Lỗ hổng pháp lý cần sớm được lấp đầy

Khi bước ra khỏi mối quan hệ hôn nhân, vợ và chồng cần đặt quyền lợi và sự phát triển của con cái lên hàng đầu - Ảnh minh họa: Freepik

Trong quá trình làm nghề, tôi thấy có những trường hợp, bên không được quyền nuôi con không cam lòng và có những hành vi không tuân thủ nghiêm túc phán quyết của tòa án. Phổ biến nhất là việc không chu cấp tiền nuôi con hằng tháng hoặc chu cấp không đều đặn, ảnh hưởng xấu đến việc học tập, sinh hoạt và sự ổn định cuộc sống của trẻ. Điều đáng buồn là luật pháp hiện hành chưa có đủ biện pháp cưỡng chế mạnh mẽ để buộc cha hoặc mẹ phải thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng xuyên suốt và đầy đủ. Trong thực tiễn, rất hiếm trường hợp cơ quan thi hành án cưỡng chế thành công việc cấp dưỡng.

Chúng tôi cũng ghi nhận nhiều trường hợp cha hoặc mẹ không chấp nhận quyết định của tòa án về quyền nuôi con, có những hành vi quấy rối, đập phá tài sản để gây áp lực đòi lại con. Những hành động này không chỉ gây ra tổn thương về vật chất và tinh thần cho người trực tiếp nuôi con mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý non nớt của trẻ nhỏ. Thế nhưng, đến nay, luật pháp của chúng ta chưa có quy định cụ thể về việc cách ly người cha hoặc mẹ khỏi đứa bé ở một khoảng cách nhất định để bảo vệ an toàn về thể chất và tâm lý cho trẻ. Đây cũng là một lỗ hổng cần sớm được khắc phục.

Luật Hôn nhân và Gia đình của nước ta được ban hành nhằm bảo đảm bình đẳng giới, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em, phụ nữ. Trong các vụ ly hôn, để quyết định của tòa án được thực hiện triệt để, theo tôi, cần bổ sung một số quy định như cưỡng chế mạnh hơn để các bên thực hiện đúng nghĩa vụ của mình sau ly hôn, đặc biệt là nghĩa vụ cấp dưỡng. Một số nước đã thực hiện việc này rất triệt để và Việt Nam nên học hỏi.

Ở Mỹ, ngay khi 2 người sinh con chưa đăng ký kết hôn, người được quyền trực tiếp nuôi con chỉ cần gửi toàn bộ hồ sơ cho một tổ chức chuyên trách. Nếu người còn lại không tự nguyện gửi tiền cấp dưỡng, tổ chức đó lập tức đề nghị cắt lương trực tiếp từ nơi làm việc của người đó để chuyển cho người đang trực tiếp nuôi con.

Song song đó, cần có biện pháp răn đe, xử phạt thích đáng đối với trường hợp bên còn lại quấy rối cuộc sống của bên được quyền trực tiếp nuôi con. Thậm chí, cần quy định cách ly người có hành động quấy rối với con và người đang trực tiếp nuôi con trong một khoảng cách nhất định, nếu vi phạm thì xử phạt.

Khi bước ra khỏi mối quan hệ hôn nhân, vợ và chồng cần đặt quyền lợi và sự phát triển của con cái lên hàng đầu; phải có nghĩa vụ, trách nhiệm bàn bạc, thỏa thuận và chia sẻ trách nhiệm làm cha, làm mẹ một cách văn minh, tránh gây tổn thương cho con cái.

Về góc độ xã hội, cần mở các lớp tiền hôn nhân để các cặp đôi thực sự hiểu về tình yêu, sự cần thiết phải đăng ký kết hôn, rèn luyện kỹ năng tổ chức cuộc sống chung, xây dựng hạnh phúc, từ đó kéo giảm tỉ lệ ly hôn. Cần nâng cao nhận thức về pháp lý của các cặp đôi để họ tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của vợ mình, chồng mình và các con. Nếu phải ly hôn, họ nên chia tay trong hòa bình và tiếp tục cùng nhau nuôi dạy con.

Trong gia đình và xã hội, cần có những diễn đàn để trẻ mạnh dạn phát biểu ý kiến, nguyện vọng của mình. Hãy để trẻ dám cất lên tiếng nói từ suy nghĩ thật của mình về việc chọn ở với ai khi cha mẹ ly hôn, chứ không phải nói trong sự tác động của mẹ hay cha, bên nội hay bên ngoại.

Luật sư Hà Hải - Phó chủ nhiệm Đoàn Luật sư TPHCM

Nhã Chân - Diễm Kiều (ghi)