Khởi nghiệp từ trái ớt của quê hương

Từ vị cay thuở nhỏ

Chị Võ Thị Lệ - Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp Điện Phong (xã Gò Nổi, TP Đà Nẵng) - nhớ lại: “Từ ngày còn bé xíu tôi đã theo cha mẹ ra đồng hái ớt. Vị cay dịu, thơm giòn đặc trưng của trái ớt xuất hiện trong các món ăn mẹ nấu. Lớn lên, có dịp được đi đây đi đó, trải nghiệm ẩm thực nhiều vùng đất khác nhau, tôi vẫn không quên mùi vị quen thuộc thơm nồng ấy”.

Sinh ra và lớn lên ở Gò Nổi - vùng đất phù sa màu mỡ được bồi đắp bởi sông Thu Bồn - chị Lệ chọn khởi nghiệp từ trái ớt đỏ quen thuộc tại địa phương. Nơi đây, ớt là cây trồng gắn bó lâu đời với người dân nhưng hầu hết chỉ mang bán thô, giá cả bấp bênh nên thu nhập không ổn định. Có những năm, ớt chín rụng đỏ cả cánh đồng, bà con thua lỗ.

Chị Võ Thị Lệ - Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Điện Phong - bên sản phẩm chế biến từ ớt

Những lúc như vậy, chị đau đáu: “Tại sao không thể làm gì hơn cho cây ớt, cho người thân và cho bà con Gò Nổi quê mình?”. Tốt nghiệp đại học chuyên ngành công nghệ thực phẩm và có nhiều năm làm việc trong ngành thực phẩm, chị Lệ nhìn thấy tiềm năng và mong muốn phát triển trái ớt của quê hương mình thành những sản phẩm hàng hóa, đặc sản địa phương. Chị chia sẻ ý tưởng ấy với các anh chị em thành viên HTX Nông nghiệp Điện Phong và được mọi người đồng tình. Vậy là họ cùng bắt tay khởi nghiệp từ ớt.

Bắt đầu từ tương ớt rim, một sản phẩm tưởng chừng đơn giản và hầu như các gia đình đều sử dụng, chị Lệ xác định hướng đi riêng cho HTX Nông nghiệp Điện Phong là không chạy theo số lượng mà chọn chất lượng, sự bền vững và mang bản sắc địa phương. Từ vùng nguyên liệu ớt trồng theo chuẩn VietGAP đến quy trình sản xuất sạch, không dùng chất bảo quản, tất cả đều được chị và cộng sự thực hiện cẩn thận, chi tiết từng bước.

Chị kể, ban đầu mọi thứ đều rất khó khăn do nguồn vốn hạn chế, kỹ thuật thủ công, thiếu thiết bị, nhân lực đa phần là người lớn tuổi. Mình vừa làm vừa học, tích lũy kinh nghiệm, hướng dẫn các thành viên HTX cùng áp dụng quy trình vệ sinh an toàn thực phẩm. Nhiều mẻ tương thất bại, những lần bảo quản không đạt… đều trở thành bài học quý để chị rút kinh nghiệm, nghiên cứu cải tiến chất lượng sản phẩm tốt hơn.

Bước ngoặt đến khi sản phẩm tương ớt rim được hội LHPN địa phương hỗ trợ theo chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP). Sản phẩm sau đó giành được giải nhất cuộc thi khởi nghiệp của tỉnh Quảng Nam (trước đây). Từ thành công bước đầu đó, chị mạnh dạn đầu tư máy sấy, đóng gói, hút chân không, thiết kế bao bì sản phẩm, mở rộng sản xuất và từng bước đưa sản phẩm từ bếp nhà lên sàn thương mại điện tử, vào các siêu thị, các kênh du lịch trải nghiệm để quảng bá sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ.

Điều làm nên sự khác biệt của tương ớt rim Điện Phong không chỉ là vị cay thơm nồng từ giống ớt Gò Nổi mà còn là cách chế biến giữ nguyên vị dân gian, được rim bằng củi, bảo quản bằng dầu phộng truyền thống của địa phương. Các sản phẩm tương ớt rim, ớt muối, ớt bột của HTX đạt tiêu chuẩn OCOP, chứng nhận đảm bảo sản phẩm thực phẩm an toàn cho người tiêu dùng (HACCP), đáp ứng các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm đã góp phần nâng cao giá trị của trái ớt và giải quyết đầu ra cho nông sản vùng Gò Nổi.

