center |
Phim tài liệu từng được xem như bằng chứng lịch sử đang đối mặt với nguy cơ bị hoài nghi. Không còn ai tin vào tính chân thực của phim tài liệu là viễn cảnh tồi tệ nhất.
Những sự lo ngại này có lý do. Năm 2021, phim tài liệu Roadrunner gây tranh cãi vì dùng AI giả giọng cố đầu bếp Anthony Bourdain mà không thông báo cho khán giả. Gần đây, phim What Jennifer Did bị phát hiện dùng ảnh do AI vẽ thay vì ảnh thật, khiến dư luận phản ứng về tính trung thực. Những trường hợp đó cho thấy AI có thể bị lạm dụng để tái hiện quá khứ theo cách sai lệch, viết lại lịch sử bằng hình ảnh và âm thanh giả.
Tuy vậy, AI không chỉ là mối đe dọa. Khi được dùng đúng cách, AI có thể phục vụ mục đích nhân đạo. Trong phim Welcome to Chechnya (2020), đạo diễn David France sử dụng công nghệ thay đổi khuôn mặt bằng AI để bảo vệ danh tính các nhà hoạt động LGBTQ+. Phim Another Body (2023) dùng mặt nạ AI che giấu danh tính nạn nhân xuất hiện kể câu chuyện của mình. Như vậy, nếu được kiểm soát chặt chẽ, AI có thể là công cụ giúp bảo vệ nhân chứng và kể những câu chuyện khó.
Mấu chốt không nằm ở công nghệ mà ở mục đích sử dụng và mức độ minh bạch của nhà làm phim: AI phục vụ sự thật hay đánh lừa khán giả?
Hiện chưa có khung pháp lý rõ ràng về sử dụng AI trong phim tài liệu. Theo nhà sản xuất kỳ cựu Eugen Bräunig, việc tạo hình ảnh giả đang quá rẻ và quá nhanh, trong khi ngành phim tài liệu vẫn thiếu cơ chế kiểm soát.
Trước nguy cơ mất niềm tin, Bräunig cùng các đồng nghiệp thành lập Liên minh Nhà sản xuất tư liệu lưu trữ (Archival Producers Alliance - APA) và công bố bộ quy tắc đạo đức dành cho việc sử dụng AI trong phim tài liệu gồm 4 nguyên tắc cốt lõi: tôn trọng tư liệu gốc, minh bạch với khán giả, cân nhắc pháp lý và cân nhắc đạo đức khi tạo hình ảnh và giọng nói con người.
Nhiều nhà làm phim kỳ cựu tin rằng nếu được sử dụng một cách có đạo đức, AI có thể là đồng minh mở rộng ngôn ngữ phim tài liệu. Điều quan trọng nằm ở thái độ chủ động, minh bạch của người làm phim bởi chính họ sẽ quyết định tương lai và uy tín của thể loại phim gắn liền với sự thật này.
Hoàng Duy
| Chia sẻ bài viết: |
Hyun Bin - Son Ye Jin đã trở thành cặp đôi đầu tiên cùng đoạt giải cao nhất ở hạng mục diễn xuất dành cho Nam và nữ tại giải Rồng Xanh
Hollywood chưa bao giờ trải qua một cơn chấn động nào tương tự như cuộc tranh cãi xoay quanh Tilly Norwood, “nữ diễn viên” được tạo ra bằng công nghệ AI.
Người mẫu Xuân Lan rơi lệ khi nhắc đến diễn viên Đình Khang và người đẹp Hương Giang trong buổi ra mắt phim "Cưới vợ cho cha".
AI làm mất linh hồn, cảm xúc của con người trong sáng tác và biến âm nhạc thành sản phẩm vô hồn được tạo ra bằng thuật toán.
Trong sản phẩm mới, Phạm Anh Khoa giới thiệu loạt ca khúc lấy cảm hứng từ những câu chuyện cổ tích, truyền thuyết Việt được nhiều thế hệ thuộc làu.
Không còn đơn thuần hướng đến yếu tố giải trí, phim Việt bắt đầu chú trọng khai thác những đề tài mang hơi thở thời sự.
Sân khấu Kịch Hồng Vân dự Liên hoan quốc tế sân khấu thử nghiệm 2025 với vở "Nguyệt hạ".
Trong sự phát triển của mình, ngành công nghiệp âm nhạc chứng kiến những cuộc cách mạng lớn.
Ca sĩ G-Dragon vừa được tạp chí thời trang và văn hóa Mỹ Complex Networks (gọi tắt là Complex) vinh danh trong danh sách “Những người mặc đẹp nhất thế kỷ XXI”.
Làn sóng tranh cãi quanh việc trí tuệ nhân tạo (AI) tham gia vào sản xuất nội dung giải trí đang nóng lên trên toàn cầu.
Trong khi nhiều phim Việt chật vật bán vé trong mùa thấp điểm, phim ''Truy tìm long diên hương'' có gì thu hút mà thu gần 60 tỉ chỉ sau 4 ngày?
Ca sĩ Văn Mai Hương chính thức trở lại đường đua âm nhạc với Vườn Hồng, ca khúc mang màu sắc hiện đại.
Nghệ sĩ Bình Tinh chia sẻ cảm xúc về đêm thi diễn "Hồn thơ ngọc" tại Liên hoan quốc tế sân khấu thử nghiệm 2025.
Diễn viên gạo cội Yun Mi-ra chấn động mạng xã hội Hàn Quốc khi mạnh mẽ kêu gọi các diễn viên trẻ nói không với phẫu thuật thẩm mỹ.
Trong thời đại AI, điều khó nhất không phải là học cách sáng tạo bằng công nghệ mà là giữ trái tim còn biết rung lên trước nhịp đời.
Lần đầu tiên trong lịch sử, một nghệ sĩ được tạo ra hoàn toàn bằng trí tuệ nhân tạo (AI) đã vươn lên vị trí số 1 trên bảng xếp hạng Billboard.
AI đang dần chuyển dịch lên màn ảnh, len vào kịch bản của phim truyền hình Hàn Quốc như một công cụ kể chuyện mới.
Không hẹn mà gặp, nhà hát kịch Sân Khấu Nhỏ (sân khấu 5B) và sân khấu Xóm Kịch công diễn tác phẩm mới cùng thời điểm.
