Xây dựng trường học hạnh phúc: Cần đồng bộ với chăm sóc sức khỏe tinh thần

Thiếu đồng bộ với chăm sóc sức khỏe tinh thần

Tiến sĩ Võ Thị Tường Vy - giảng viên Khoa Tâm lý học, Trường đại học Sư phạm TPHCM - cho biết: tình trạng học sinh phổ thông gặp khó khăn về cảm xúc ngày càng phổ biến, đặc biệt là lo âu, căng thẳng học tập và khó thích ứng. Tuy nhiên, các em lại khó điều chỉnh những cảm xúc này vì có khá ít thời gian trống và cũng có nhiều nhiệm vụ học tập.

Giáo viên và học sinh Trường tiểu học Thuận Kiều (phường Đông Hưng Thuận, TPHCM) cùng nhau trải nghiệm nghệ thuật múa rối nước ngay tại sân trường

Song song đó, chuyên viên tham vấn cũng khó có thể hỗ trợ từng cá nhân khi các em chỉ ở trạng thái trung bình, không có nhiều biểu hiện bên ngoài. Trong khi hạnh phúc của học sinh không chỉ là một trạng thái, mà là một tiến trình liên tục, cần được nuôi dưỡng và phát triển lâu dài.

Nhận định chăm sóc sức khỏe tinh thần học đường là cốt lõi để đạt được mục tiêu hạnh phúc, tiến sĩ Giang Thiên Vũ - thành viên nhóm nghiên cứu mạnh Tâm lý học giáo dục, Trường đại học Sư phạm TPHCM - cho hay: phần lớn mô hình chăm sóc sức khỏe tinh thần hiện nay vẫn thiên về hướng phản ứng sau sự kiện. Chủ yếu là tham vấn cá nhân, thiếu tính hệ thống, phòng ngừa, và phối hợp liên ngành trong hỗ trợ tâm lý cho học sinh.

Thêm vào đó, đội ngũ nhân lực thực hiện công tác tâm lý học đường còn thiếu cả về số lượng lẫn chuyên môn. Các hoạt động hỗ trợ thường mang tính đơn lẻ, thiếu sự tích hợp giữa nhà trường - gia đình - cộng đồng. “Một số trường học đã chủ động triển khai mô hình phòng tư vấn học đường. Nhưng lượt tư vấn trực tuyến vẫn còn thấp, hình thức hỗ trợ số hóa chưa được khai thác triệt để. Trong khi học sinh ngày càng có xu hướng sử dụng nền tảng số như kênh giao tiếp chính” - ông nói.

Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Thị Hằng Phương (Khoa Tâm lý - Giáo dục - Công tác xã hội, Trường đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng) thì cho rằng, giáo viên cũng cần được hạnh phúc để giữ vững vai trò trung tâm trong thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới. Thực tế cho thấy, nhiều giáo viên đang đối mặt với áp lực lớn về khối lượng công việc, thu nhập và cơ hội thăng tiến.

Trong khi môi trường sư phạm và chính sách hỗ trợ chưa thực sự đáp ứng nhu cầu phát triển nghề nghiệp của họ. Sự ghi nhận chưa đầy đủ từ lãnh đạo về những đóng góp của họ cũng khiến giáo viên gặp nhiều khó khăn trong cảm nhận hạnh phúc.

Hạnh phúc học đường phải đồng kiến tạo

Đồng quan điểm với phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Thị Hằng Phương, ông Nguyễn Hoàng Khôi (Trường tiểu học - THCS - TPHCM Wellspring Saigon) đề xuất ngành giáo dục ban hành tài liệu hướng dẫn hoặc mô hình bồi dưỡng sức khỏe cảm xúc xã hội, quản lý căng thẳng, phục hồi nghề nghiệp cho giáo viên. Trường học cũng cần tăng cường các hoạt động bồi dưỡng liên quan đến điều chỉnh cảm xúc, kiên trì và tái đánh giá nhận thức cho cán bộ, giáo viên.

Đặc biệt, cần xây dựng môi trường làm việc hỗ trợ, khuyến khích tinh thần hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm giữa những đồng nghiệp; rà soát phân công nhiệm vụ nhằm giảm áp lực công việc và tăng thời gian dành cho chăm sóc sức khỏe tinh thần.

“Thầy cô cần chủ động thực hành các kỹ thuật tự chăm sóc tinh thần như: tự nhìn nhận và thấu hiểu bản thân, biết ơn, điều tiết cảm xúc… Tích cực tham gia hoạt động chuyên môn và kết nối đồng nghiệp để tăng sự hỗ trợ xã hội. Chủ động tìm kiếm hỗ trợ chuyên môn khi gặp khó khăn về cảm xúc hoặc áp lực nghề nghiệp” - ông nói thêm.

Tiến sĩ Giang Thiên Vũ mong muốn các sở GD-ĐT sớm xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hoạt động tư vấn học đường phù hợp với mục tiêu nâng cao năng lực phòng ngừa, phát hiện, tìm kiếm hỗ trợ của người học. Thiết lập cơ chế phối hợp liên ngành giữa giáo dục - y tế an sinh xã hội nhằm đảm bảo quy trình chuyển gửi, theo dõi và hỗ trợ học sinh có khó khăn tâm lý.

Đồng thời đảm bảo nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất và bố trí nhân sự chuyên trách theo đúng trách nhiệm quy định cho các trường học. Trong đó, cần quan tâm đầu tư phòng tư vấn riêng tư, trang thiết bị tối thiểu và hệ thống an toàn dữ liệu.

Giáo sư, tiến sĩ Huỳnh Văn Sơn - Hiệu trưởng Trường đại học Sư phạm TPHCM - đánh giá, xây dựng trường học hạnh phúc không chỉ là xu hướng giáo dục hiện đại mà còn có vai trò quan trọng trong việc tạo môi trường học tập tích cực, giúp người học phát triển toàn diện về nhân cách, trí tuệ và cảm xúc. Từ đó nuôi dưỡng thế hệ trẻ tự tin, sáng tạo, có trách nhiệm, góp phần xây dựng xã hội nhân văn, phát triển bền vững.

Tuy nhiên, hạnh phúc học đường không thể được tạo ra bởi một cá nhân hay một nhóm riêng lẻ, mà là sản phẩm của một hệ thống tương tác, được đồng kiến tạo từ nhà nghiên cứu - nhà giáo - nhà tâm lý - người học - gia đình và cộng đồng xã hội.

Cũng theo ông, trường học hạnh phúc nên được xây dựng dựa trên đặc trưng văn hóa của Việt Nam, nhất là sự tương tác giữa các lực lượng giáo dục. Cuối cùng, cần đặt quá trình này vào bối cảnh số, khi việc ứng dụng AI và khi công nghệ số đã trở thành những tác nhân cực kỳ quan trọng ảnh hưởng đến ngành giáo dục.

Trang Thư