Gian nan bảo vệ di sản Huế mùa mưa bão

Nỗi lo kiến trúc gỗ xuống cấp

Mùa mưa bão ở Huế thường kéo dài nhiều ngày, tình trạng ngập lụt diễn ra trên diện rộng khiến những di tích ở nơi trũng thấp bị ngập sâu cả mét. Đặc biệt, các di tích dọc sông Hương (Phu Văn lâu, Nghinh Lương đình, điện Hòn Chén, lăng Thiệu Trị, lăng Minh Mạng, lăng Gia Long) có nguy cơ bị ảnh hưởng. Cùng với đó là các công trình kiến trúc gỗ như điện Long An, Quốc Tử Giám… hay các điểm di tích có cư dân sinh sống với nhà cửa tạm bợ, không đảm bảo an toàn trong mùa mưa bão.

Lầu Tịnh Minh ở cung Diên Thọ được chằng chống từ sớm để phòng tránh thiên tai - Nguồn ảnh: Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế

Ông Hồ Hữu Hành - Giám đốc Công ty cổ phần Tu bổ di tích Huế - cho biết: “Hàng trăm di tích, di sản ở TP Huế có tuổi đời hàng trăm năm, thường xuyên chịu tác động của thời tiết, thiên tai nên đa phần xuống cấp nghiêm trọng. Làm thế nào để trùng tu, sửa chữa nhưng không làm mất tính nguyên bản là câu chuyện rất khó”. Ông giải thích, do các di tích chủ yếu nằm dọc theo triền sông Hương nên chịu sự chi phối mạnh của mực nước sông vào mùa lũ, lụt. Việc bị ngâm nước lâu ít nhiều tác động đến tuổi thọ công trình. Lượng mưa lớn làm tăng tải trọng mái, dẫn đến thấm dột nhiều di tích, tạo môi trường thuận lợi cho nấm mốc phát triển, đồng thời là tác nhân gây mối mọt, phá hỏng các cột gỗ...

Bên cạnh đó, quần thể di tích cố đô Huế với phần lớn công trình được xây dựng bằng gỗ lợp ngói rất dễ bị tổn thương. Vào mùa mưa, tải trọng mái trên di tích có thể tăng thêm 15 - 20%; các cấu kiện gỗ trong kiến trúc truyền thống cung đình Huế cũng bị tác động của môi trường có độ ẩm cao, gây hiện tượng nứt gãy, tụt ngói, dịch chuyển vị trí, long mộng, tăng khả năng bị nấm mốc, mối mọt…

Vật liệu gỗ dễ bị suy thoái dưới các tác động của thời tiết, khí hậu gây ra hiện tượng bào mòn từ ngoài vào trong hoặc gỗ bị mục từ bên trong, tích ẩm và lan dần vùng chết ra ngoài hay bị ăn mòn dưới các tác động của mối, nấm, mọt, cây ký sinh trên gỗ… Đây là thách thức cho các công trình ở di sản Huế bởi hầu hết đều làm bằng gỗ và có tuổi đời khá lâu.

Chủ động phương án bảo vệ di tích

Để các di tích đủ sức chống chọi trong mùa mưa bão, lũ lụt, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế chủ động thực hiện các giải pháp. Theo đó, đơn vị kiểm tra những công trình xuống cấp, có nguy cơ hư hỏng để bảo vệ ngay. Với các di tích có hiện tượng xuống cấp, kết cấu yếu thì gia cố, che chắn, chống đỡ. Sử dụng vốn ngân sách, xã hội hóa, hợp tác quốc tế… nhằm kịp thời tu bổ.
Hiện nay, trung tâm được giao quản lý 43 điểm di tích với rất nhiều công trình di tích, phần lớn thuộc quần thể di tích cố đô Huế được UNESCO vinh danh di sản văn hóa thế giới, cùng các di tích quốc gia. Trong đó, nhiều công trình kiến trúc gỗ, công trình xuống cấp nghiêm trọng chưa được tu bổ…

Mỗi khi mưa lớn dài ngày thì khu vực vào cửa Ngọ Môn (TP Huế) thường ngập nước

Những ngày qua, trung tâm đã cắt tỉa cây xanh ở khu vực Đại Nội, xử lý các cây có nguy cơ gãy đổ, áp dụng biện pháp bảo vệ cổ thụ, cây cảnh lâu năm. Ông Lê Trung Hiếu - Trưởng phòng Cảnh quan môi trường Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế - chia sẻ: “Việc cắt tỉa cây xanh trước mùa mưa bão được triển khai từ sớm, đến nay đã hoàn thành tại di tích lăng Gia Long, lăng Minh Mạng, lăng Tự Đức… và đang tiếp tục thực hiện ở khu vực Đại Nội. Ngoài ra, nhiều công trình di tích kiến trúc gỗ, các di tích nguy cơ… đều được chằng chống đảm bảo an toàn”.

Theo ghi nhận của phóng viên Báo Phụ nữ TPHCM, tại di tích cung Diên Thọ, nhiều công trình đã được chằng chống bằng dây thép cố định, các cây xanh cổ thụ cũng được chống đỡ. Di tích Thế Miếu, di tích Hiển Lâm các… cũng được chằng chống. Tùy theo diễn biến thời tiết để triển khai ứng phó, đảm bảo an toàn các di tích. Năm nay, mưa bão xuất hiện sớm nên đơn vị chủ động chằng chống các di tích từ khu vực Hoàng Thành cho đến các điểm di tích bên ngoài như Phu Văn lâu và tại các lăng, điện...

Các công trình điện Hòa Khiêm, Minh Khiêm đường, Ôn Khiêm đường tại lăng Tự Đức đang được trùng tu, đơn vị thi công có kế hoạch đảm bảo an toàn. Tại các di tích có nguy cơ bị ảnh hưởng bởi sạt lở như điện Hòn Chén, lăng Cơ Thánh…, trung tâm triển khai các giải pháp cấp bách hạn chế ảnh hưởng. Không chỉ đảm bảo an toàn cho công trình kiến trúc, trung tâm còn có phương án đảm bảo an toàn cho cán bộ nhân viên cùng hệ thống hơn 11.000 hiện vật, cổ vật đang được lưu giữ.

Ông Lê Công Sơn - Phó giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế - nhìn nhận, mùa mưa bão năm nay phức tạp và nguy hiểm đối với sự an toàn của di tích. Sắp tới, trung tâm sẽ tăng cường các giải pháp phòng ngừa, nâng cao nghiệp vụ, kỹ năng ứng phó với thảm họa thiên nhiên; kịp thời ngăn chặn ảnh hưởng từ thiên tai đến di sản, di tích ở Huế…

Thuận Hóa