Đột quỵ, đột tử gia tăng ở người trẻ: nguyên nhân ít ai ngờ

Đừng nghĩ còn trẻ là không đột quỵ, đột tử

Mới đây, một người đàn ông chuyên chạy marathon - 41 tuổi, ở TP Đà Nẵng - đột tử khiến người yêu thích chạy bộ không khỏi bàng hoàng. Bởi anh được biết đến như một vận động viên marathon khi tham gia rất nhiều giải chạy bộ, có thể trạng tốt và thân hình khỏe khoắn.

Bác sĩ Giang Minh Nhật thăm khám cho người bệnh

Trên trang cá nhân Facebook, anh chia sẻ bản thân không thể hoàn thành cự li chạy bộ do nhịp tim tăng bất thường. Cũng trong tối hôm đó, anh được phát hiện đột tử tại nhà. Bạn bè, người hâm mộ anh khi biết tin rất xót xa, và cho rằng không thể tin được một người khỏe mạnh như anh lại bị bệnh này.

Tiến sĩ, bác sĩ Giang Minh Nhật - Phó trưởng khoa điều hành Khoa Hồi sức tim mạch, Bệnh viện Nhân dân Gia Định - cho biết, đột tử do tim xảy ra đột ngột và bất kỳ ai cũng có thể bị bệnh này. Càng nguy hiểm khi bệnh nhân đã có dấu hiệu cảnh báo nhưng chủ quan không đi khám bệnh.

Gần đây, bệnh viện cũng cấp cứu cho một nam bệnh nhân đột tử khi đang chơi đá bóng. Trước đó, anh thường xuyên tập thể thao, cơ thể hoàn toàn khỏe mạnh. Nhưng đang vận động cùng bạn bè, anh bất ngờ ngã gục trên sân bóng rồi tím tái. Nhờ được phát hiện và đưa đến bệnh viện kịp thời, người bệnh đã qua cơn nguy kịch.

Theo phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Huy Thắng - Trưởng khoa Bệnh lý mạch máu não, Bệnh viện Nhân dân 115 - vài tháng trước, một nam sinh - 15 tuổi, ở TPHCM - được đưa đến cấp cứu trong tình trạng liệt nửa người, méo miệng, nói chuyện khó khăn. Sau khi bác sĩ thăm khám, chẩn đoán hình ảnh, cho thấy em bị đột quỵ não, bệnh tiến triển phức tạp.

Đáng nói, cách nhập viện khoảng 2 ngày, em thấy mệt, tay chân vận động yếu, người nhà đã đưa đến một cơ sở y tế khám, nhưng không rõ nguyên nhân. Khi tình trạng quá nặng, người nhà tiếp tục chở em lên tuyến trên thì bệnh đã khá nặng. Em được xác định hẹp động mạch não, dẫn đến tắc nghẽn mạch máu gây đột quỵ.

Ngoài nam sinh này, trong năm 2025, bệnh viện cũng tiếp nhận không ít bệnh nhân đột quỵ với tuổi đời còn rất trẻ. “Điều này phản ánh đột quỵ đang ngày càng trẻ hóa, không chỉ xuất hiện ở người cao tuổi như trước đây. Vì vậy, người dân không nên chủ quan bỏ qua các cảnh báo về sức khỏe của mình” - bác sĩ Nguyễn Huy Thắng chia sẻ.

Các triệu chứng báo trước

Bác sĩ Giang Minh Nhật cho biết, đột tử do tim hiện là nguyên nhân tử vong tim mạch hàng đầu trên thế giới. Đáng lo ngại, tình trạng này không chỉ xảy ra ở người cao tuổi mà đang gia tăng nhanh ở nhóm người trẻ, trong đó quản lý tăng huyết áp là vấn đề thường bị bỏ sót.

Điển hình, cứ 3 người trưởng thành thì có 1 người bị tăng huyết áp, nhưng chỉ khoảng một nửa được chẩn đoán, và chưa đến 30% được điều trị đúng cách. Đây chính là nguyên nhân khiến các biến cố tim mạch đang trẻ hóa nhanh chóng. Nhiều người mới 20, 30 tuổi đã bị nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

Sai lầm khiến cho người trẻ rơi vào nguy hiểm là nghĩ bản thân khỏe mạnh, có tập luyện thể thao thì không bị đột tử. Thực tế cho thấy, nếu tập thể dục thể thao đúng cách sẽ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, ngược lại tập luyện quá mức, tần suất cao làm cho tim buộc phải làm việc ở cường độ cao liên tục, nguy cơ đột tử tăng lên. Vì vậy, mọi người tránh tập luyện gắng sức, nhất là với người có bệnh tim mạch chưa ổn định như tăng huyết áp, bệnh mạch vành, suy tim, bệnh van tim hay bệnh cơ tim.

“Các triệu chứng báo trước của đột tử thường xuất hiện trong thời gian rất ngắn, dễ bị bỏ qua. Vì vậy, nếu bỗng nhiên một người thấy đau ngực kiểu đè nặng hoặc thắt nghẹt, lan ra tay, lưng, cổ hoặc hàm; hồi hộp, khó thở, mệt mỏi bất thường, da xanh tái, vã mồ hôi lạnh... nên được đưa đến bệnh viện càng sớm càng tốt, tránh trì hoãn sẽ nguy hiểm” - bác sĩ Giang Minh Nhật nói thêm.

Tiến sĩ, bác sĩ Trần Chí Cường - Chủ tịch Hội Can thiệp thần kinh TPHCM - cho hay, theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 15 triệu người bị đột quỵ, trong đó gần 6 triệu người tử vong và 5 triệu người rơi vào tình trạng tàn phế. Tại Việt Nam, ghi nhận hơn 200.000 ca đột quỵ mỗi năm, không ít là người trẻ tuổi, đang ở đỉnh cao sự nghiệp. Hậu quả sau đột quỵ rất nặng nề, khoảng 30% bệnh nhân hồi phục nhẹ, 40% để lại di chứng mức độ trung bình, phải phụ thuộc một phần và 30% rơi vào tàn phế nặng hoặc tử vong.

“Hiện nay, đột quỵ không phân biệt tuổi tác, giới tính hay địa vị xã hội. Nhiều doanh nhân trẻ, người nổi tiếng, thậm chí cả vận động viên thể thao đã bất ngờ gục ngã vì đột quỵ khi chưa kịp nhận biết triệu chứng hoặc xử trí đúng cách. Đa số người bệnh chủ quan với các yếu tố nguy cơ, đặc biệt là thiếu kiến thức cộng đồng về đột quỵ. Bởi khoảng 80 - 90% yếu tố nguy cơ có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và quản lý đúng cách” - bác sĩ Trần Chí Cường nhấn mạnh.

Quan trọng, nếu người bệnh được phát hiện có các dấu hiệu như miệng méo 1 bên, cười bị lệch, nói khó, nói ngọng, tay chân tê yếu, không thể nâng 1 tay lên hoặc giữ tay ở vị trí cố định, tay có xu hướng rơi xuống... hãy đưa đến bệnh viện ngay lập tức. Bác sĩ tranh thủ “thời gian vàng” (khoảng 3 đến 6 tiếng đầu kể từ khi khởi phát triệu chứng đột quỵ) cấp cứu thì khả năng phục hồi có thể lên đến 90%.

Phạm An