Hồ sơ xét giáo sư, phó giáo sư nặng 50kg, đại học trọng điểm đề xuất tự xét duyệt

Đó là chia sẻ của phó giáo sư, tiến sĩ Đỗ Phú Trần Tình - Viện trưởng Viện Phát triển chính sách, Đại học Quốc gia TPHCM tại hội thảo “Hiện đại hóa, nâng tầm giáo dục đại học Việt Nam, tạo đột phá phát triển nhân lực trình độ cao và nhân tài, dẫn dắt nghiên cứu, đổi mới sáng tạo” ngày 24/10.

Hội thảo do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Đảng ủy Bộ GD-ĐT, và Đại học Quốc gia TPHCM phối hợp tổ chức nhằm thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo đại học; nâng cao nhận thức, đưa ra đề xuất, kiến nghị cụ thể hóa các đột phá để hiện đại, nâng tầm giáo dục đại học.

Phó giáo sư, tiến sĩ Đỗ Phú Trần Tình chia sẻ tại hội thảo - Ảnh: T.T

Ông Đỗ Phú Trần Tình nhận định, việc phân cấp, phân quyền trong tự chủ đại học còn nhiều vướng mắc. Cụ thể, cơ cấu tổ chức và bộ máy nhân sự tại các đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ tài chính còn nhiều bất cập. Theo quy định, trường đại học có 40.000 hay 4.000 sinh viên thì tối đa chỉ có 3 phó hiệu trưởng và cần thành lập phòng, ban khi có ít nhất 2 mảng công tác với tối thiểu 7 nhân sự. Tuy nhiên, các trường đại học tư thục mỗi phòng ban chỉ cần 2-3 nhân sự vẫn vận hành rất tốt.

Kế tiếp, đại học hiện chưa có cơ chế phân cấp, phân quyền trong việc xét, công nhận và quản lý học hàm. Trong khi đó, quy trình xét công nhận đạt tiêu chuẩn và bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư tại Việt Nam phải qua 4 hội đồng.

Thủ tục xét học hàm quá rườm rà, không phù hợp. Như hội đồng cơ sở và hội đồng liên ngành cùng xét 1 vấn đề chung, nhưng ứng viên phải nộp mỗi hội đồng 3 bộ hồ sơ với trọng lượng khoảng 50kg. Việc xét duyệt khó khăn khiến nhiều người dù đủ các tiêu chí nhưng lại không mặn mà vì mất quá nhiều thời gian, thủ tục.

Nhiệm kỳ bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư là 5 năm, khi kết thúc nhiệm kỳ, hội đồng sẽ tổ chức rà soát, đánh giá để bổ nhiệm lại. Tuy nhiên, ngay cả khi không được bổ nhiệm lại, người đã đạt tiêu chuẩn vẫn giữ danh hiệu này và có thể được bổ nhiệm ở cơ sở khác.

Trong tổ chức thực hiện các chương trình đào tạo, theo ông cũng còn nhiều vấn đề. Quy định hiện hành yêu cầu ít nhất 1 trong 2 người hướng dẫn nghiên cứu sinh phải công tác tại đơn vị đang đào tạo nghiên cứu sinh. Điều này dẫn đến tình trạng, những người hướng dẫn dù là giáo sư đầu ngành hay nhà khoa học có uy tín quốc tế vẫn không thể hướng dẫn độc lập cho nghiên cứu sinh nếu không đang công tác tại đơn vị đào tạo.

Ông Đỗ Phú Trần Tình đưa ra một số đề xuất tăng cường phân cấp, phân quyền cho Đại học Quốc gia TPHCM trong bối cảnh thực hiện Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị.

Cho phép thí điểm cơ chế tự chủ tại một số trường đại học trọng điểm trong việc quy định về cơ cấu tổ chức và bộ máy nhân sự. Trong đó tự quyết số lượng phó hiệu trưởng và cơ cấu phòng ban theo quy mô, đặc thù hoạt động và nhu cầu thực tiễn gắn với cơ chế giám sát, đánh giá hiệu quả để đảm bảo tính minh bạch, trách nhiệm giải trình.

Cho phép thí điểm trong việc xét và công nhận chức danh giáo sư, phó giáo sư tại một số trường đại học trọng điểm, có uy tín và tiềm lực khoa học mạnh, hội tụ một số lượng lớn các nhà khoa học đầu ngành.

Các cơ sở được tự xét công nhận đạt tiêu chuẩn và bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư trên cơ sở tuân thủ các tiêu chuẩn chung do Thủ tướng Chính phủ ban hành. Kết quả công nhận tại các cơ sở này có giá trị pháp lý trên toàn quốc.

Ông cũng cho rằng cần linh hoạt hơn với các nhà khoa học có tài năng đặc biệt; giao quyền hoặc ủy quyền cho các đại học trọng điểm được phê duyệt thực hiện các chương trình đào tạo đối với các ngành đào tạo giáo viên, lĩnh vực sức khỏe, luật và chương trình đào tạo trình độ tiến sĩ.

Xây dựng cơ chế đặt hàng nghiên cứu khoa học chiến lược giữa TPHCM với Đại học Quốc gia TPHCM và sử dụng chung đội ngũ chuyên gia do TPHCM thu hút.

TPHCM cần hỗ trợ kinh phí, cấp học bổng hoặc đặt hàng đào tạo, đặc biệt là đào tạo sau đại học các ngành học chiến lược gắn với chiến lược phát triển mới của thành phố.

Nguyễn Loan