Để bữa ăn học đường góp phần tăng cường tầm vóc cho học sinh

Cần luật hóa các quy định về dinh dưỡng học đường

Trong thời gian qua, Chính phủ đã có nhiều chương trình, đề án với mục tiêu trọng tâm là cải thiện dinh dưỡng và thể lực của trẻ em. Điển hình, Bộ GD-ĐT đã ban hành Quyết định số 3000/QĐ-BGDĐT ngày 28/9/2021 phê duyệt “Mô hình bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý và tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh Việt Nam” để các địa phương áp dụng.

Tuy nhiên, tới nay, còn nhiều khó khăn khi nhiều trường sử dụng suất ăn công nghiệp; thực đơn chưa được xây dựng đảm bảo dinh dưỡng hợp lý, khoa học. Đặc biệt ở nhiều trường học vùng khó khăn, mức thu chi cho bữa ăn học đường còn thấp không đủ cho việc xây dựng thực đơn bảo đảm dinh dưỡng hợp lý.

Hệ thống các văn bản quy phạm về dinh dưỡng học đường chưa hoàn thiện, đầy đủ cho việc tổ chức, quản lý, giám sát bữa ăn học đường. Công tác chỉ đạo, điều hành, phối hợp liên ngành ở một số địa phương còn chưa đồng bộ, chưa kiên quyết… Các cơ sở giáo dục hiện chưa có cán bộ chuyên trách dinh dưỡng. Nhân viên phụ trách công tác y tế trường học, công tác bán trú chưa được đào tạo đầy đủ, còn thiếu kinh nghiệm trong việc lựa chọn thực đơn và kiểm soát an toàn thực phẩm (ATTP).

Trong giai đoạn 2025-2030, Bộ GD-ĐT sẽ nhân rộng hiệu quả Mô hình bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý, chỉ đạo các sở GD-ĐT và trường học nghiêm túc triển khai. Bộ cũng sẽ rà soát, sửa đổi, bổ sung hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về dinh dưỡng học đường và tổ chức bữa ăn bán trú. Xây dựng và triển khai có hiệu quả: phần mềm xây dựng thực đơn cân bằng dinh dưỡng cho trẻ em, học sinh áp dụng trên toàn quốc.

Quốc hội cần luật hóa các quy định về dinh dưỡng học đường, đưa các nội dung quy định về dinh dưỡng học đường trong Luật Phòng bệnh. Chỉ đạo nghiên cứu, đề xuất tiến tới xây dựng Luật Dinh dưỡng hoặc Luật Dinh dưỡng học đường để có hệ thống văn bản pháp lý chặt chẽ, đầy đủ. Đề nghị Chính phủ chỉ đạo xây dựng các chương trình quốc gia về dinh dưỡng học đường và hỗ trợ bữa ăn bán trú cho trẻ em, quan tâm đầu tư ngân sách cho các vùng khó khăn, biên giới, hải đảo.

Đặc biệt là vai trò đồng hành của Bộ Y tế trong việc ban hành các tiêu chuẩn, hướng dẫn về dinh dưỡng đối với bữa ăn học đường; tiêu chuẩn, hướng dẫn về dinh dưỡng đối với các thực phẩm, đồ uống được bán ở căn tin trường học… để tạo hiệu quả đột phá, đạt được mục tiêu trong Nghị quyết 72 đã được Bộ Chính trị ban hành.

Ông Lê Tấn Dũng - Thứ trưởng Bộ GD-ĐT

Thực hiện thực đơn cân bằng dinh dưỡng do Bộ GD-ĐT triển khai

Trước khi bước vào năm học, Sở GD-ĐT TPHCM đã phối hợp Sở ATTP TPHCM tập huấn cho hiệu trưởng tất cả trường các vấn đề liên quan đến vệ sinh ATTP trong nhà trường. Quá trình tập huấn diễn ra rất kỹ tại 3 khu vực sau sáp nhập. Nội dung này, sở cũng làm trong nhiều năm nay, chứ không phải khi có sự cố mới làm. Ngoài ra, sở cũng có những văn bản chỉ đạo, hướng dẫn riêng cho công tác này.

Trường học trên toàn thành phố đang thực hiện thực đơn bán trú cân bằng dinh dưỡng do Bộ GD-ĐT triển khai. Đồng thời có văn bản chỉ đạo các trường tạo điều kiện, hỗ trợ cho phụ huynh được trực tiếp tham gia để quan sát quá trình chế biến thực phẩm trong nhà trường. Có những trường tại khu vực I thì đại diện cha mẹ học sinh được vào ngồi ăn chung với học sinh. Với khu vực 2 và khu vực 3, sở đã triển khai văn bản đồng bộ để các trường xây dựng kế hoạch thực hiện.

Hiện nay, có 20 đoàn kiểm tra của Sở GD-ĐT phối hợp với Sở ATTP TPHCM thực hiện kiểm tra xuyên suốt ở các trường. Không phải đi thanh tra mà hướng dẫn các trường về vệ sinh ATTP.

