Nông sản phải an toàn, mới mong được giá

Nông sản tuột giá, nông dân lo âu

Giữa tháng 4/2025, nhìn vườn bưởi da xanh trĩu trái nhưng ông Đặng Văn Nám (xã Kế Thành, huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng) không thể vui nổi khi giá loại bưởi này chỉ còn khoảng 22.000 đồng/kg, giảm trên dưới 40.000 đồng/kg so với tết Quý Mão 2023 (60.000-70.000 đồng/kg).

Dù 22.000 đồng/kg là mức giá đã cao hơn so với hồi đầu năm 2025 (10.000-15.000 đồng/kg) nhưng sau khi trừ các chi phí phân, thuốc, công chăm, nông dân vẫn lỗ. Ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, có hàng ngàn hộ trồng bưởi đang chịu cảnh lỗ lã như ông Nám.

Công nhân một công ty ở tỉnh Long An đóng gói thanh long xuất khẩu - ẢNH: HUỲNH LỢI

Ở huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long, mấy năm qua, nhiều hộ khấm khá nhờ trồng khoai lang xuất khẩu. Nhưng đến năm 2025, giá khoai giảm mạnh. Ông Lê Văn Đắng - ở xã Tân Hưng, huyện Bình Tân - cho hay, hiện giá khoai lang tím chỉ 600.000-650.000 đồng/tạ (60kg), chỉ bằng nửa giá so với năm 2024: “Giá khoai lang phụ thuộc vào thị trường nước ngoài. Xuất khẩu không thuận lợi thì giá giảm ngay”.

Hiện tại, ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, sầu riêng đang vào vụ thu hoạch nhưng không còn cảnh mua bán tấp nập như năm ngoái. Theo nông dân Hai Chiến - ở xã Trường Long, huyện Phong Điền, TP Cần Thơ - thời điểm này năm ngoái, thương lái rảo khắp các vườn tìm mua sầu riêng với giá 130.000 đồng/kg (giống sầu riêng Ri6). Nhưng hiện giờ, giá sầu riêng Ri6 chỉ còn khoảng 35.000-50.000 đồng/kg.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, giá một số loại nông sản giảm là do xuất khẩu khó khăn. Trong quý I/2025, kim ngạch xuất khẩu rau quả chỉ đạt 1,1 tỉ USD, giảm 11,3% so với cùng kỳ năm 2024.

Ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT) - cho biết, từ đầu năm 2025, phía Trung Quốc tăng cường kiểm tra sầu riêng nhập khẩu từ các nước như Thái Lan, Việt Nam, Malaysia… về tiêu chuẩn dư lượng cadimi và chất vàng 0 (Auramine O) khiến thời gian thông quan ở cửa khẩu chậm lại và một số lô hàng đã bị trả về do không đạt tiêu chuẩn.

Nông dân huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang thu hoạch sầu riêng bán cho thương lái để cung ứng cho doanh nghiệp xuất khẩu

Tín hiệu tích cực từ thị trường Trung Quốc

Sau chuyến thăm Việt Nam của Tổng bí thư, Chủ tịch nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Tập Cận Bình (ngày 14 và 15/4/2025), lãnh đạo 2 nước đã ra tuyên bố chung hoan nghênh việc ký nghị định thư đối với các loại nông sản xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc như ớt, chanh leo, tổ yến thô, tổ yến sạch, cám gạo. Trung Quốc đang tích cực triển khai thủ tục cấp phép chính thức cho các mặt hàng nông sản của Việt Nam như hoa quả có múi, thảo dược.

Hiện Việt Nam có 14 loại nông sản được xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc, trong đó có 6 mặt hàng đã được 2 bên ký nghị định thư xuất khẩu (dưa hấu, măng cụt, thạch đen, sầu riêng, chuối tươi, khoai lang), 6 mặt hàng truyền thống chưa được chuẩn hóa bằng nghị định thư xuất khẩu (thanh long, chôm chôm, xoài, vải, nhãn, mít) và 2 mặt hàng (chanh leo, ớt) đang được xuất khẩu thí điểm.

Tính đến nay, 2 bên đã ký 24 thỏa thuận ghi nhớ và nghị định thư về xuất, nhập khẩu các mặt hàng nông lâm thủy sản. Riêng năm 2024, có 4 nghị định thư được ký, bao gồm nghị định thư về xuất khẩu sầu riêng đông lạnh, xuất khẩu cá sấu, xuất khẩu khỉ và xuất khẩu dừa tươi.

Trước đó, tháng 10/2024, UBND tỉnh Bến Tre đã tổ chức lễ công bố xuất khẩu chính ngạch dừa tươi Bến Tre sang thị trường Trung Quốc. Từ đó đến nay, nông dân trồng dừa ở Bến Tre và các tỉnh Tây Nam Bộ liên tục “trúng giá”. Giữa tháng 4/2025, giá dừa tươi lên đến 210.000-220.000 đồng/chục (12 trái), cao nhất từ trước đến nay.

Hiện tại, nông dân trồng khóm ở tỉnh Hậu Giang trông chờ việc xuất khẩu sang Trung Quốc thuận lợi để giá cao lên

Tỉnh Bến Tre có 133 vùng trồng và 14 cơ sở đóng gói được cấp mã số xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Mỗi năm, thị trường Trung Quốc tiêu thụ khoảng 4 tỉ trái dừa, trong đó có khoảng 2,6 tỉ trái tươi. Đây là cơ hội thuận lợi để trái dừa Việt Nam tiến vào thị trường lớn này.

Ông Đặng Đình Long - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Mega A Logistics - cho biết, ngoài đường bộ, dừa xuất khẩu còn được vận chuyển bằng đường biển với chi phí khá rẻ. “Điều quan trọng là doanh nghiệp xuất khẩu, hợp tác xã và nông dân phải tuân thủ nghiêm ngặt các nghị định thư đã được ký kết. Chỉ cần có 1 lô hàng bị phát hiện vi phạm sẽ gây nhiều hệ lụy về sau, nhẹ thì bị tăng cường kiểm tra, nặng thì bị đình chỉ hoặc cấm xuất khẩu” - ông nói.

Ông Đàm Văn Hưng - chủ cơ sở kinh doanh trái cây Hương Miền Tây (tỉnh Bến Tre) - cho rằng, càng có thêm nhiều mặt hàng nông sản được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, càng có lợi cho nông dân và nông sản Việt bởi với dân số 1,4 tỉ người, Trung Quốc luôn là thị trường có sức mua lớn trên thế giới.

Nhưng ông cũng lưu ý, thị trường Trung Quốc không dễ tính mà đòi hỏi cao về độ an toàn thực phẩm và đặt ra tiêu chuẩn chất lượng ngày càng cao. Do đó, các khâu trong chuỗi cung ứng - bao gồm quá trình tạo ra sản phẩm - phải đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn.

Ông nói: “Nhất thiết phải tổ chức lại khâu sản xuất cho bài bản, kiểm soát tốt vùng trồng, quy trình canh tác, thu hoạch, đóng gói… đáp ứng đúng yêu cầu của phía nhập khẩu. Điều này rất cần sự quyết tâm và sự liên kết của chính quyền, nhà khoa học, doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân. Bên cạnh đó, các hiệp hội, doanh nghiệp xuất khẩu cũng cần nỗ lực tìm kiếm, mở rộng thị trường xuất khẩu, tránh để lệ thuộc quá lớn vào một vài thị trường”.

Huỳnh Lợi