Học phí đại học tăng cao: Quỹ tín dụng sinh viên phải đủ lớn

Đến hẹn lại… tăng học phí

Năm học 2025-2026, hàng loạt trường đại học (ĐH) đều dự kiến tăng học phí. Trong đó, mức tăng của Trường ĐH Sài Gòn được xem là cao nhất với 50% khi trường dự kiến thực hiện tự chủ từ năm nay.

Cụ thể, chương trình học đại trà nhóm ngành thiết kế vi mạch - công nghệ - kỹ thuật cao nhất với hơn 150 triệu đồng/khóa; nhiều ngành khác như trí tuệ nhân tạo, khoa học dữ liệu, ngôn ngữ Anh, khoa học môi trường gần 130 triệu đồng/khóa. Ngành thấp nhất là gần 74 triệu đồng/khóa… Còn các ngành đào tạo theo chương trình chất lượng cao cao nhất, hơn 193,4 triệu đồng/khóa.

Học sinh tham gia chương trình tư vấn tuyển sinh để tìm hiểu ngành học của các trường đại học

Trường ĐH Công Thương TPHCM cũng điều chỉnh tăng tối đa 10% học phí khóa tuyển sinh 2025-2029 so với mức học phí của khóa 2024-2028, tăng khoảng 12 triệu đồng so với khóa trước, tối đa khoảng 132 triệu đồng/khóa. Trong đó, đào tạo kỹ sư ngành công nghệ kỹ thuật điện - điện tử và kỹ sư ngành công nghệ dệt may có mức thu cao nhất với hơn 144 triệu đồng/khóa.

Trường ĐH Luật TPHCM tiếp tục tăng học phí từ năm học 2025-2026, mức cao nhất là gần 200 triệu đồng/năm học, áp dụng với chương trình chất lượng cao giảng dạy bằng tiếng Anh (tăng 18 triệu đồng so với năm học hiện tại). Các chương trình đào tạo khác học phí cũng tăng trung bình 4-10 triệu đồng/năm, trong đó mức thu thấp nhất gần 40 triệu đồng/năm học.

Tại Trường ĐH Ngân hàng TPHCM, học phí dự kiến tăng từ 21 triệu đồng/năm lên 24,2 triệu đồng/năm. Học phí của Trường ĐH Tôn Đức Thắng tăng 2-6 triệu đồng, lên 29,77-34,85 triệu đồng/năm học với chương trình tiêu chuẩn, riêng ngành dược học phí tới 66,79 triệu đồng/năm. Trường ĐH Kinh tế - Luật (ĐH Quốc gia TPHCM) dự kiến tăng học phí 2-4 triệu đồng/học kỳ từ năm học 2025-2026. Trong đó, chương trình tiếng Việt, học phí sẽ vào khoảng 15,75 triệu đồng/học kỳ, còn với chương trình tiếng Anh sẽ có học phí khoảng 32,5 triệu đồng/học kỳ.

Học phí các trường đào tạo khối ngành sức khỏe ở TPHCM cũng “neo” ở mức cao. Cụ thể, học phí năm học 2025-2026 của Trường ĐH Y Dược TPHCM từ 50-80 triệu đồng/năm học tùy ngành. Trong đó, ngành răng hàm mặt cao nhất là 84,7 triệu đồng, ngành y khoa 82,2 triệu đồng… Tại Trường ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch, các ngành y khoa, dược học, răng hàm mặt, y học cổ truyền có mức học phí cao nhất là 55,2 triệu đồng. Những ngành còn lại có mức học phí 41,8 triệu đồng…

Học phí cao ngay cả ở những trường công lập khiến nhiều học sinh, phụ huynh nhất là những gia đình khó khăn không khỏi đắn đo khi chọn trường. Mới đây trên diễn đàn dành cho phụ huynh TPHCM, một người mẹ chia sẻ: “Mấy hôm nay, vợ chồng tôi trăn trở mãi. Con trai lớn khả năng đậu vào ngành y khoa của Trường ĐH Y Dược TPHCM rất cao, bởi con đạt giải Nhì học sinh giỏi quốc gia và có chứng chỉ IELTS 7.5.

