Bảo vệ học sinh trên không gian mạng: Cần cả nhà trường và gia đình

Sát sao với học sinh

Đây là yêu cầu cấp thiết vì thời gian gần đây, liên tiếp xảy ra các vụ “bắt cóc online” nhằm vào học sinh, sinh viên. Mới đây, Sở GD-ĐT TPHCM đã có văn bản yêu cầu các trường tăng cường bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng.

Học sinh Trường THPT Ten Lơ Man (phường Bến Thành) sinh hoạt về nội dung an toàn trên không gian mạng

Ông Nguyễn Hùng Khương - Hiệu trưởng Trường THPT Ten Lơ Man (phường Bến Thành) - nhận định, các đối tượng lừa đảo có hành vi ngày càng tinh vi, giả danh nhiều người để lừa học sinh. Việc bảo vệ học sinh liên quan trực tiếp đến an toàn, tài chính và sức khỏe tinh thần của các em. Do đó, trường ra thông báo định kỳ đến phụ huynh và học sinh về các chiêu trò lừa đảo mới.

“Trường đề ra quy tắc cho học sinh là tuyệt đối không giao tiếp, không hẹn gặp, không làm theo hướng dẫn của người lạ hoặc người mới quen trên mạng; không cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản. Đồng thời hướng dẫn phụ huynh và học sinh liên hệ giáo viên chủ nhiệm hoặc ban giám hiệu ngay khi có nghi ngờ để được xác nhận thông tin” - ông nói.

Tại Trường THCS Nguyễn Văn Luông (phường Bình Phú), các hoạt động tuyên truyền về an toàn trên không gian mạng diễn ra thường xuyên bằng hình thức sinh hoạt dưới cờ hoặc lồng ghép vào các môn học. Nội dung chủ yếu là kiến thức về lừa đảo, bắt nạt và giáo dục giới tính. Ngoài ra, trường còn treo các bảng khẩu hiệu, châm ngôn phòng chống bắt nạt và an toàn mạng tại cổng trường, thư viện, bảng thông báo... để học sinh nhìn thấy mỗi ngày.

Ông Đinh Phú Cường - Hiệu trưởng nhà trường - kể: “Năm ngoái, có 1 học sinh lớp Bảy quen qua mạng và yêu đương với bạn trai lớn tuổi. Cả hai đã hẹn gặp ở ngoài và có dấu hiệu lừa gạt. Khi nhà trường phát hiện đã khẩn trương liên hệ với gia đình, công an và giải cứu được em”.

Ông chia sẻ, nhiều học sinh ở tuổi THCS có xu hướng nổi loạn, làm theo cảm xúc. Nhiều em có đời sống ảo khác xa với đời sống thật, hoặc tiếp cận với các nội dung người lớn rồi bắt chước theo. Do đó, các em cần được bảo vệ một cách toàn diện, cả trên không gian mạng, đời sống thực tế và tâm lý.

“Nhưng để làm được điều này, các thầy cô phải thường xuyên nói chuyện và quan sát học sinh. Đồng thời duy trì kênh thông tin giữa học trò và giáo viên vì đôi khi, thầy cô không nhạy bằng chính các em” - ông Đinh Phú Cường nói.

Ngoài các hoạt động tại trường cho học sinh, Trường THCS Nguyễn Văn Bé (phường Bình Lợi Trung) chuẩn bị cho mỗi phụ huynh 1 cuốn cẩm nang quản lý con sử dụng điện thoại. Trong đó hướng dẫn cách chặn các trang web độc hại; cách kiểm soát khi con dùng YouTube, Google, Facebook; cách cài đặt định vị GPS để giám sát. Ngoài ra, cẩm nang còn có quy tắc sử dụng điện thoại trong gia đình, giúp phụ huynh hướng dẫn con thói quen an toàn trên mạng.

Cần chính sách chung cho không gian ảo

Bắt đầu từ tháng 10/2025, Sở GD-ĐT TPHCM thí điểm hạn chế sử dụng điện thoại trong giờ ra chơi tại 16 trường học. Dự kiến từ tháng 1/2026, áp dụng tại tất cả trường. Một trong những mục tiêu của kế hoạch này là giảm thời gian học sinh tương tác với điện thoại, giảm nguy cơ mất an toàn.

Áp dụng hình thức cấm sử dụng điện thoại trong trường từ nhiều năm nay, ông Đinh Phú Cường cho biết, môi trường sống ảo mà học sinh tiếp xúc chủ yếu là sau giờ tan trường. Nguyên nhân là do nhiều phụ huynh bận công việc thường cho con ở phòng riêng, sử dụng điện thoại riêng nên ít nắm tâm lý, không biết con hoạt động thế nào.

Từ đó, ông đề xuất: “Cần quy định việc cấm điện thoại di động trong trường. Tuy nhiên, không gian mạng nếu để tự do hoàn toàn thì rất nguy hiểm, vì các em có thể tiếp cận những thông tin không phù hợp. Do đó, pháp luật cần có công cụ hạn chế các nội dung độc hại”.

Tương tự, ông Lương Văn Định - Hiệu trưởng Trường THPT Thạnh Lộc (phường An Phú Đông) - cho biết: trước đây, các hành vi như nói xấu nhau trên mạng, tạo áp lực tinh thần, chụp và đăng tải những hình ảnh không phù hợp… thường xuyên diễn ra. Dẫn đến 2 tình trạng: mâu thuẫn bên ngoài đem lên mạng tranh cãi, mâu thuẫn trên mạng mang ra ngoài giải quyết. Từ khi nhà trường cấm điện thoại, ông cho hay: “Những hành vi này được hạn chế rất nhiều, vì học sinh không có thời gian sử dụng. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp hành chính. Còn về lâu dài vẫn phải duy trì các buổi sinh hoạt, giáo dục để học sinh hình thành thói quen và tự giác không lạm dụng điện thoại”.

Ông Nguyễn Hùng Khương nói thêm, trong bối cảnh bùng nổ công nghệ thông tin, trường học cần chuẩn hóa quy trình cảnh báo, xác minh mọi thông tin, khuyến nghị phụ huynh và học sinh không thực hiện theo yêu cầu từ tin nhắn, cuộc gọi lạ. Cập nhật kịch bản lừa đảo mới và lặp lại thông điệp ngắn, dễ nhớ trong các kênh của trường.

Còn ông Dương Văn Thư - Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Thị Diệu (phường Xuân Hòa) - cho rằng, việc tuyên truyền an toàn trên không gian mạng bằng cách lồng ghép vào các nội dung học tập giúp học sinh cảnh giác hơn. Nhưng phải chú ý điều tiết phù hợp để tránh quá tải cho các em. Ông nhấn mạnh: “Kế hoạch giáo dục của nhà trường gồm nhiều nội dung, đòi hỏi phải sắp xếp khoa học, hài hòa, cũng như bố trí nhân sự phù hợp để truyền tải đến học sinh hiệu quả nhất. Do đó, nhà trường cần huy động thêm nguồn lực bên ngoài, vừa làm vừa điều chỉnh để đạt hiệu quả lâu dài”.

Trang Thư