Gieo mầm xanh giữa đại ngàn

Từ mạch nước ngầm, giữ rừng, giữ suối

69 tuổi, bà Nguyễn Thị Ngọc Anh - Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc Công ty cổ phần Du lịch cộng đồng Ko Tam, Chủ tịch Hội Nữ doanh nhân tỉnh Đắk Lắk - vẫn ngày ngày gắn bó với mạch nước đầu nguồn Ko Tam ở phường Tân Lập, tỉnh Đắk Lắk. Với bà, Ko Tam không chỉ là khu du lịch sinh thái mà còn là “đứa con tinh thần” chứa đựng khát vọng giữ rừng, giữ suối, bảo tồn văn hóa Tây Nguyên và lan tỏa tinh thần vươn lên của phụ nữ Đắk Lắk.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Anh (thứ tư từ phải sang) nỗ lực gìn giữ văn hóa Ê Đê qua trang phục thổ cẩm

Nhớ lại những ngày đầu khởi dựng Ko Tam, bà Ngọc Anh kể: “Vùng đất Ko Tam vốn có dòng suối đầu nguồn mát lành uốn quanh Buôn Ma Thuột rồi đổ ra sông Sêrêpốk. Trước đây, nước dồi dào, “chảy như thác đổ”, nuôi sống bao buôn làng. Thế nhưng, đến khoảng năm 2010 thì dòng suối bắt đầu cạn, đất đai 2 bên dòng suối khô cằn, sản xuất nông nghiệp gặp khó. Tôi day dứt tự hỏi: nếu không làm gì để giữ lấy mạch nguồn này thì mai này con cháu sẽ sống ra sao?”.

Từ trăn trở ấy, tháng 8/2012, được sự cho phép của các cơ quan chức năng, bà cùng cộng sự khởi công xây dựng khu du lịch cộng đồng Ko Tam - mô hình kết hợp bảo vệ môi trường, phát triển du lịch sinh thái và bảo tồn văn hóa bản địa. Chỉ sau hơn nửa năm xây dựng, ngày 10/3/2013, khu du lịch cộng đồng Ko Tam chính thức mở cửa đón khách.

Sau hơn 12 năm hoạt động, khu du lịch cộng đồng Ko Tam đã trở thành điểm đến quen thuộc của du khách trong và ngoài nước, mỗi năm đón hàng trăm ngàn lượt khách. Riêng 8 tháng đầu năm 2025, nơi đây thu hút hơn 160.000 lượt khách, doanh thu đạt hơn 17,7 tỉ đồng. Khu du lịch đã tạo việc làm ổn định cho 130 lao động (cả chính thức và thời vụ), trong đó phần lớn là bà con dân tộc Ê Đê.

Từ vùng đất khô cằn năm nào, giờ đây tre luồng và cây rừng đã lên xanh tốt, đánh thức mạch nước ngầm trở lại. “Nếu năm 2015 nước ngầm nơi đây gần như đã cạn, thì nay dòng suối Ko Tam đã hồi sinh, nước chảy dồi dào, thấm sâu vào lòng đất. Tôi mãn nguyện vì ước mơ giữ nước, giữ rừng nay đã thành hiện thực” - bà Ngọc Anh chia sẻ.

Giữ hồn văn hóa ê đê qua từng tấm vải

Không chỉ hồi sinh dòng suối đầu nguồn, bà Ngọc Anh còn dành nhiều tâm huyết để gìn giữ và lan tỏa bản sắc văn hóa Tây Nguyên, đặc biệt là văn hóa Ê Đê. Bà nhớ lại: “Năm 10 tuổi, tôi đã có nhiều bạn là người Ê Đê trong các buôn làng. Gắn bó qua năm tháng, tôi nhận ra họ không chỉ đẹp ở hình thức mà còn đẹp từ trong tâm hồn. Họ sống đoàn kết, đùm bọc nhau, thật thà và tự trọng. Dù nghèo, nhưng của cải, nông sản để ngoài đồng chẳng ai lấy. Những giá trị đó rất đáng quý và cần được gìn giữ, lan tỏa”.

Theo bà, văn hóa Ê Đê không chỉ nằm trong tiếng chiêng, lời nói hay nếp sống mà còn ẩn chứa trong từng đường kim sợi chỉ của tấm vải thổ cẩm. Thế nhưng, trước nhịp sống hiện đại, nhiều người, nhất là giới trẻ, dần xa cách với trang phục truyền thống. Không đành lòng nhìn bản sắc văn hóa của người bản địa ngày càng mai một, sau khi khu du lịch cộng đồng Ko Tam đi vào hoạt động, bà Ngọc Anh tự tay may váy - trang phục thổ cẩm Ê Đê - để mặc hằng ngày và khuyến khích nhân viên làm theo. Bà thưởng 20.000 đồng mỗi ngày cho những ai mặc trang phục truyền thống khi đi làm việc trong khu du lịch.

“Mưa dầm thấm lâu”, sự e dè ban đầu dần tan biến. Giờ đây, mỗi mùa lễ hội ở Ko Tam, những chàng trai, cô gái Ê Đê lại rực rỡ trong sắc thổ cẩm, tự tin múa hát, đánh chiêng, biểu diễn trước du khách. Với bà Ngọc Anh, đó không chỉ là thành công của người làm du lịch mà còn là niềm hạnh phúc của người giữ lửa văn hóa, khi hồn cốt Ê Đê được hồi sinh từ chính trái tim con người bản địa.

