Những điều cần làm sau khi bỏ hội đồng trường

Thế nhưng nhiều năm qua, một “bánh răng” có tên hội đồng trường đã tồn tại trong hệ thống giáo dục công lập, nhưng không ít lần bị chính các thành viên trong ngành gọi bằng hai chữ “hình thức”. Có nơi, hội đồng trường chỉ họp dăm ba lần mỗi năm, nội dung được chuẩn bị sẵn, rồi “thông qua” trong vài chục phút.

Bỏ hội đồng trường là bước đi cần thiết - Ảnh: Trang Thư

Ủng hộ bỏ hội đồng trường

Không phải ngẫu nhiên mà Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị mới đây đã quyết định: không tổ chức hội đồng trường tại cơ sở giáo dục công lập, trừ trường hợp có thỏa thuận quốc tế. Đây không chỉ là sự điều chỉnh mang tính kỹ thuật quản lý, mà còn là động thái “cắt bỏ cành khô” để cây giáo dục có thêm sức bật.

Bãi bỏ hội đồng trường là một bước đi cần thiết, bởi nhiều lý do. Việc loại bỏ sẽ giúp cơ cấu tổ chức của nhà trường gọn nhẹ, rõ ràng, tránh tình trạng “nhiều tầng nấc nhưng ít hiệu quả”.

Nâng cao hiệu quả điều hành, tăng tốc độ ra quyết định: Một quyết định của nhà trường không nên bị chậm lại chỉ vì phải chờ họp hội đồng. Ví dụ, xử lý kỷ luật học sinh, điều chỉnh kế hoạch dạy học, triển khai đổi mới chương trình. Khi quyền hạn tập trung rõ ràng vào hiệu trưởng, các quyết định sẽ nhanh chóng và linh hoạt hơn.

Tiết kiệm nguồn lực: Mỗi cuộc họp hội đồng đồng nghĩa với phải thêm giấy tờ, hồ sơ, in ấn, thông báo, hậu cần. Thời gian họp cũng có thể được dành cho công tác chuyên môn, bồi dưỡng học sinh, hỗ trợ giáo viên.

Có người lo ngại rằng bỏ hội đồng trường sẽ làm giảm dân chủ trong trường học. Nhưng thực tế, dân chủ không nằm ở hình thức, mà ở bản chất. Nhà trường hiện đã có nhiều kênh để giám sát và phản biện: Công đoàn bảo vệ quyền lợi giáo viên, ban đại diện cha mẹ học sinh tham gia ý kiến về chất lượng dạy học, cấp ủy Đảng và chính quyền địa phương giám sát theo chức năng...

Nhiều nền giáo dục tiên tiến trên thế giới không đặt nặng hội đồng trong trường phổ thông, mà nhấn mạnh vai trò hiệu trưởng. Ở Việt Nam, bỏ hội đồng trường không phải đi ngược quốc tế, mà là điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn, tránh rập khuôn những mô hình vốn xa lạ với điều kiện quản lý giáo dục của nước ta.

Nhưng bỏ hội đồng trường không có nghĩa là thả nổi quyền lực cho hiệu trưởng. Ngược lại, đây là cơ hội để thiết kế lại cơ chế giám sát, kiểm soát quyền lực một cách thực chất và hiện đại hơn.

Một số giải pháp có thể thực hiện đồng bộ

Công khai, minh bạch thông tin: Mọi kế hoạch, quyết định, từ tuyển sinh, tài chính, nhân sự đến mua sắm, đều phải được công khai trên cổng thông tin điện tử của trường, gửi đến phụ huynh và giáo viên. Sự minh bạch sẽ là “tấm gương soi” tốt nhất, hạn chế lạm quyền.

Bộ máy gọn gàng, hiệu quả sẽ nâng cao chất lượng giáo dục - Ảnh: Trang Thư

Phát huy vai trò công đoàn: Công đoàn không chỉ bảo vệ đời sống, quyền lợi giáo viên, mà còn có trách nhiệm tham gia ý kiến trong việc triển khai các quyết định liên quan đến chuyên môn, nhân sự, chế độ. Công đoàn mạnh và hoạt động thực chất sẽ là “bộ lọc dân chủ” hiệu quả thay cho hội đồng trường.

Nâng tầm ban đại diện cha mẹ học sinh: Không chỉ là nơi huy động nguồn lực xã hội hóa, ban đại diện cha mẹ học sinh cần được tạo điều kiện tham gia giám sát chất lượng giáo dục, phản ánh kịp thời những bất cập từ góc nhìn phụ huynh. Đây cũng là một kênh quan trọng để giữ vững niềm tin của xã hội với nhà trường.

Ứng dụng công nghệ trong giám sát và phản hồi: Nhà trường có thể thiết lập kênh lấy ý kiến trực tuyến, nơi giáo viên, phụ huynh gửi phản hồi, kiến nghị, thậm chí bình chọn phương án trong một số quyết định. Công nghệ sẽ giúp phản hồi dân chủ được thu thập minh bạch, tránh việc “nói rồi để đó”.

Trách nhiệm giải trình cá nhân của hiệu trưởng: Khi không còn hội đồng trường, trách nhiệm của hiệu trưởng càng nặng nề. Do đó, cần quy định rõ ràng về chế độ báo cáo, đánh giá, khen thưởng và kỷ luật đối với hiệu trưởng.

Giám sát đa tầng, phối hợp nhiều kênh: Cấp ủy Đảng trong trường, công đoàn, phụ huynh, cơ quan quản lý cấp trên, cùng sự phản biện từ xã hội. Sự đan xen của nhiều kênh giám sát sẽ khiến mọi quyết định trong nhà trường được cân nhắc kỹ lưỡng, hạn chế sai sót và lạm quyền.

Ủng hộ bỏ hội đồng trường chính là ủng hộ một nền giáo dục gọn gàng, hiệu quả, thực chất - nơi mà mọi nguồn lực đều hướng về chất lượng dạy và học, chứ không bị phân tán bởi những cuộc họp hình thức.

Tiến sĩ Vũ Thị Minh Huyền - Học viện Y - Dược học cổ truyền Việt Nam