Tháo điểm nghẽn, đẩy nhanh tốc độ xây dựng Metro tại Hà Nội, TPHCM

Bộ trưởng Trần Hồng Minh - Ảnh: Media Quốc hội

Chiều 27/5, tiếp tục chương trình kỳ họp, thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh đã trình Quốc hội Dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi).

Dự luật được xây dựng trên tinh thần đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp, đồng thời tạo hành lang pháp lý thuận lợi nhằm thúc đẩy phát triển hạ tầng, vận tải và công nghiệp đường sắt.

Dự thảo hướng tới mục tiêu là tháo gỡ các điểm nghẽn về cơ chế, tạo điều kiện thu hút đầu tư, nâng cao hiệu quả quản lý và khai thác đường sắt, đặc biệt trong bối cảnh đường sắt đô thị và tốc độ cao đang là ưu tiên phát triển.

Một trong những điểm mới nổi bật là việc khuyến khích đa dạng hóa nguồn lực đầu tư thông qua hình thức PPP như BOT, BT... Dự luật cho phép địa phương sử dụng ngân sách để tham gia đầu tư các hạng mục thuộc kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia. Đây là bước tiến quan trọng, giúp địa phương chủ động hơn trong việc thúc đẩy các dự án đường sắt đô thị.

UBND cấp tỉnh được phép quyết định đầu tư dự án đường sắt đô thị mà không cần thực hiện thủ tục về chủ trương đầu tư như trước. Những sửa đổi này được kỳ vọng sẽ đẩy nhanh tiến độ triển khai các tuyến Metro tại Hà Nội, TPHCM, góp phần hiện thực hóa Kết luận 49-KL/TW của Bộ Chính trị về phát triển giao thông đô thị.

Đáng lưu ý, một số sản phẩm đường sắt được đưa vào Danh mục công nghệ cao được ưu tiên phát triển, đồng thời yêu cầu nhà thầu nước ngoài chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực cho phía Việt Nam.

Các doanh nghiệp trong ngành sẽ được ưu tiên sử dụng sản phẩm trong nước nếu đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, qua đó tạo động lực cho công nghiệp phụ trợ phát triển.

Cùng với đó, dự luật đề xuất cơ chế đặc thù cho đào tạo nhân lực, cho phép lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ theo hình thức chỉ định thầu hoặc đặt hàng. Doanh nghiệp công nghệ cao trong ngành cũng được hưởng các ưu đãi về thuế và đầu tư.

So với Luật Đường sắt 2017, dự thảo mới đã cắt giảm 20% thủ tục hành chính và 33% điều kiện kinh doanh, chỉ giữ lại 6 thủ tục hành chính quan trọng, đồng thời phân quyền mạnh mẽ cho địa phương trong cấp phép xây dựng, quản lý vận hành và đăng ký phương tiện.

Báo cáo thẩm tra dự thảo luật, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường thống nhất về quy định cơ chế, chính sách tháo gỡ điểm nghẽn về trình tự, thủ tục đầu tư cho hệ thống đường sắt đô thị tại địa phương. Từ đó góp phần hiện thực hóa mục tiêu hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị tại Hà Nội và TPHCM vào năm 2035.

Về phát triển công nghiệp đường sắt, phương tiện giao thông đường sắt, Ủy ban đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định về phát triển công nghiệp hỗ trợ trong lĩnh vực đường sắt, giúp ngành công nghiệp đường sắt phát triển bền vững và đáp ứng yêu cầu trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng.

Đồng thời, Ủy ban đề nghị nghiên cứu bổ sung các quy định phát triển, ứng dụng công nghệ số trong lĩnh vực đường sắt; quy định rõ về việc chuyển giao toàn bộ hay một phần công nghệ mang tính bắt buộc; đề nghị cần có quy định về trung tâm nghiên cứu chuyên sâu về công nghệ đường sắt, hợp tác với các viện nghiên cứu, trường đại học.

Minh Quang