Tăng liên kết 4 nhà để nông sản Việt vươn xa

Công nhân Công ty cổ phần Nam Việt (An Giang) chế biến cá tra xuất khẩu - Ảnh: Huỳnh Lợi

Nhà nông khấm khá nhờ xuất khẩu thuận lợi

Cuối tháng 8/2025, chị Nguyễn Thị Thanh Thúy - thành viên Hợp tác xã (HTX) Dịch vụ thủy sản Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp - thu hoạch ao cá tra 300 tấn, bán với giá 29.000 đồng 1kg, thu lợi nhuận khoảng 900 triệu đồng. Chị bán cá trực tiếp cho công ty chế biến thủy sản để xuất khẩu nên không còn bị ép giá như khi bán cho thương lái.

Ông Nguyễn Thanh Bình - Giám đốc HTX Dịch vụ thủy sản Châu Thành - cho hay, HTX đã ký hợp đồng liên kết với các doanh nghiệp (DN) chế biến cá tra, nuôi cá theo quy trình, tiêu chuẩn của DN. Nhờ đó, chất lượng cá đồng đều, chi phí đầu tư giảm, đầu ra ổn định. “Các DN đẩy mạnh xuất khẩu cá tra vào những tháng cuối năm nên họ ký hợp đồng bao tiêu cá đợt tới với giá trên 30.000 đồng 1kg, là mức giá giúp nông dân chắc chắn có lời” - ông nói.

Cũng nhờ ký hợp đồng với DN, ông Nguyễn Thế Kỷ (xã Vĩnh Bình, tỉnh An Giang) bán được tôm thẻ với giá 120.000-150.000 đồng 1kg và từ đây đến cuối năm không cần lo về đầu ra bởi DN đã bao tiêu thu mua.

Ông Trần Quốc Ửng - Chủ tịch Hội đồng quản trị HTX Nông nghiệp Thới Thạnh, tỉnh Vĩnh Long - cho biết, trước đây, giá dừa nguyên liệu dao động khoảng 100.000-150.000 đồng 1 chục (12 trái), nay nhờ xuất khẩu thuận lợi, giá tăng lên 210.000-230.000 đồng 1 chục, giúp nông dân trúng đậm.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong 7 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu cá tra đạt hơn 1,2 tỉ USD, tăng 11%, kim ngạch xuất khẩu tôm đạt 2,5 tỉ USD, tăng 24% và kim ngạch xuất khẩu rau củ quả đạt 3,92 tỉ USD, tăng 0,9% so với 7 tháng đầu năm 2024.

Nông dân tỉnh Vĩnh Long thu hoạch tôm. Giá bán 120.000-150.000 đồng 1kg giúp họ có lợi nhuận - Ảnh: Huỳnh Lợi

Tăng liên kết để tăng giá trị nông sản

Bộ Nông nghiệp và Môi trường nêu chỉ tiêu đạt kim ngạch xuất khẩu nông sản năm 2025 là 65 tỉ USD. Dù xuất khẩu nông sản đang thuận lợi, bộ dự báo vẫn còn những khó khăn trong các tháng cuối năm do rào cản kỹ thuật của một số quốc gia cùng với việc áp thuế từ Mỹ.

Ông Doãn Tới - Tổng giám đốc Công ty cổ phần Nam Việt, tỉnh An Giang - cho rằng, cần có sự điều tiết để nguồn cung không vượt cầu. Thực tế là khi giá cá tra tăng, người dân liền đổ xô nuôi. Năm 2018, giá cá tra đạt 33.000 đồng 1kg, diện tích ao nuôi liền tăng vọt lên 6.250ha, sản lượng vượt 1,6 triệu tấn khiến cá dư thừa, giá giảm mạnh.

Ông khuyến cáo: “Cần tổ chức lại việc sản xuất, giảm nuôi tự phát ngoài quy hoạch, đồng thời đẩy mạnh liên kết giữa người nuôi với nhau thành HTX, giữa HTX với DN cung cấp thức ăn, DN chế biến cá tra xuất khẩu nhằm quản lý tốt diện tích nuôi, sản lượng, chất lượng cá. Ngoài ra, cần điều tiết việc thu hoạch và cung ứng sản phẩm xuất khẩu phù hợp với từng thị trường. Có như vậy mới ổn định về chất lượng và giá cả xuất khẩu cá tra”.

Ở tỉnh Cà Mau, mô hình nuôi tôm sinh thái, kết hợp tôm với rừng, tôm với lúa đang cho kết quả khả quan, nhất là khi có sự liên kết giữa nông dân với nhau, giữa HTX với DN. Ông Lê Văn Sử - Phó chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau - cho rằng, mô hình sản xuất sản phẩm nông nghiệp xanh, với sự liên kết của nhà nông, nhà khoa học, nhà DN dưới sự định hướng của nhà nước đang phát huy hiệu quả và là hướng đi căn cơ của nông nghiệp.

Ông Nguyễn Văn Sử - Chủ tịch Hội Nông dân TP Cần Thơ - cho biết, việc xuất khẩu trái cây chưa ổn định là do chất lượng trái không đồng đều, không đáp ứng được tiêu chuẩn của các thị trường lớn. Do đó, cần sớm điều chỉnh kỹ thuật canh tác, giải quyết ngay việc nhiễm, tồn dư các hóa chất độc hại.

Để làm được điều này, cần sự liên kết của 4 nhà. Cần thay đổi việc canh tác tự phát sang canh tác tập trung theo hướng xanh, hữu cơ. Hội Nông dân TP Cần Thơ đang phối hợp với nhiều đơn vị tổ chức tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật, vận động người dân áp dụng quy trình kỹ thuật sản xuất an toàn, gắn với truy xuất nguồn gốc; đề xuất chính sách hỗ trợ nông dân chuyển đổi mô hình canh tác theo hướng bền vững, thân thiện môi trường.

