Hoàn thiện Luật Chuyển đổi số để không “vênh” với các luật chuyên ngành

Sáng 10/10, Đoàn Đại biểu Quốc hội TPHCM tổ chức Hội nghị tham vấn chính sách đối với 4 dự thảo luật gồm: Luật Chuyển đổi số, Luật Công nghệ cao (sửa đổi), Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ.

Ông Nguyễn Văn Lợi - Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng đoàn ĐBQH TPHCM - chủ trì hội nghị.

Tránh chồng chéo với các luật chuyên ngành

Phát biểu góp ý, ông Dương Anh Đức - Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TPHCM - cho rằng, dự thảo Luật Chuyển đổi số cần được hoàn thiện theo hướng cụ thể, rõ ràng và khả thi hơn, vì đây là đạo luật có phạm vi tác động rất rộng, ảnh hưởng đến hầu hết lĩnh vực của đời sống xã hội.

Ông Dương Anh Đức - Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TPHCM - đóng góp ý kiến tại hội nghị - Ảnh: Thanh Tâm

Ông Đức nhấn mạnh, cần làm rõ ranh giới giữa Luật Chuyển đổi số và các luật chuyên ngành như Luật An toàn thông tin mạng, Luật Giao dịch điện tử, Luật Cạnh tranh… để tránh chồng chéo, mâu thuẫn trong thực thi. “Chuyển đổi số không chỉ trong cơ quan nhà nước, mà còn hình thành một "không gian số" song song với đời sống thực” - ông nói.

Về đối tượng điều chỉnh, đặc biệt là các tổ chức, cá nhân nước ngoài có hoạt động chuyển đổi số tại Việt Nam, ông Đức đề nghị phải định nghĩa rõ ràng để có cơ sở áp dụng thống nhất. Kinh nghiệm từ Luật An ninh mạng cho thấy, chỉ khi quy định cụ thể mới có thể buộc các nhà cung cấp nước ngoài tuân thủ, chẳng hạn yêu cầu đặt máy chủ hoặc lưu trữ dữ liệu tại Việt Nam.

Ông cũng đề xuất hệ thống lại phần giải thích từ ngữ, bổ sung các khái niệm quan trọng như dữ liệu lớn (Big Data), trí tuệ nhân tạo (AI), bản sao số (digital twin)… để tránh hiểu khác nhau, gây khó trong thực thi. Cùng với đó, cần cụ thể hóa chính sách của Nhà nước thành chiến lược và đề án quốc gia, có lộ trình và ưu tiên rõ ràng, đồng thời mở rộng danh mục công nghệ cốt lõi, cho phép cập nhật linh hoạt theo thực tế.

Ở phần hành vi bị cấm, ông Đức kiến nghị nêu rõ hơn các hành vi vi phạm phổ biến như lừa đảo công nghệ, phát tán tin giả, sử dụng deepfake hoặc AI gây hại, thay vì chỉ ghi chung “vi phạm pháp luật”. Bên cạnh đó, cần bổ sung nội dung đào tạo kỹ năng số cho cán bộ, người dân, đồng thời khuyến khích nghiên cứu và đổi mới sáng tạo trong hoạt động chuyển đổi số.

Liên quan đến bản sao số, ông đề nghị có định nghĩa và chính sách kết nối đồng bộ, tránh việc mỗi địa phương làm riêng lẻ gây lãng phí. Ông cũng nhấn mạnh vai trò trụ cột của Bộ Khoa học và Công nghệ trong triển khai chương trình chuyển đổi số quốc gia, đồng thời kiến nghị quy định tiêu chí ưu đãi rõ ràng cho trung tâm dữ liệu và doanh nghiệp AI, tránh tình trạng “gắn mác công nghệ” để trục lợi chính sách.

Xây dựng niềm tin số bằng bảo đảm an toàn dữ liệu

Bà Võ Thị Trung Trinh - Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số TPHCM phát biểu ý kiến - Ảnh: Thanh Tâm

Ở góc độ khác, bà Võ Thị Trung Trinh - Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số TPHCM - cho rằng, đồng bộ hóa các luật liên quan là yêu cầu cấp thiết khi TPHCM đang đẩy mạnh chuyển đổi số trong cơ quan nhà nước.

