Tương lai nào cho AI và điện ảnh?

02/10/2025 - 07:58

PNO - Ngày 29/9, trong khuôn khổ Liên hoan phim Zurich, sản phẩm trí tuệ nhân tạo Tilly Norwood được giới thiệu như một diễn viên có thể khóc, cười và bộc lộ cảm xúc. Dù gây nhiều tranh cãi, sự xuất hiện của nhân vật đặc biệt này cho thấy ảnh hưởng ngày càng lớn của AI đối với điện ảnh thế giới.

Ai tham gia nhiều công đoạn làm phim

Tilly Norwood do Xicoia - studio AI của công ty Particle6 (London, Anh) - phát triển. Eline Van der Velden - người sáng lập Xicoia - tham vọng biến Tilly Norwood thành Scarlett Johansson tiếp theo.

The Eternaut - phim có nhiều đại cảnh được thực hiện bằng AI - Nguồn ảnh: Netflix
The Eternaut - phim có nhiều đại cảnh được thực hiện bằng AI - Nguồn ảnh: Netflix

Trước đó, tháng 7/2025, Liên hoan phim quốc tế Bucheon (BIFAN) đã mở màn bằng bộ phim do AI viết kịch bản About a Hero (tạm dịch: Về một anh hùng) của đạo diễn Piotr Winiewicz. Buổi chiếu cháy vé và nhiều người trong ngành cho rằng đã đến lúc điện ảnh không thể né tránh AI.

Mối lo bản quyền và nguy cơ mất việc

Song hành với cơ hội là những mối lo. Bản quyền đang là một trong những điểm nóng. Dữ liệu huấn luyện bị dùng trái phép, tác phẩm gốc bị học theo để tạo ra kịch bản mới. Lần lượt các hãng phim lớn như Disney, Universal, Warner Bros. Discovery đã khởi kiện Midjourney - một công ty AI - vì sử dụng trái phép hình ảnh là những sáng tạo của hãng. Nguy cơ mất việc cũng đe dọa hàng ngàn diễn viên, biên kịch, chuyên gia kỹ xảo… Một số liên hoan phim AI như Runway’s AI Film Festival, AI International Film Festival… khuyến khích ứng dụng AI, đặt mục tiêu khai thác AI là tiêu chí quan trọng khi chấm giải. Không ít giải thưởng thuộc về nhà khoa học máy tính chứ không phải đạo diễn điện ảnh.

BIFAN 2025 còn công bố kế hoạch đào tạo 10.000 nhà làm phim AI trong vòng 5 năm tới. Điều đó cho thấy công nghệ không còn đứng ngoài lề mà đang trở thành trung tâm của ngành công nghiệp điện ảnh thế giới.

Netflix cũng đã nhanh chóng tận dụng AI để rút ngắn thời gian sản xuất. Loạt phim The Eternaut (tạm dịch: Nhà du hành vĩnh cửu) có nhiều cảnh ấn tượng được dựng hoàn toàn bằng AI, nhanh gấp 10 lần so với kỹ xảo truyền thống và chi phí thấp hơn đáng kể. Ở Hàn Quốc, những bộ phim như It’s Me, Moon Hee (tạm dịch: Tôi là Moon-hee), M hotel (tạm dịch: Khách sạn M) hay sắp tới là Apartment (tạm dịch: Căn hộ)… đều do AI đảm nhận phần lớn quá trình sản xuất.

Giữ linh hồn của nghệ thuật

Điện ảnh từng trải qua nhiều giai đoạn phát triển nhưng AI đặt ra thách thức khác biệt: việc giữ linh hồn của nghệ thuật. Một diễn viên có thể trẻ mãi không già, một kịch bản có thể ra đời chỉ sau vài giây nhưng liệu cảm xúc khán giả nhận được có còn nguyên vẹn?

Nếu nhiều đạo diễn kỳ cựu ở Hollywood như Steven Spielberg hay Nicolas Cage cảnh báo nguy cơ đánh mất linh hồn điện ảnh khi AI lấn sâu thì đạo diễn Kwon Han-sl - nhà sáng lập kiêm Tổng giám đốc điều hành Studio Freewillusion, studio công nghệ video AI đầu tiên của Hàn Quốc - lại mang đến góc nhìn đối lập. Kwon cho rằng AI không phải mối đe dọa mà là cơ hội mở ra một ngôn ngữ nghệ thuật mới, nơi điện ảnh không chỉ tái hiện hiện thực mà còn kiến tạo những thế giới chưa từng tồn tại.

Sản phẩm của trí tuệ nhân tạo được giới thiệu là diễn viên
Sản phẩm của trí tuệ nhân tạo được giới thiệu là diễn viên Tilly Norwood. Ảnh: Xicoia studio

Phát biểu tại APEC 2025 High-Level Dialogue on Cultural and Creative Industries (Đối thoại cấp cao về các ngành công nghiệp văn hóa và sáng tạo APEC 2025) diễn ra tại Hàn Quốc cuối tháng 8/2025, Kwon cho rằng quá trình làm phim bằng AI vẫn cần con người điều khiển. Ông ví AI như một bước ngoặt công nghệ ngang tầm sự ra đời của máy quay, sự chuyển đổi từ đen trắng sang màu... AI đang định hình một ngôn ngữ nghệ thuật mới với thẩm mỹ riêng.

2 bộ phim do Freewillusion sản xuất bằng AI vừa được đăng ký bản quyền, tạo tiền lệ đáng chú ý về sở hữu trí tuệ với tác phẩm AI. Freewillusion khẳng định, nếu đoạn clip thô do AI tạo ra khó được pháp luật bảo hộ thì một bộ phim hoàn chỉnh có sự tham gia của con người ở khâu ý tưởng, chỉ đạo, biên tập và hoàn thiện vẫn được xem là sáng tạo và được bảo vệ.

Dù tranh cãi gay gắt, nhiều nhà làm phim vẫn lạc quan cho rằng AI đang dần hình thành một ngôn ngữ nghệ thuật mới, với thẩm mỹ và cách biểu đạt riêng, tạo nên sự pha trộn giữa công nghệ và sáng tạo. Từ chỗ chỉ được xem là công cụ hỗ trợ, AI đang dần mở rộng không gian điện ảnh và có khả năng sẽ phát triển thành một thể loại độc lập bên cạnh những sáng tạo của con người theo cách truyền thống.

AI không thể chạm tới chiều sâu tâm hồn

Trí tuệ nhân tạo chắc chắn sẽ đồng hành cùng sự phát triển của điện ảnh, truyền hình. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế phát triển chung đó. AI sẽ trở thành công cụ hỗ trợ mạnh mẽ, giúp con người thực hiện những ý tưởng từng bị giới hạn bởi kỹ thuật hay chi phí. Tuy nhiên, AI không thể thay thế con người, đặc biệt ở vai trò diễn viên. Mỗi nghệ sĩ, với cá tính và tài năng riêng, mang đến cách biểu đạt khác nhau, tạo nên sự tinh tế trong từng cung bậc cảm xúc. AI có thể cười, khóc theo lệnh nhưng không thể chạm đến chiều sâu tâm hồn như con người. Khán giả vẫn muốn được cảm nhận cảm xúc thật từ diễn viên bằng xương bằng thịt chứ không phải từ một công nghệ mô phỏng. Tôi cho rằng AI không phải mối đe dọa mà là công cụ. Vấn đề ở chỗ chúng ta cần biết vận dụng nó hợp lý khi xây dựng tác phẩm.

Đạo diễn, Nghệ sĩ ưu tú Nguyễn Phương Điền

Hoàng Duy

 

news_is_not_ads=
TIN MỚI