Khi lòng thương bị biến thành mồi nhử bằng chiêu trò 'đào lửa' AI

Những ngày gần đây, mạng xã hội lan truyền cảnh báo về một chiêu trò lừa đảo mới. Đó là cách những kẻ trục lợi dùng công nghệ trí tuệ nhân tạo để tạo ra những video giả, khai thác cảm xúc thương hại của người xem nhằm thu lợi từ việc bán hàng hoặc quyên góp. Chiêu trò này đang khiến không ít người, đặc biệt là người lớn tuổi, trở thành nạn nhân.

Từ video gốc với người dùng lành lặn, kẻ lừa đảo đã dùng công nghệ AI biến thành người khuyết tật, nhằm lợi dụng lòng tốt từ đó bán hàng - Ảnh: Chụp màn hình

Mọi chuyện bắt đầu rất đơn giản. Các đối tượng tìm kiếm những đoạn livestream bán hàng ít người xem, lấy cắp video đó rồi dùng công cụ AI chỉnh sửa. Chỉ sau vài thao tác, người trong video bỗng biến thành người khuyết tật hoặc có hoàn cảnh éo le. Từ một buổi giới thiệu sản phẩm bình thường, đoạn video trở thành câu chuyện người yếu thế bán hàng kiếm sống đầy cảm động. Kẻ xấu lập kênh mới, đăng lại clip, gắn giỏ hàng bán sản phẩm hoặc kêu gọi ủng hộ người trong video. Mọi thứ được dàn dựng mượt mà, lời lẽ chân thật, khiến người xem tin rằng mình đang giúp đỡ một người thật sự khó khăn.

Điều đáng lo ngại là nạn nhân thường là những người lớn tuổi. Đây là nhóm ít tiếp xúc với công nghệ, khó nhận ra sự can thiệp của AI. Họ dễ xúc động trước những khuôn mặt khắc khổ, những lời nói chậm rãi, yếu ớt, và tin rằng lòng tốt của mình đang được đặt đúng chỗ. Nhưng phía sau những hình ảnh ấy là một kịch bản lừa đảo được chuẩn bị kỹ lưỡng, nơi cảm xúc của con người bị biến thành công cụ để kiếm tiền.

Nếu liên tục, lòng tin là thứ sẽ bị xói mòn. Khi người ta liên tục đối mặt với những vụ việc giả mạo, họ bắt đầu nghi ngờ mọi thứ. Những hoàn cảnh thật, những con người thực sự cần giúp đỡ cũng bị nhìn bằng ánh mắt cảnh giác. Khi lòng thương bị lợi dụng quá nhiều lần, sự cảm thông tự nhiên trong con người dần trở nên dè dặt. Và khi xã hội trở nên dè dặt với lòng tốt, chúng ta sẽ mất đi một phần nhân tính đẹp nhất.

Công nghệ AI là thành tựu của trí tuệ con người, nhưng cũng có thể trở thành công cụ gây hại khi rơi vào tay kẻ xấu. Một mặt, AI giúp doanh nghiệp tối ưu quy trình, giúp y học chẩn đoán chính xác hơn, giúp giáo dục mở rộng cơ hội học tập. Mặt khác, cùng một công nghệ ấy lại bị lợi dụng để tạo ra video giả, giọng nói giả, khuôn mặt giả, những sản phẩm đánh lừa cảm xúc con người. Chúng ta đang sống trong thời kỳ mà ranh giới giữa thật và giả mờ dần, nơi hình ảnh trên màn hình không còn là bằng chứng tuyệt đối.

Để không trở thành nạn nhân, mỗi người cần tập cho mình thói quen kiểm chứng. Trước khi tin vào một video “gây xúc động”, hãy dành vài phút xem kỹ kênh đăng tải, kiểm tra thông tin, đọc bình luận, và đặc biệt là cảnh giác với những lời mời chào kiểu “mua giúp em với”, “thương em thì ủng hộ em nhé”. Nếu thực sự muốn giúp đỡ, hãy tìm đến những tổ chức có uy tín, những kênh, những tài khoản người dùng có xác minh rõ ràng. Lòng tốt chỉ thật sự có ý nghĩa khi được gửi đến đúng người.

Giới trẻ có vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ người thân khỏi những chiêu trò tinh vi như vậy. Hãy chủ động chia sẻ thông tin, hướng dẫn cha mẹ, ông bà cách nhận biết video do AI tạo ra. Chỉ cần một cuộc trò chuyện nhẹ nhàng, một lời dặn dò trước bữa cơm, có thể giúp họ tránh khỏi rủi ro mất tiền hoặc bị tổn thương niềm tin. Đôi khi sự quan tâm giản dị ấy chính là cách bảo vệ lòng nhân ái trong mỗi gia đình.

Sự phát triển của công nghệ là điều không thể đảo ngược. Chúng ta không thể cấm AI, cũng không thể quay lại thời chưa có nó. Điều duy nhất có thể làm là học cách sống cùng công nghệ một cách tỉnh táo. Nếu AI có thể tạo ra ảo ảnh, con người cần có tri thức để nhận ra đâu là thật, đâu là giả. Khi mỗi người biết tự bảo vệ mình và nhắc nhở người khác, xã hội sẽ bớt đi những câu chuyện thương tâm mang tên “lòng tốt bị lợi dụng”.

Chiêu trò “đào lửa” là hồi chuông cảnh tỉnh về mặt trái của công nghệ trong kỷ nguyên số. Nó nhắc chúng ta rằng càng hiện đại bao nhiêu, con người càng cần sự tỉnh táo bấy nhiêu. Giúp người là điều đáng quý, nhưng giúp bằng trái tim sáng suốt mới là điều giữ được cả tình thương và niềm tin. Bởi một khi lòng tốt được đặt đúng chỗ, không công nghệ nào có thể lợi dụng được nó.

Việt Lê