Bà Cao Thị Thiên Phúc - Trưởng phòng Học sinh - Sinh viên, Sở GD-ĐT TPHCM

Tập huấn giám sát định kỳ cho cán bộ chuyên trách, cán bộ y tế cơ sở

Vấn đề ATTP ở trường học rất quan trọng trong chăm sóc sức khỏe học đường. Hiện có 3 hình thức tổ chức bữa ăn học đường cho học sinh: Trường tự tổ chức và vận hành bếp ăn tập thể tại trường; trường ký hợp đồng với các công ty bên ngoài để họ đưa suất ăn sẵn đến; trường chỉ hợp đồng với đơn vị cung cấp thực phẩm tươi sống, tự sử dụng nhân lực và bếp của trường để nấu ăn.

Sở GD-ĐT TP Hà Nội đã tham mưu ban hành nhiều văn bản, hướng dẫn để chỉ đạo chính quyền địa phương, đặc biệt là các trường học để hướng dẫn công tác ATTP. Sở Y tế TP Hà Nội đã cùng với các sở, ngành tham mưu với UBND TP Hà Nội ban hành kế hoạch Tăng cường công tác đảm bảo ATTP trong và xung quanh trường học - được thực hiện qua các năm.

Chúng tôi nhận thấy còn một số khó khăn trong việc kiểm soát ATTP như: Truy xuất nguồn gốc thực phẩm tại các cơ sở sản xuất, chế biến; đặc biệt là các cơ sở cung cấp thực phẩm đến các trường học, đòi hỏi các trường phải chủ động. Một số đơn vị cung cấp thực phẩm vào trường học cũng chưa truy xuất nguồn gốc đến tận vùng trồng trọt, chăn nuôi; mà thông tin nguồn gốc chỉ thể hiện qua hóa đơn, chứng từ. Giám sát quá trình từ gốc cung cấp thực phẩm đến sơ chế, chế biến tại trường học - đây là khó khăn lớn, vì phải làm rất chặt chẽ, tỉ mỉ (như vệ sinh dụng cụ chế biến, kiểm tra sức khỏe đối với những người tham gia chế biến…) theo hướng dẫn của ngành y tế.

Trước đây, phòng y tế thuộc UBND các quận, huyện quản lý và tham mưu các vấn đề thực hiện công tác vệ sinh ATTP trên địa bàn. Từ ngày 1/7, nhiệm vụ và chức năng này được giao cho phòng văn hóa - xã hội của các phường, xã. Phòng văn hóa - xã hội nên tham mưu với UBND để có những cán bộ chuyên trách về công tác này, để phối hợp cùng các sở, ngành, cơ quan chuyên môn trong công tác quản lý vệ sinh ATTP trên địa bàn. Để quản lý tốt ngay từ tuyến cơ sở, ngoài việc bổ sung cán bộ chuyên trách còn cần phải tập huấn kiến thức và kỹ năng giám sát định kỳ cho cả cán bộ chuyên trách và cán bộ y tế cơ sở, thậm chí cán bộ ở phòng tài chính, cán bộ hội, đoàn…

Mỗi phường xã cũng cần xây dựng dữ liệu về ATTP trên địa bàn để có bức tranh tổng thể về các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát liên ngành, với sự tham gia của các cơ quan như công an, quản lý thị trường, hội phụ nữ…

Ông Vũ Cao Cương - Phó giám đốc Sở Y tế TP Hà Nội

Vai trò của hiệu trưởng và sự giám sát của phụ huynh

Suất ăn thuộc chương trình bữa ăn học đường ở các trường mầm non, tiểu học, THCS hiện nay do xã, phường quản lý. Chúng tôi cũng đã thường xuyên kiểm tra, giám sát. Song, để đảm bảo bữa ăn học đường thực sự an toàn, cần có sự tham gia đồng bộ và xuyên suốt của tất cả bên liên quan. Sự phối hợp này phải bao gồm các cấp chính quyền cơ sở, ban giám hiệu, phụ huynh học sinh và cả đơn vị cung cấp thực phẩm. Đặc biệt là vai trò của hiệu trưởng và phụ huynh trong giám sát bữa ăn hằng ngày.

Để đảm bảo bữa ăn an toàn, đối với hình thức nấu ăn tại trường (nhà thầu đến nấu ăn tại trường hoặc nhà trường tự nấu ăn), kiểm soát chất lượng thực phẩm đầu vào là quan trọng nhất. Trong đó, cần truy xuất nguồn gốc định kỳ và đột xuất, đồng thời khi phát hiện những đơn vị cung cấp không tuân thủ quy định, quy trình thì nhắc nhở hoặc tạm dừng hoạt động của họ tại trường.

Sự giám sát hằng ngày của phụ huynh học sinh cũng rất quan trọng. Nếu phát hiện nguyên liệu đầu vào không đảm bảo thì cần can thiệp ngay để các đơn vị cung cấp phải nghiêm túc thực hiện. Nhà trường cũng cần trao đổi, xin ý kiến chính quyền địa phương để thường xuyên nâng cấp cơ sở vật chất tại bếp ăn trường học. Đối với người tham gia chế biến phải được tập huấn kiến thức thường xuyên và tuân thủ nghiêm quy định về ATTP.

Ông Đặng Thanh Phong - Chi cục trưởng Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm TP Hà Nội

Uông Ngọc - Trang Thư - Huyền Anh