Chuyển đổi số đi từ chuyển đổi chính sách

Cách đây 1 tuần, tôi bất ngờ nhận được lời mời kết bạn qua Zalo từ một người thân ở quê. Tôi bất ngờ là bởi chị đã cao tuổi, xưa nay chỉ quen với chuyện ruộng đồng. Chị cho biết, ngoài lướt mạng, chị còn xài được ứng dụng chuyển tiền của ngân hàng.

Công nghệ đang phát triển như vũ bão từ thành phố đến nông thôn. Nhưng, chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện công nghệ mà là một cuộc cách mạng về tư duy, mô hình kinh tế và cấu trúc xã hội. Đối với phụ nữ, chuyển đổi số mở ra “sức mạnh mới” để xóa bỏ rào cản địa lý, thời gian và giới tính.

Tuy nhiên, tôi cũng lo ngại rằng, nếu các chính sách hỗ trợ chuyển đổi số chỉ dừng lại ở khẩu hiệu hoặc các khóa đào tạo đại trà, thiếu tính ứng dụng thì chúng sẽ kém hiệu quả, không thực chất. Do đó, cần có sự chuyển dịch từ cung cấp sang trao quyền và bảo vệ.

Phần lớn các chính sách hiện tại thường tập trung vào việc dạy phụ nữ và người cao tuổi cách sử dụng công cụ số. Đây là bước cần thiết nhưng chưa đủ. Hiệu quả thực chất phải được đo bằng khả năng họ tự tạo ra giá trị mới trong môi trường số và tham gia vào quá trình kiến tạo chính sách số.

Để đạt được điều này, chính sách cần nêu yêu cầu có các chương trình đào tạo được cá nhân hóa theo nhóm đối tượng cụ thể, như phụ nữ ở nông thôn, nữ công nhân, phụ nữ đô thị, phụ nữ khởi nghiệp thay cho những chương trình chung chung. Chẳng hạn, với phụ nữ làm kinh tế, hỗ trợ họ chuyển đổi số là đào tạo cho họ kiến thức về quản trị rủi ro số, bảo mật dữ liệu, pháp luật về thương mại điện tử, sở hữu trí tuệ trong môi trường số.

Một rào cản lớn khiến phụ nữ ngại tham gia sâu vào chuyển đổi số là môi trường số không an toàn. Trên môi trường số, họ dễ gặp phải nạn quấy rối, bạo lực mạng, lừa đảo, rò rỉ dữ liệu cá nhân. Hiệu quả thực chất của chính sách phải gắn liền với sự bảo vệ pháp lý kiên quyết.

Việt Nam đã có Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân, nhưng cần có các chính sách hỗ trợ cụ thể và dễ tiếp cận hơn cho phụ nữ khi họ bị xâm phạm. Chẳng hạn, hội LHPN các địa phương có thể thành lập trung tâm hoặc đường dây nóng chuyên tư vấn pháp lý và tâm lý cho phụ nữ bị ảnh hưởng bởi môi trường mạng.

Đồng thời, cần có chính sách thúc đẩy trách nhiệm rõ ràng của các nền tảng số. Các nền tảng này phải có trách nhiệm kiểm duyệt nội dung, không để xảy ra tình trạng quấy rối, bạo lực và lừa đảo trên mạng. Trách nhiệm này không chỉ là loại bỏ nội dung vi phạm mà còn bao gồm hỗ trợ nạn nhân và cung cấp dữ liệu cho cơ quan chức năng khi có yêu cầu điều tra.

Để khuyến khích phụ nữ tham gia sâu hơn vào cuộc cách mạng chuyển đổi số, cần các gói vay ưu đãi, giảm thuế hoặc tài trợ cho các doanh nghiệp khởi nghiệp do phụ nữ làm chủ trong lĩnh vực công nghệ cao. Điều này không chỉ là hỗ trợ tài chính mà còn là công cụ để thay đổi cơ cấu lao động, khuyến khích phụ nữ trở thành người tạo ra công nghệ chứ không chỉ là người sử dụng. Đối với phụ nữ ở khu vực nông thôn, dân tộc thiểu số, chính sách chuyển đổi số cần gắn chặt với chính sách hạ tầng số.

Tóm lại, để chuyển đổi số hiệu quả và thực chất, không nên xem chuyển đổi số là phong trào mà cần khẳng định đây là xu hướng sống còn. Đánh giá đúng tầm quan trọng của chuyển đổi số, mới có những chính sách đúng và đủ mạnh.

Chỉ khi phụ nữ được bảo vệ pháp lý, được trang bị tư duy và có nguồn lực, họ mới thực sự trở thành những chủ thể chủ động trong công cuộc chuyển đổi số, biến sức mạnh số thành sức mạnh mới trong thời đại công nghệ.

Luật sư NGUYỄN TRI ĐỨC (Đoàn Luật sư TPHCM)