Hiểm họa bụi mịn PM2.5 từ khói thuốc lá ở quán xá

Khói thuốc lá: một trong những nguồn chính tạo ra bụi mịn PM2.5

Phó giáo sư, tiến sĩ Lê Thị Thanh Hương - Phó hiệu trưởng Trường đại học Y tế Công cộng - cho biết, đây là nghiên cứu đầu tiên tại Việt Nam sử dụng công nghệ kỹ thuật cao để đo lường, đánh giá chính xác nồng độ bụi mịn và mức phơi nhiễm các chất độc từ thuốc lá.

Bác sĩ Hồ Quốc Khải - Phó trưởng khoa Nội hô hấp, Bệnh viện Nhân dân Gia Định - khám cho bệnh nhân bị bệnh hô hấp

Khói thuốc lá là một trong những nguồn chính tạo ra bụi mịn PM2.5 trong không gian kín. Khi trong quán có người hút thuốc, máy đo cho thấy chỉ số PM2.5 lập tức tăng vọt. Điều đó có nghĩa là tất cả những ai đang ngồi trong không gian đó - kể cả không hút thuốc - đều phải hít chung khói thuốc lá và bụi mịn.

Khói thuốc lá từ lâu đã được chứng minh là gây hại cho cả người hút và người hít phải khói thuốc thụ động. Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá đã quy định nhiều địa điểm công cộng trong nhà phải cấm hút thuốc hoàn toàn và trong khuôn viên. Tuy nhiên, thực tế cho thấy một số quán ăn, quán cà phê, quán bar, karaoke vẫn cho phép hút thuốc trong nhà hoặc bố trí khu vực riêng cho người hút thuốc.

Nhóm nghiên cứu đã đo nồng độ bụi mịn PM2.5 từ ngày 23/6 đến 30/8 tại 85 địa điểm gồm quán cà phê, nhà hàng, quán bar, karaoke có phục vụ khách hàng trong nhà ở TP Hà Nội, Bắc Ninh, Hội An. Các cơ sở dịch vụ ăn uống, giải trí trong nghiên cứu có quy định về khu vực hút thuốc khác nhau. Nhóm sử dụng máy đo chất lượng không khí trong nhà, đặt ở vị trí khách thường ngồi. Máy đo liên tục khoảng 60 phút vào giờ đông khách. Kết quả nghiên cứu ghi nhận nồng độ bụi mịn PM2.5 khác biệt rõ rệt giữa các loại hình quy định về hút thuốc.

Cụ thể, tại các quán cấm hút thuốc trong nhà, nồng độ PM2.5 trung bình khoảng 19.83µg/m³, thấp hơn khuyến nghị 24 giờ của WHO (25µg/m³). Ở những nơi có khu vực riêng cho người hút thuốc, nồng độ PM2.5 tăng lên khoảng 41.76µg/m³. Còn tại các quán cho phép hút thuốc trong toàn bộ khu vực trong nhà, nồng độ PM2.5 lên tới khoảng 50.94µg/m³. Nghiên cứu còn ghi nhận quán cà phê có nồng độ PM2.5 trung bình khoảng 27µg/m³, nhà hàng 38µg/m³, quán karaoke 54µg/m³ và quán bar lên tới khoảng 145µg/m³.

Bác sĩ chuyên khoa 1 Nguyễn Ngọc Hà - Khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Thủ Đức - cho biết, khói thuốc chứa hơn 7.000 hóa chất, trong đó có 70 chất gây ung thư. Những chất độc hại điển hình của thuốc lá phải kể đến là chất nicotine, carbon monoxide (khí CO), hắc ín bám dính vào phổi, đường thở… gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe người hút trực tiếp và cả người hút thuốc lá thụ động.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trên toàn cầu, hơn 1/3 số người thường xuyên bị phơi nhiễm với khói thuốc thụ động. Mỗi năm có hơn 8 triệu người chết do thuốc lá, trong đó khoảng 1,3 triệu người không hút nhưng hít phải khói thuốc thụ động. Tại Việt Nam, ước tính có hơn 40.000 ca tử vong/năm liên quan đến thuốc lá, tương đương hơn 100 người chết mỗi ngày.

