Bài học nào từ khủng hoảng của ngành công nghiệp điện ảnh Hàn Quốc?

Vũ khí mềm mất đà

Trong cuộc họp nội các do Tổng thống Lee Jae Myung chủ trì ngày 17/10 tại Seoul, Bộ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Chae Hwi-young đã thẳng thắn thừa nhận: “K-culture không chỉ là hiện tượng văn hóa, mà là động cơ cốt lõi của nền kinh tế và là nguồn tăng trưởng tương lai. Nhưng hiện nay, ngành công nghiệp nội dung đang ở trong tình trạng khủng hoảng nghiêm trọng, chưa thấy lối thoát”.

Bộ phim ăn khách nhất 2025 đến thời điểm này của Hàn Quốc là My Daughter is a Zombie chỉ bán được hơn 5,6 triệu vé tại thị trường nội địa, kém xa so với cột mốc vàng - Ảnh: Koreaherald

Ông Chae cho biết riêng lĩnh vực điện ảnh đang ở điểm nguy cấp nhất. Nếu như trước đây mỗi năm Hàn Quốc sản xuất khoảng 60 phim thương mại, thì năm 2025 con số này giảm chỉ còn 1/3. Ngay cả ông lớn CJ ENM, hãng từng đầu tư và sản xuất hơn 400 phim, năm nay chỉ phát hành duy nhất một phim nội địa do mình đầu tư.

Bộ trưởng chỉ ra yếu tố nguy hiểm đang khiến hệ sinh thái điện ảnh Hàn Quốc lung lay là các nền tảng phát trực tuyến toàn cầu như Netflix khiến phim chiếu rạp khó đạt doanh thu, kéo theo giảm đầu tư, sụt sản lượng, và cuối cùng là mất động lực sáng tạo.

Sau thành công vang dội của The Roundup (2022) với hơn 12,6 triệu lượt xem, các phần tiếp theo như No Way Out (10,6 triệu) và Punishment (11,5 triệu) trở thành phao cứu sinh duy nhất cho phòng vé Hàn Quốc. Nhưng năm 2025, khi không có phần phim nào mới trong loạt này, không một tác phẩm nội địa nào cán mốc 10 triệu lượt xem - con số được xem là “chuẩn vàng” của phim bom tấn Hàn.

Bộ phim nội địa ăn khách nhất năm nay là My Daughter is a Zombie với 5,62 triệu vé, theo sau là YADANG: The Snitch 3,37 triệu vé. Cả hai đều kém xa kỳ vọng.

Trong khi đó, phim hoạt hình Nhật Bản Demon Slayer: Kimetsu No Yaiba – Infinity Castle lại đạt thành công lớn tại Hàn Quốc, càng khiến sự chững lại của phim nội địa trở nên rõ ràng.

Một quan chức trong ngành chia sẻ với The Korea Times: “Ngoài sự hỗ trợ tài chính cần thiết, bản thân ngành công nghiệp phải tự làm mới mình. Phải có nhiều thể loại, nhiều hướng tiếp cận để kéo khán giả trở lại rạp”.

Giải pháp từ chính phủ

Để “cấp cứu” ngành công nghiệp điện ảnh đang suy yếu, Bộ Văn hóa Hàn Quốc đã đề xuất một gói giải pháp tài chính nhằm giảm rủi ro đầu tư cho các doanh nghiệp sản xuất phim. Theo đó, tỷ lệ dự phòng lỗ sẽ được nâng từ 15% lên 20%. Phần lợi nhuận chia cho chính phủ được cắt giảm, trong khi tỷ lệ lợi nhuận vượt trội dành cho khu vực tư nhân tăng từ 30% lên 40%. Cùng với đó, chính phủ dự kiến nới lỏng một số quy định đối với các đài phát thanh – truyền hình và tăng cường biện pháp chống vi phạm bản quyền, vốn là vấn nạn kéo dài làm tổn hại thị trường trong nước.

Tuy vậy, nhiều chuyên gia cho rằng “tiền không thể mua lại sức sáng tạo”. Trong bối cảnh phim Hàn ngày càng bị lấn át bởi các sản phẩm từ nền tảng trực tuyến, đầu tư cho những dự án nghệ thuật thử nghiệm bị cắt giảm, việc bơm thêm ngân sách nhà nước chỉ được xem là liều thuốc giảm đau tạm thời, chứ chưa đủ để tái sinh sức sống cho một nền điện ảnh từng được xem là tiên phong của châu Á.

Parasite (Ký sinh trùng), bộ phim đưa điện ảnh Hàn Quốc vươn tầm toàn cầu - Ảnh: NEON

Từ Oldboy, The Host, Parasite đến Decision to Leave … sự thành công toàn cầu của điện ảnh Hàn từng được xây dựng trên tính đa dạng, táo bạo và khả năng kể chuyện độc đáo. Nhưng theo giới phê bình, chính sự ám ảnh với mốc doanh thu 10 triệu khán giả đã khiến điện ảnh Hàn rơi vào bẫy của công thức an toàn.

Các nhà đầu tư chỉ muốn rót tiền vào những dự án chắc thắng, trong khi đạo diễn trẻ và phim nghệ thuật gần như biến mất khỏi rạp. “Không còn ai dám làm Memories of Murder nữa, vì nhà đầu tư chỉ hỏi: bộ này bán được mấy triệu vé?”, một đạo diễn Hàn Quốc nói với tờ JoongAng Daily.

Kết quả là một nghịch lý: nền điện ảnh từng được ca ngợi là sáng tạo bậc nhất châu Á đang tự bó hẹp trong chính những thành công của mình.

Bài học nào cho Việt Nam

Khủng hoảng của điện ảnh Hàn Quốc không chỉ là câu chuyện của một nền công nghiệp lớn, mà còn là lời cảnh tỉnh cho các quốc gia đang nuôi giấc mơ công nghiệp hóa văn hóa, trong đó có Việt Nam.

Mang mẹ đi bỏ, bộ phim hợp tác giữa Việt nam và Hàn Quốc lọt top phim có doanh thu 100 tỉ - Ảnh: Đoàn phim cung cấp

Điện ảnh chỉ có thể bền vững nếu đa dạng hóa nguồn vốn, nội dung và khán giả. Những bộ phim như Parasite hay Train to Busan từng thành công không vì ngân sách khổng lồ mà vì dám kể những câu chuyện có linh hồn, phản ánh nỗi sợ, ước mơ, khát vọng rất thật của con người Hàn Quốc.

Việt Nam đang đi trên con đường mà Hàn Quốc từng đi hai mươi năm trước: mở rộng xã hội hóa, đẩy mạnh phim thương mại, hướng tới công nghiệp văn hóa. Nhưng nếu chỉ đuổi theo doanh thu mà quên đầu tư cho hệ sinh thái sáng tạo, nơi đạo diễn, biên kịch, kỹ sư, nhà sản xuất cùng đồng hành, cùng phát triển thì “bài học Hàn Quốc” rất có thể sẽ diễn ra.

Minh Thuận