Nhưng nếu tính cả chi phí sinh hoạt thì học 6 năm cũng tốn tiền tỉ, trong khi thu nhập của gia đình không lo nổi cho con. Chúng tôi đành khuyên con chọn ngành khác, trường khác rẻ hơn, nhưng chỉ thấy con khóc mà đau lòng”.

Đây cũng là tâm trạng của nhiều học sinh, phụ huynh khi đứng trước ngưỡng cửa chọn ngành học và mức học phí của các trường.

Cần có quỹ tín chấp cho sinh viên vay học phí

Tiến sĩ Huỳnh Quyền - Hiệu trưởng Trường ĐH Tài nguyên và Môi trường TPHCM - nhận định, việc các trường thực hiện tự chủ là xu hướng tất yếu khi muốn nâng cao chất lượng, tiệm cận giáo dục thế giới. Tuy nhiên, các nhà quản lý cần có chính sách hỗ trợ sinh viên yếu thế, có học bổng đủ lớn để khuyến khích những em học giỏi mà có hoàn cảnh khó khăn.

Ngoài ra, học sinh, sinh viên cũng có thể vay tín dụng lãi suất ưu đãi theo Quyết định số 05/2022/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ (sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 157/2007/QĐ-TTg). Mức vay tối đa là 4 triệu đồng/tháng, lãi suất ưu đãi 0,5%/tháng tại Ngân hàng Chính sách xã hội.

Tuy nhiên, người vay phải đáp ứng điều kiện: học sinh, sinh viên các trường trung cấp, cao đẳng, ĐH thuộc hộ nghèo, cận nghèo hoặc hộ có mức sống trung bình. Người vay có nhiệm vụ trả cả lãi và gốc ngay khi có việc làm và không được quá 12 tháng khi kết thúc khóa học. Lãi suất quá hạn được tính bằng 130% lãi suất khi cho vay.

Đây là khoản vay chính và lớn nhất của sinh viên hiện nay. Tuy nhiên, theo ông Huỳnh Quyền, khoản vay này không đủ đóng học phí ở nhiều trường ĐH, chưa tính đến sinh hoạt phí. Điều kiện trả cũng khiến nhiều người e ngại vì không phải sinh viên nào ra trường cũng tìm được việc làm ngay.

Đồng quan điểm, phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Kim Hồng - nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm TPHCM - chia sẻ, mức học phí của các trường tự chủ, ngay cả những trường công lập trước đây có mức thu rất thấp giờ tăng gấp 4-5 lần nên cánh cửa vào ĐH sẽ hẹp hơn với những sinh viên khó khăn về kinh tế. Để giải quyết bài toán này, Nhà nước phải xây dựng được một quỹ tín dụng sinh viên, điều này hầu như nước nào cũng làm. Quỹ này phải chấp nhận độ rủi ro, bởi không phải 100% sinh viên vay đều có thể trả. Nhiều quốc gia chấp nhận mức rủi ro này là 30 - 40%.

Quỹ tín dụng sẽ tạo điều kiện cho mọi sinh viên có ý chí theo học bất kỳ trường ĐH nào ở Việt Nam mà không bị giới hạn bởi điều kiện kinh tế. Để quỹ hoạt động hiệu quả, các trường phải tính được chi phí học tập trung bình cho 1 sinh viên hợp lý để Nhà nước có căn cứ xây dựng chính sách phù hợp. Mức cho vay không chỉ đủ đóng học phí mà còn phải đủ để trang trải sinh hoạt phí.

“Trung Quốc còn chấp nhận cho sinh viên vay tiền du học. Nhiều nước tiên tiến khác đã xây dựng quỹ này từ lâu và hoạt động rất hiệu quả. Do đó, chúng ta cũng cần xây dựng một quỹ tín dụng đủ lớn để sinh viên nào cũng có thể học trường mà các em mong muốn” - ông Nguyễn Kim Hồng nói.

Nguyễn Loan