Ông Lê Minh Hoan - Phó chủ tịch Quốc hội, nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) - cho rằng, những con số ấn tượng về xuất khẩu nông lâm thủy sản gần đây cho thấy sự năng động của các địa phương trong việc chuyển đổi từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp, tức là sản xuất gắn liền với nhu cầu của thị trường tiêu thụ.

Việc liên kết 4 nhà là rất cần thiết để cung cấp cho thị trường sản phẩm tốt nhất, bán cái mà thị trường cần. Việc liên kết là xu thế bắt buộc để phát triển, nâng giá trị nông sản. Nông sản nếu chỉ dùng làm thực phẩm thì chỉ tận dụng được tầng thấp nhất, trong khi chúng cần được khai thác thêm giá trị dược liệu, dược phẩm và mỹ phẩm.

Ông cho biết thêm, trong chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, có các giải pháp như đẩy mạnh việc cơ cấu lại nông nghiệp, chuyển đổi từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế, hướng tới những giá trị xanh; duy trì, cải thiện năng suất, sản lượng, tích hợp đa giá trị để tạo ra giá trị tăng thêm dựa trên khai thác hiệu quả các nguồn lực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, tổ chức kết nối nông nghiệp với công nghiệp chế biến, thị trường, xuất khẩu, chuỗi giá trị toàn cầu.

Ý kiến:

Nhân rộng các mô hình sản xuất nông nghiệp xanh

Sản xuất nông nghiệp xanh là một xu hướng và là yêu cầu tất yếu cho sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp Việt Nam. Với những thách thức ngày càng lớn do biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường, việc chuyển đổi sang mô hình nông nghiệp xanh là giải pháp hiệu quả để đảm bảo an ninh lương thực quốc gia và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Mới đây, Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam đã xuất khẩu lô hàng “gạo Việt xanh, phát thải thấp” đầu tiên sang Nhật Bản với giá 820 USD 1 tấn, mở ra nhiều triển vọng. Sản xuất nông nghiệp xanh là mô hình bền vững giúp tăng thu nhập cho nông dân, nâng cao năng lực xuất khẩu, góp phần bảo vệ môi trường.

Các sản phẩm nông nghiệp an toàn, thân thiện môi trường ngày càng được người tiêu dùng trong nước và quốc tế ưa chuộng. Để sản phẩm nông nghiệp vươn xa, cần nhân rộng các mô hình sản xuất nông nghiệp xanh.

Ông BÙI BÁ BỔNG - Chủ tịch Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam

Nâng cao năng lực các hợp tác xã, tổ hợp tác

TP Cần Thơ có diện tích cây ăn trái lớn, trong đó sầu riêng là một loài có giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, giá sầu riêng vẫn bấp bênh mà một trong những nguyên nhân là do phần lớn sầu riêng được tiêu thụ thông qua thương lái.

Do đó, để ổn định giá cả, cần tổ chức sản xuất sầu riêng theo định hướng về quy mô, giảm tình trạng trồng tự phát. Các cơ quan chức năng cần theo dõi, nắm thông tin về mùa vụ, sản lượng vùng trồng, tăng cường quản lý vùng trồng để đảm bảo nông dân tuân thủ đúng quy định, quy trình, đáp ứng đúng yêu cầu của thị trường nhập khẩu.

Cần đặc biệt chú trọng nâng cao năng lực cho các HTX, tổ hợp tác và các đối tác tham gia liên kết chuỗi giá trị; khuyến khích các HTX, tổ hợp tác và DN hình thành chuỗi liên kết sản xuất, cung ứng, tiêu thụ sản phẩm, đảm bảo chất lượng trái sầu riêng và tạo ra giá trị gia tăng cao từ sầu riêng.

Ông HUỲNH THANH VUI - Phó chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP Cần Thơ

Tuân thủ nghiêm hợp đồng liên kết

Trung Quốc là thị trường nhập khẩu nông sản lớn của Việt Nam, đặc biệt là rau quả. Tuy nhiên, họ ngày càng yêu cầu cao hơn về chất lượng và mức độ an toàn thực phẩm.

Để đáp ứng yêu cầu đó, các DN cần chủ động liên kết với tổ hợp tác, HTX để xây dựng vùng nguyên liệu. Riêng công ty chúng tôi đang liên kết với hàng chục tổ hợp tác, HTX trồng bưởi da xanh hữu cơ ở vùng đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ. Hằng năm, các nhà nhập khẩu Trung Quốc trực tiếp sang Việt Nam kiểm tra quy trình canh tác, bao gồm việc sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, nguồn nước tưới, việc ghi chép sổ sách của nông dân.

Công ty chúng tôi bao tiêu đầu ra cho nông dân với giá thu mua cao hơn giá thị trường. Đổi lại, nông dân phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình sản xuất, không thu hoạch bưởi non dưới 8 tháng tuổi hay sử dụng thuốc tăng trưởng.

Sự hợp tác này không chỉ đảm bảo lợi nhuận và đầu ra ổn định cho nông dân mà còn giúp công ty chủ động được nguồn hàng chất lượng cao để xuất khẩu sang Trung Quốc và các thị trường khó tính khác.

Thị trường Mỹ đã mở cửa nhưng Trung Quốc vẫn là thị trường tiêu thụ nông sản chủ lực mà chúng ta cần tập trung khai thác và đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, độ an toàn của nông sản.

Ông ĐÀM VĂN HƯNG - Giám đốc Doanh nghiệp tư nhân Kinh doanh trái cây Hương Miền Tây

Huỳnh Lợi - Huỳnh Trọng