Điều gì đáng sợ hơn: Trí tuệ nhân tạo hay sự dễ dãi của con người?

AI có thực sự đáng lo ngại như người ta nghĩ? Ảnh minh hoạ: Internet

Khi nhạc do con người sáng tác không hướng đến giá trị, mà hướng đến chiêu trò

Thực tế đời sống âm nhạc hiện nay cho thấy, trước khi lo sợ về một thế giới âm nhạc vô cảm do máy móc tạo ra, chúng ta cần thành thật nhìn lại bức tranh nhạc Việt hiện tại. Nhạc Việt đang có không ít tác phẩm do chính con người sáng tác khiến công chúng phải đặt câu hỏi ngược lại: chúng ta thực sự đang bảo vệ điều gì?

Một thời gian dài thị trường âm nhạc Việt gây bức xúc trong dư luận bởi những bài hát dễ dãi, ca từ dung tục, cổ vũ lối sống buông thả hoặc lệch chuẩn văn hoá. Mới đây trang fanpage Phòng, chống ma túy – Công an TPHCM nêu đích danh một số ca sĩ có các ca khúc có nội dung phản cảm hoặc cổ xúy tệ nạn.

Công văn của Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành uỷ TPHCM cũng lên tiếng cảnh báo thực trạng nhiều ca khúc phát hành, biểu diễn và lan tỏa trên mạng xã hội sử dụng ngôn ngữ phản cảm, dung tục, thiếu chuẩn mực, làm sai lệch giá trị thẩm mỹ, đi ngược lại thuần phong mỹ tục Việt Nam. Bộ Văn hóa, Thể thao & Du lịch cũng đã lên tiếng yêu cầu định hướng, chấn chỉnh hoạt động âm nhạc có biểu hiện lệch chuẩn văn hoá...

Sự dễ dãi của con người trong sáng tác còn đáng lo ngại hơn sự phát triển của AI. Ảnh minh hoạ: Internet

Nếu nói AI khiến âm nhạc mất linh hồn, vậy linh hồn của âm nhạc đang ở đâu khi nhiều sản phẩm âm nhạc hiện tại được tạo ra chỉ với mục đích câu view, gây sốc, giật tít nhưng lại có đến hàng triệu lượt xem? Trong bối cảnh đó, liệu chúng ta có đang đổ lỗi cho công nghệ để né tránh sự thật rằng con người đang tự làm nghèo đi âm nhạc của chính mình?

AI không phải mối đe dọa

AI không phải là nguy cơ đe dọa sinh kế của nghệ sĩ. AI chỉ làm rõ hơn một thực tế mà lâu nay chúng ta né tránh: khi âm nhạc không còn được đo bằng chiều sâu cảm xúc, trải nghiệm mà bằng tốc độ sản xuất, tốc độ viral. Khi ngày càng nghiều người sáng tác chỉ làm nhạc theo công thức sẵn có để chạy theo trào lưu và lượt xem, thì giữa sáng tạo từ trái tim và sản phẩm làm ra bằng máy móc sẽ có gì khác biệt?

Ở góc độ đó, sự xuất hiện của AI có thể trở thành cú hích để ngành công nghiệp nhìn lại chính mình. Nếu một mô hình AI có thể tạo ra một bản nhạc hoàn chỉnh chỉ trong vài giây, vậy nghệ sĩ con người sẽ phải làm gì để chứng minh giá trị không thể thay thế của con người?

Câu trả lời không thể là than vãn hay phòng thủ. Thay vào đó phải là quá trình lao động nghệ thuật nghiêm túc: Là khả năng, kỹ năng kể một câu chuyện mà máy móc không thể thực hiện; là trải nghiệm sống, chiều sâu cảm xúc và sự trung thực trong sáng tạo.

Ai không đáng sợ bằng sự cẩu thả của con người. Ảnh minh hoạ: Internet

Nỗi sợ AI sẽ trở nên vô nghĩa nếu sản phẩm con người tạo ra còn dễ dãi và rỗng tuếch hơn cả những gì thuật toán có thể làm. Chúng ta có quyền lo lắng về AI, nhưng trước hết phải lo lắng cho cách chúng ta đang đối xử với âm nhạc. Sự dễ dãi, cẩu thả và thiếu trách nhiệm của con người đang làm tổn thương âm nhạc, làm công chúng mất thiện cảm chứ không phải là AI.

Có lẽ điều ngành âm nhạc Việt cần nhất lúc này không phải là cuộc chiến chống lại AI, mà là cuộc chiến chống lại tư duy làm nghề dễ dãi của chính con người. AI sẽ không thể thay thế nghệ sĩ đích thực, nhưng nó sẽ vượt qua những ai xem sáng tác như công cụ kiếm tiền nhanh. Và có lẽ đó không phải là thảm họa, trái lại, nó là phép thanh lọc cần thiết.

Trong cuộc tranh luận giữa người và máy, câu hỏi quan trọng không phải là “AI có làm âm nhạc trở nên vô cảm không?”, mà là chính chúng ta, những người sáng tác và thưởng thức âm nhạc, có đủ tử tế, đủ nghiêm túc để bảo vệ giá trị thật của âm nhạc hay không?

Ngọc Tiền

(*) Bài viết tham gia diễn đàn xin gửi về: diendanamnhacAI@baophunu.org.vn.