TPHCM bị nợ hơn 108 tỉ đồng phí cảng biển, chưa thể thu hồi

UBND TPHCM cho biết, từ khi chính thức triển khai thu phí sử dụng công trình, kết cấu hạ tầng, công trình dịch vụ và tiện ích công cộng tại khu vực cửa khẩu cảng biển từ ngày 1/4/2022 đến 31/10/2025, đã thu được 7.961 tỉ đồng.

Trong đó, năm 2022 thu hơn 1.862 tỉ đồng, đạt 94,6% so với dự toán; năm 2023 thu hơn 2.000 tỉ đồng, đạt 101,8% dự toán; năm 2024 thu hơn 2.151 tỉ đồng, đạt 102,43% dự toán; từ 1/1/2025 đến 31/10 thu hơn 1.911 tỉ đồng, đạt 88,89% dự toán.

Lũy kế số tiền TPHCM còn chưa thu được từ lúc bắt đầu thu phí đến ngày 31/10/2025 là 108,5 tỉ đồng.

Cảng Cát Lái có tỉ lệ thu phí cao nhất với hơn 70% - Ảnh: TQ

Theo UBND TPHCM, có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc chưa thể thu hồi số tiền phí cảng biển bị nợ. Trong đó, chưa có quy định chế tài xử lý việc không nộp phí. Nhiều trường hợp doanh nghiệp thay đổi tên pháp nhân, tạm ngừng hoạt động, giải thể hoặc không còn hoạt động, thay đổi địa chỉ đăng ký kinh doanh, dẫn đến việc không thể xác minh, liên hệ để yêu cầu nộp phí theo quy định.

Một số doanh nghiệp cố tình không thực hiện nghĩa vụ nộp phí, đồng thời dịch chuyển luồng hàng hóa qua các cảng thuộc địa phương khác nhằm né tránh trách nhiệm, nên không thể phối hợp cưỡng chế hàng hóa qua cảng.

Ngoài ra, việc chia sẻ dữ liệu đối soát từ hải quan không liên tục ảnh hưởng đến đối soát thu phí khiến nhiều tổ chức, cá nhân chây ỳ nộp phí, nhưng hàng hóa vẫn được thông quan qua cảng. Nhiều doanh nghiệp, cá nhân có số dư nợ quá nhỏ, do vậy việc gửi thông báo, điện thoại, tra soát hồ sơ, cập nhật hệ thống tốn chi phí và thời gian xử lý nhưng không hiệu quả.

Hiện tại có trên 2.904 doanh nghiệp với 3.790 tờ khai nợ phí từ 10.000 đồng trở xuống. 1.995 doanh nghiệp chỉ có 1 tờ khai nợ phí đi qua cảng và chưa thực hiện khai báo lần kế tiếp qua cảng. Cảng vụ đã nhiều lần gửi văn bản đề nghị xác minh tới chính quyền địa phương, đồng thời gửi thư mời doanh nghiệp đến làm việc, tuy nhiên, hầu hết các doanh nghiệp không phản hồi, không hợp tác và không thực hiện nghĩa vụ nộp phí.

Theo Nghị quyết 10/2020/NQ-HĐND, toàn bộ số thu phí sau khi trừ chi phí phục vụ thu được nộp vào ngân sách TP và được phân bổ có mục tiêu cho đầu tư, nâng cấp hạ tầng giao thông kết nối cảng biển.

Sở Xây dựng đã đề xuất danh mục 27 công trình kết nối hạ tầng giao thông khu vực cảng biển từ nguồn vốn đầu tư công. Hiện đang bố trí kế hoạch vốn và đề xuất kế hoạch vốn cho 17/24 dự án đầu tư (bao gồm 2 dự án đề xuất mới là nâng tĩnh không cầu Bình Triệu 1 và cầu Bình Phước 1) có sử dụng vốn ngân sách thành phố. Nhóm các dự án đã được đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025 gồm 15 dự án, với tổng vốn trung hạn đã bố trí là hơn 23.980 tỉ đồng.

TPHCM cũng đang tập trung đầu tư mạnh cho các cụm cảng. Hiện cụm cảng Cát Lái đạt tỷ lệ thu phí 70,3%, cụm cảng Trường Thọ 10,5%, cụm cảng Sông Sài Gòn 4,9%, cụm cảng Sông Nhà Bè 4,2%, khu vực khác là 10%

Số liệu trên cho thấy, sản lượng hàng hóa qua cụm cảng Cát Lái là chủ yếu. Vì vậy, TPHCM kiến nghị ưu tiên bố trí vốn cho các công trình giao thông kết nối khu vực cảng biển phía đông. Cụ thể là Vành đai 2, đường Nguyễn Duy Trinh, nút giao Mỹ Thủy, nút giao An Phú và đoạn từ nút giao An Phú đến cao tốc Long Thành - Dầu Giây để các doanh nghiệp thấy được thành quả của việc nộp phí hạ tầng cảng biển, từ đó nâng cao việc chấp hành nộp phí.

Hiện TPHCM kiến nghị triển khai nhiều giải pháp, trong đó đang hoàn thiện đề án mở rộng thu phí cảng biển sang Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu sau khi sáp nhập địa giới hành chính.

Việc thu phí hạ tầng cảng biển đang trở thành nguồn lực quan trọng để TPHCM đầu tư hạ tầng chiến lược, giảm ùn tắc tại các tuyến đường ra vào cảng, đồng thời tạo môi trường logistics thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong bối cảnh thành phố mở rộng và phát triển lên mô hình chính quyền đô thị 2 cấp.

Tứ Quý