Bà nhấn mạnh, Luật Chuyển đổi số không chỉ phục vụ quản lý, mà còn phải lan tỏa ra toàn xã hội, vì đây là lĩnh vực có phạm vi tác động rộng, giao thoa nhiều luật, nên cần được tính toán kỹ để vận hành hiệu quả.

Theo bà Trinh, Luật Chuyển đổi số được xây dựng trong bối cảnh Việt Nam triển khai Nghị quyết 57 về phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, cùng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Nếu xác định đây là khung pháp lý lâu dài, cần bảo đảm các yếu tố: gắn kết trong tổng thể hệ thống pháp luật, làm rõ nội hàm của dữ liệu, và thống nhất khung kiến trúc quốc gia số.

Bà nhấn mạnh, niềm tin số của người dân chỉ có thể hình thành khi dữ liệu được bảo đảm an toàn tuyệt đối, giúp họ yên tâm tham gia các giao dịch trực tuyến. Đồng thời, dữ liệu là nền tảng của chuyển đổi số; nếu không được định nghĩa rõ ràng, sẽ khó hình thành nền kinh tế dữ liệu thực sự.

Hiện có nhiều khung kiến trúc số riêng biệt giữa các cơ quan trung ương, bà Trinh đề xuất hợp nhất thành một khung duy nhất, để các địa phương có cơ sở xây dựng khung riêng, bảo đảm liên thông, thống nhất trong vận hành.

Bà cũng lưu ý, khung kiến trúc dữ liệu quốc gia số chỉ có giá trị khi có dữ liệu thực chất, đầy đủ và chuẩn hóa. Bà Trinh đề nghị cần có chính sách hỗ trợ thiết thực cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, chiếm 95% tổng số doanh nghiệp Việt Nam, giúp họ có đủ điều kiện về hạ tầng, công nghệ và tài chính để tham gia tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

Lắng nghe từ thực tiễn để luật thật sự đi vào cuộc sống Ông Nguyễn Văn Lợi - Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội TPHCM - cho biết, thời gian qua, Quốc hội đã sửa đổi, bổ sung nhiều luật để tháo gỡ vướng mắc, song vẫn còn một số bất cập, chồng chéo và mâu thuẫn giữa các nghị quyết, đòi hỏi phải tiếp tục rà soát và điều chỉnh. Ông Nguyễn Văn Lợi - Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng đoàn ĐBQH TPHCM - Ảnh: Thanh Tâm Tại kỳ họp sắp tới, Quốc hội dự kiến xây dựng và sửa đổi khoảng 50 luật, đồng thời ban hành thêm một số nghị quyết, chủ trương mới. Việc thảo luận sẽ được tổ chức theo nhóm luật, nhằm tập trung làm rõ các vấn đề lớn, bảo đảm tính thống nhất và khả thi trong thực tiễn. Riêng Đoàn Đại biểu Quốc hội TPHCM đã chia thành 7 nhóm để tổ chức các hội thảo chuyên sâu, đóng góp ý kiến xây dựng các dự án luật quan trọng, hôm nay góp ý về các luật như Luật Chuyển đổi số, Luật Công nghệ cao (sửa đổi), Luật sửa đổi, Luật Sở hữu trí tuệ... Ông Nguyễn Văn Lợi nhấn mạnh, điều quan trọng là làm sao để luật khi ban hành thật sự đi vào cuộc sống, thể hiện một cách sinh động, gần gũi và khả thi. “Chúng tôi chọn những vấn đề cốt lõi, tâm đắc nhất để phân tích sâu, lắng nghe ý kiến từ nhiều phía, trao đổi nhiều lần trước khi phát biểu tại nghị trường, nhằm bảo đảm tính thực chất và chất lượng trong từng nội dung góp ý” - ông nói.

Thanh Tâm