Sản phẩm đã áp dụng hệ thống quản lý chất lượng HACCP, 100% truy xuất nguồn gốc vùng trồng trọt, mã QR sản phẩm, trồng ớt theo tiêu chuẩn VietGAP, được bảo hộ thương hiệu. Chị Lệ chia sẻ: “Sản phẩm bán ra thị trường từ tháng 3/2025, mỗi tháng sản xuất từ 150 - 200kg ớt tươi, doanh thu mỗi tháng từ 25-30 triệu đồng, sản lượng của tháng sau cao hơn tháng trước 15 - 25%, tỉ lệ khách hàng quay lại sử dụng sản phẩm đạt 40 - 60%… là tín hiệu đáng mừng để HTX mở rộng quy mô sản xuất”.

Vùng ớt nguyên liệu của Hợp tác xã Nông nghiệp Điện Phong

Tăng giá trị cho trái ớt

Không dừng ở gia vị, chị Lệ muốn “đánh thức” toàn bộ trái ớt và hiện đang nghiên cứu mở rộng sang dòng sản phẩm tương ớt lên men, dầu ớt; ứng dụng capsaicin (hoạt chất cay trong ớt) vào thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, y học cổ truyền.

Lấy một nắm hạt ớt, chị say sưa: “Ngay cả hạt ớt, tưởng là phế phẩm nhưng tôi không bỏ đi. Đó là tài nguyên, có thể chiết xuất, vừa làm tăng giá trị cho trái ớt vừa giảm lãng phí, tiến tới sản xuất tuần hoàn… Tuy nhiên, việc chiết xuất hoạt chất, nếu làm thủ công sẽ rất lâu và không hiệu quả. Cho nên tôi đang tìm kiếm cơ hội hợp tác để có thể có hệ thống máy móc nhằm sản xuất quy mô. Nếu có máy móc chiết xuất, các tinh chất từ hạt ớt có thể tạo ra nhiều sản phẩm như cao dán giảm đau, gel bôi hỗ trợ đánh tan mỡ bụng…”.

Chị cho biết thêm, sau khi giành giải Nhất cuộc thi “Ý tưởng, dự án khởi nghiệp sáng tạo tỉnh Quảng Nam” năm 2025 (nay là TP Đà Nẵng), chị tiếp tục lên kế hoạch mở rộng nhà xưởng, xây dựng hệ thống phân phối toàn quốc. Mục tiêu của HTX trong 6 tháng tới là “phủ sóng” sản phẩm đến các siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch, hệ thống quà tặng vùng miền và các điểm đến du lịch.

“Với vùng nguyên liệu 400ha, áp dụng truy xuất nguồn gốc, mô hình tuần hoàn, chuỗi giá trị liên kết sẽ giúp giảm chi phí, nâng chất lượng. Ngoài ra, sẽ đa dạng sản phẩm đặc trưng bởi thị trường gia vị ổn định, nhu cầu gia vị sạch, tự nhiên ngày càng được người tiêu dùng ưa chuộng. Với chính sách hỗ trợ nông sản, cùng xuất khẩu đang phát triển, chúng tôi đang dần làm tăng thêm giá trị cho trái ớt quê hương” - chị Lệ phấn khởi.

Với chị Lệ, thành công không chỉ nằm ở lợi nhuận hay giải thưởng, mà là sự thay đổi về tư duy làm nông nghiệp. Có nhiều ý tưởng khởi nghiệp từ nông nghiệp, nông thôn nhưng phụ nữ và người dân ở khu vực này lại thiếu điều kiện để thực hiện. Nếu có cơ hội tiếp cận tri thức, được định hướng đúng cách, họ có thể trở thành những người “giữ lửa” cho kinh tế nông nghiệp bền vững.

Vì vậy, chị tích cực kết nối các nhóm phụ nữ, chia sẻ kinh nghiệm, vận động trồng ớt trên đất bỏ hoang và khuyến khích người trẻ trở về quê khởi nghiệp. Chị mong muốn biến HTX Nông nghiệp Điện Phong trở thành nơi người lớn tuổi học kỹ năng mới, người trẻ tìm cảm hứng khởi nghiệp… cùng nhau làm giàu trên quê hương mình.

Lê Đình Dũng