Diễn đàn “Khi nốt nhạc cất lên bởi AI”(*)

Cần sớm có luật biểu diễn!

21/11/2025 - 17:58

PNO - “Cách đây 2 năm, Hội Nhạc sĩ Việt Nam đã mời chuyên gia đến nói chuyện về việc AI được sử dụng trong âm nhạc. Câu chuyện này đã bùng lên thành vấn đề được Hội Nhạc sĩ Việt Nam nói riêng và giới âm nhạc nói chung quan tâm từ đấy đến nay...”

Hiện nay, AI đã được sử dụng khá phổ biến, thậm chí người ta có thể tự hào là nếu mua 1 phần mềm giá tiền cao thì sản phẩm âm nhạc AI được thể hiện ra càng tinh tế và gần người hơn, vì bản chất của AI là thu thập những điều thuộc về tính người. Nhưng nó là một sự tập hợp mà nói nôm na là sử dụng một cách vô phép, không xin phép đối với những sáng tạo trước đó.

PGS.TS Nguyễn Thị Mỹ Liêm (phải) tại
PGS.TS Nguyễn Thị Mỹ Liêm (phải) tham dự một hoạt động tôn vinh văn hóa và âm nhạc dân gian - Ảnh: Thành Lâm

AI là tập hợp thông tin, sau đó chọn lọc lại và đưa ra chọn lựa với sự xáo trộn cũng như pha trộn giữa nhiều phong cách để ra những sản phẩm công nghiệp, công nghệ.

Như vậy, những người làm ra những phần mềm đó đã xin phép những tác giả trước đó hay chưa là vấn đề thứ nhất. Vấn đề thứ hai là người sử dụng những phần mềm đó để “sáng tạo”, nói đúng hơn là chế tạo ra sản phẩm AI đã chịu trách nhiệm tới đâu đối những nguồn mà mình đã sử dụng không phép, vô phép. Theo quan điểm chuyên gia của chúng tôi, đứng ở góc độ bản quyền thì đây là một sự vi phạm.

“Nghệ thuật phải đi từ trái tim tới trái tim chứ không thể nào từ máy móc tới trái tim. Máy móc có những quy luật và có sự lặp lại. Người gia công có tỉ mỉ cách mấy thì nó cũng sẽ bắt đầu bởi sự lặp lại. Mà nghệ thuật thì không cho phép lặp lại, bởi nghệ thuật là sự sáng tạo không ngừng”.

PGS.TS Nguyễn Thị Mỹ Liêm

Đứng về mặt sáng tạo, tôi cho rằng, có một khoảng thời gian người ta sẽ thích điều này. Người ta sẽ sử dụng AI như phương tiện để làm ra nhiều thứ mà mình vốn không có khả năng để làm được. Lại càng hấp dẫn giới trẻ khi các bạn luôn yêu thích cái mới, cái lạ, nhất là những gì mang tính kỹ thuật. Đã vậy còn làm được một chuyện là người ta không cần phải bỏ một thời gian rất dài để học tập, rèn luyện, để có được kỹ năng, khả năng thể hiện tư duy của mình bằng nốt nhạc.

Có máy móc làm giùm rồi, thì sẽ sinh ra những người lười biếng. Chuyện này rất bình thường khi công nghệ càng phát triển, người ta không cần phải lao động nhiều mà vẫn có sản phẩm tốt thì tự nhiên người ta sẽ lười hơn. Và điều này, theo quan điểm của tôi là có tác hại.

PGS.TS Nguyễn Thị Mỹ Liêm phát biểu tại
PGS.TS Nguyễn Thị Mỹ Liêm tại tọa đàm đặt vấn đề về vai trò, trách nhiệm của người hoạt động âm nhạc ở TPHCM - Ảnh: Nga Nhã Đan

Vừa rồi, tại hội thảo về trách nhiệm của giới hoạt động âm nhạc ở TPHCM, Hội Âm nhạc TPHCM cũng đặt vấn đề cần sớm có luật biểu diễn. AI cũng đang đưa ra những sản phẩm từ biểu diễn mà ra. Vậy nên chăng, nhanh chóng nghiên cứu để có thể sớm cho ra đời những quy định về luật pháp, giải quyết triệt để và kịp thời những vướng mắc. Trong xu thế phát triển công nghiệp văn hóa, AI vẫn sẽ có vai trò riêng của nó.

Thực tế, theo các chuyên gia, chúng ta đã dự tính được, đã thấy được những điều sẽ xảy ra, thì cần có hành lang pháp lý. Chúng tôi cho rằng phải có sự rõ ràng, minh bạch về mặt quyền lợi của người sáng tạo, và trách nhiệm của nhà sáng tạo đối với sản phẩm công nghệ.

Ngược lại, người tiêu dùng cũng phải hiểu để nhận diện được đâu là sản phẩm của công nghệ, và đâu là sản phẩm “handmade”, được sáng tạo từ trái tim người nghệ sĩ. Theo quan điểm của tôi, những nhà quản lý cần ý thức được điều này để sớm có hành lang pháp lý.

PGS.TS Nguyễn Thị Mỹ Liêm (Đông A ghi)

(*) Bài viết tham gia diễn đàn xin gửi về: diendanamnhacAI@baophunu.org.vn.

 

news_is_not_ads=
TIN MỚI