Nên cho hộ có doanh thu thấp đóng thuế khoán nhưng có cơ chế giám sát rõ ràng

Khi được hỏi về hình thức khoán và kê khai thuế theo doanh thu thực, các tiểu thương chợ An Đông, chợ Bến Thành, chợ Tân Định, thương xá Đồng Khánh (TPHCM) đáp ngay rằng họ muốn tiếp tục được đóng thuế khoán bởi việc kinh doanh đang quá ế ẩm, trong khi phương pháp kê khai thuế làm tốn nhiều chi phí.

Một tiểu thương chợ An Đông cho biết, sức mua ở chợ này giảm từ 50 - 70% so với trước khi có dịch COVID-19 (năm 2020). Theo quy định mới về thuế, những hộ kinh doanh có doanh thu dưới 1 tỉ đồng/năm không phải xuất hóa đơn điện tử nhưng phải chuyển sang chế độ kê khai bắt buộc. Để kê khai, phải có hóa đơn đầu vào. Các hộ có doanh thu dưới 1 tỉ đồng/năm thường mua đi bán lại từ nhiều nguồn nhỏ lẻ nên khó có đủ hóa đơn đầu vào. Hầu hết chủ hộ kinh doanh lớn tuổi, ít am hiểu công nghệ nên việc khai thuế trực tuyến là một áp lực lớn, buộc họ phải thuê dịch vụ kế toán, làm tăng thêm chi phí và gánh nặng tài chính.

Nhiều tiểu thương chợ An Đông cho biết việc kê khai thuế bắt buộc làm tăng chi phí, khó khăn trong khi buôn bán ế ẩm (ảnh chụp khu hàng thời trang ở chợ An Đông ngày 24/6)

Các tiểu thương kiến nghị, hộ kinh doanh có doanh thu dưới 1 tỉ đồng/năm được tiếp tục đóng thuế khoán; còn nếu bắt buộc phải kê khai thì cần có sự hỗ trợ của cán bộ thuế, như khai hộ, khai thay, để tiểu thương quen dần cách làm.

Tiến sĩ Phan Phương Nam - Phó trưởng khoa Luật Thương mại, Trường đại học Luật TPHCM - cho rằng, cần nghiên cứu phương án cho phép đóng thuế khoán đối với các hộ kinh doanh có doanh thu dưới 1 tỉ đồng/năm. Về tính công bằng, các hộ này thường buôn bán nhỏ lẻ, gặp khó khăn về hóa đơn đầu vào. Điều này khiến họ khó khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào theo công thức tính thuế hiện hành dù đang chịu loại thuế này. Việc không có hóa đơn đầu vào cũng gây khó khăn trong việc chứng minh chi phí để tính thuế thu nhập cá nhân. Nếu áp dụng phương pháp tính thuế thông thường, những hộ này sẽ phải nộp thuế lớn hơn so với các đối tượng kinh doanh có đầy đủ hóa đơn và chi phí được khấu trừ. Điều này tạo ra một sự bất công nhất định đối với họ, nhất là khi họ không có đủ cơ sở vật chất, nhân sự làm kế toán, kê khai thuế.

Về yếu tố đơn giản hóa thủ tục hành chính, lợi nhuận của các hộ kinh doanh nhỏ thường không đáng kể. Nếu yêu cầu họ thực hiện các thủ tục kê khai phức tạp hơn, họ sẽ phải tốn thêm chi phí thuê nhân sự hoặc dịch vụ, từ đó càng làm giảm biên độ lợi nhuận. Tình trạng này dễ dẫn đến việc họ cố gắng né tránh thuế.

Theo ông, để đảm bảo tính minh bạch và công bằng khi áp dụng thuế khoán đối với những hộ kinh doanh có doanh thu dưới 1 tỉ đồng/năm, cần xây dựng tiêu chí rõ ràng, khả thi, dễ giám sát và tăng cường hoạt động giám sát. Trong đó, cần xác định ngưỡng doanh thu bằng cơ sở dữ liệu. Ngưỡng doanh thu cần được tổng hợp dựa trên nhiều yếu tố: dữ liệu từ máy in hóa đơn hoặc phiếu tính tiền, giao dịch qua tài khoản ngân hàng, dữ liệu từ các nền tảng khác, so sánh kết quả kinh doanh những năm trước và dữ liệu từ các nền tảng thương mại điện tử. Thêm vào đó, cần áp dụng công nghệ số để thu thập dữ liệu giao dịch, giảm thiểu gian lận. Ngoài ra, để đảm bảo việc khoán thuế phù hợp, cần phân loại hộ kinh doanh theo từng ngành nghề bởi mỗi ngành nghề có mức lợi nhuận khác nhau, không nên áp dụng mức khoán cào bằng.

Ông cũng cho rằng cơ quan thuế cần tăng cường hoạt động giám sát, kiểm tra để xem xét việc kê khai của các hộ kinh doanh có chính xác không, có lạm dụng việc kê khai doanh thu thấp để được áp dụng thuế khoán hay không. Đặc biệt, cần hỗ trợ các hộ kinh doanh nhỏ lẻ nhiều hơn thông qua các buổi tập huấn, cung cấp tài liệu, thiết lập kênh tư vấn trực tiếp và trực tuyến. Đồng thời, cần tạo cơ chế khiếu nại và phản hồi rõ ràng, minh bạch để các hộ kinh doanh có thể phản ánh những vấn đề, vướng mắc phát sinh. Khi có sự phản ánh, cần trả lời và giải quyết nhanh chóng.

Thanh Hoa