Người hút thuốc đừng nghĩ tự làm tự chịu

Bác sĩ Nguyễn Ngọc Hà phân tích, khi một người vô tình hít phải khói thuốc lá, các chất độc hại theo khói thuốc vào cơ thể, phân phối đến toàn bộ cơ quan trong cơ thể, nổi bật là hệ hô hấp. Về lâu dài, người hút thuốc có khả năng mắc bệnh mạn tính như viêm phổi tắc nghẽn mạn tính, nhiễm trùng hệ hô hấp. Thuốc lá là nguyên nhân gây xơ vữa động mạch khiến bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim; cũng như tăng nguy cơ ung thư không chỉ ở phổi, mà còn ảnh hưởng đến dạ dày, đại tràng, cổ tử cung, bàng quang, thận, xương… Giảm khả năng sinh sản ở cả nam lẫn nữ, người bệnh phẫu thuật khó lành.

Với trẻ sơ sinh, khói thuốc sẽ làm tăng nguy cơ đột tử sơ sinh. Trẻ khò khè, khó thở kéo dài, tăng nguy cơ nhiễm trùng phổi, nhiễm trùng tai. Trẻ còn nhỏ, phổi vẫn còn trong giai đoạn phát triển, không may hít phải khói thuốc phổi sẽ rất ảnh hưởng. Phụ nữ mang thai hút thuốc lá thụ động có nguy cơ sinh non cao, thai nhi chậm phát triển. Thậm chí, thai lưu và phổi của bé kém phát triển.

Bác sĩ chuyên khoa 2 Hồ Quốc Khải - Phó trưởng khoa Nội hô hấp, Bệnh viện Nhân dân Gia Định - thông tin: “Người hít khói thuốc lá thụ động vẫn bị ảnh hưởng bởi các chất độc hại trong khói, giống như người hút thuốc trực tiếp. Đặc biệt với trẻ nhỏ, nicotine còn làm rối loạn phát triển não bộ, giảm khả năng tập trung, học kém và dễ nghiện sớm. Nhất là trong môi trường kín, chỉ cần một người hút thuốc cũng khiến không khí bị ô nhiễm, ảnh hưởng sức khỏe của hàng chục người khác”.

Chính vì vậy, người hút thuốc lá đừng nghĩ chỉ bản thân bị bệnh, mà hãy nhớ đến gia đình, hàng xóm, người quen của mình cũng trực tiếp ảnh hưởng nếu hít phải khói thuốc. Từ đó, chủ động nhắc nhở bản thân, quyết tâm bỏ thuốc lá.

Hiện nay, rất nhiều nơi như bệnh viện, trường học, cơ quan nhà nước… kể cả một số khu vực tại khách sạn, nhà hàng, công viên đã cấm hút thuốc lá. Tuy nhiên, khi triển khai cần đồng bộ, triệt để nhằm giúp người hút sớm bỏ thuốc, cũng như thế hệ trẻ không tiếp xúc với thuốc lá. Nên có các giải pháp ngăn chặn thuốc lá, giảm nguy cơ hút thuốc thụ động. Bởi càng nhiều người bỏ thuốc lá, môi trường sống của chúng ta càng lành mạnh.

Không chỉ vậy, khói thuốc trong không gian kín có khả năng tồn tại không khí, bám lại trong đồ vật trưng bày, chăn, màn, quần áo… gây hại lâu dài. Mỗi gia đình cần thiết lập môi trường không khói thuốc tại nhà, nhất là phòng có máy lạnh. Không cho phép bất kỳ ai hút thuốc trong nhà, phòng kín kể cả với khách đến thăm. Nhắc nhở khi thấy người thân, bạn bè của mình hút thuốc, nhất là ở nơi công cộng, nơi có nhiều trẻ em như trường học, nhà trẻ, khu vui chơi… Quan trọng, mỗi người hãy hỗ trợ người thân cai thuốc lá.

Phạm An