Nơi gắn kết giới nữ

Thời gian qua, bà Ngọc Anh đã nỗ lực xây dựng khu du lịch cộng đồng Ko Tam thành một không gian sinh thái mẫu mực, nơi du lịch gắn liền với nông nghiệp bền vững và nâng cao giá trị nông sản địa phương. Theo đó, trên diện tích hơn 3ha, bà cho trồng cà phê, ca cao, sầu riêng, rau quả, cây dược liệu và nuôi ong mật theo hướng hữu cơ. Bà lý giải: “Đắk Lắk có nhiều sản vật quý như cà phê, mật ong, ca cao… nhưng không phải ai cũng hiểu thế nào là sản phẩm sạch. Tôi trồng cây, nuôi ong không để buôn bán, mà để du khách được tận mắt thấy, tận tay trải nghiệm quy trình sản xuất sạch, bền vững. Từ đó, mọi người sẽ hiểu giá trị thật của nông sản và trân trọng công sức người làm ra nó”.

Với bà Ngọc Anh, mỗi hạt cà phê, giọt mật, nhánh dược liệu được sản xuất tại Ko Tam đều là “đại sứ nông sản” của Đắk Lắk, góp phần quảng bá hình ảnh địa phương và lan tỏa thông điệp sống xanh. Song song với phát triển du lịch, bà còn âm thầm gieo niềm tin và ý chí vươn lên cho phụ nữ. Năm 2007, bà sáng lập Câu lạc bộ Nữ doanh nghiệp Đắk Lắk, sau đó phát triển thành Hội Nữ doanh nhân tỉnh Đắk Lắk với hơn 100 hội viên. Dưới sự điều hành của bà, hội trở thành cầu nối chia sẻ kinh nghiệm, cập nhật chính sách, hỗ trợ nhau phát triển, hình thành mạng lưới “người biết chỉ người chưa biết”.

Quá trình hoạt động du lịch, bà Nguyễn Thị Ngọc Anh luôn chú trọng nâng cao giá trị nông sản địa phương

Không chỉ hỗ trợ nữ doanh nhân, Hội Nữ doanh nhân tỉnh Đắk Lắk còn hướng đến phụ nữ nghèo, phụ nữ yếu thế ở nông thôn, thông qua các chương trình hỗ trợ vốn, tư vấn khởi nghiệp và tạo việc làm. Nhờ đó, nhiều hộ gia đình có thêm thu nhập, tự tin thoát nghèo. Đặc biệt, năm 2024, nhân dịp kỷ niệm 120 năm thành lập tỉnh Đắk Lắk, Hội Nữ doanh nhân tỉnh Đắk Lắk đã triển khai mô hình hỗ trợ phụ nữ nuôi dê thoát nghèo. Từ nguồn đóng góp 300 triệu đồng của các hội viên, 34 phụ nữ được cho mượn 130 con dê giống để phát triển kinh tế. Đến nay, nhiều đàn dê sinh sản tốt, mở ra hướng đi bền vững cho phụ nữ nông thôn.

Cuối năm 2025 này, hội dự kiến triển khai chương trình “Chị đỡ đầu”. Đây là một sáng kiến nhân văn nhằm kết nối những nữ doanh nhân thành đạt với các chị em phụ nữ có khát vọng khởi nghiệp. Theo đó, bất kỳ phụ nữ nào trên địa bàn tỉnh có ý tưởng hoặc dự án khởi nghiệp khả thi đều có thể đăng ký tham gia. Sau khi được thẩm định, chủ dự án sẽ được Hội Nữ doanh nhân tỉnh “đỡ đầu” toàn diện: được chia sẻ kinh nghiệm, hướng dẫn chọn mô hình kinh doanh và hỗ trợ vốn không lãi, được đồng hành trong suốt quá trình thực hiện.

Trước đó, hội đã triển khai mô hình “Mẹ đỡ đầu” để hỗ trợ, giúp đỡ những cháu nhỏ có hoàn cảnh khó khăn. Từ năm 2021 đến nay, hội đã nhận đỡ đầu 14 trẻ mồ côi có hoàn cảnh khó khăn. Mỗi em được hỗ trợ 6 triệu đồng/năm cùng quà tặng dịp lễ, tết.

Ông Trần Đức Nhật - Chủ tịch UBND phường Tân Lập - cho biết, bà Nguyễn Thị Ngọc Anh không chỉ là một doanh nhân tâm huyết mà còn là người tiên phong trong phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn thiên nhiên và gìn giữ bản sắc văn hóa Tây Nguyên.

Dưới sự dẫn dắt của bà, khu du lịch cộng đồng Ko Tam đã trở thành điểm nhấn đặc sắc của phường Tân Lập và của tỉnh Đắk Lắk, vừa góp phần bảo tồn giá trị văn hóa địa phương, vừa tạo việc làm ổn định cho nhiều lao động, nhất là bà con dân tộc Ê Đê. Chính quyền phường Tân Lập luôn ghi nhận và đánh giá cao những đóng góp của bà Ngọc Anh, đồng thời sẽ tiếp tục đồng hành cùng Ko Tam trong hành trình xây dựng mô hình du lịch cộng đồng bền vững, mang đậm dấu ấn văn hóa Tây Nguyên.

Nguyên Bảo