Bà bầu số một Việt Nam - Kim Chưởng qua đời

Bà bầu Kim Chưởng tên thật là Cao Thị Chưởng, sinh năm 1926 tại Trà Vinh. Năm lên 7 tuổi bà đã bắt đầu bén duyên với sân khấu cải lương, 13 tuổi đã có những vai diễn tạo được sự chú ý cho khán giả và bắt đầu nổi tiếng khi mới 17 - 18 tuổi trên sân khấu của các gánh hát Văn Hí Ban, Tân Xuân, Tân Tiến, Bầu Bòn…

Khi đã qua tuổi ba mươi và sở hữu trong tay khá nhiều vinh quang của nghề diễn, bà chợt nghĩ không lẽ cứ suốt đời đi ''hát mướn''? Vậy là bà quyết định lập gánh hát riêng cho mình.

Thập niên 1960 - 1970 của thế kỷ trước, giới cải lương ai cũng biết đến: Nhất Chưởng (Kim Chưởng), nhì Thơ (bầu Thơ), tam Long (bầu Long), Tứ Út (Út Trà Ôn). Trong số đó, gánh Kim Chưởng nổi tiếng không phải chỉ vì “bà bầu” khó tính mà còn vì đây là gánh hát có thể đi lưu diễn rất thành công suốt dọc chiều dài đất nước.

Với kinh nghiệm thời làm đào hát, bà “kiêm” luôn vai trò đạo diễn khi mở gánh. Mãi tới sau này, những nghệ sĩ từng ở gánh hát Kim Chưởng vẫn hay kể rằng bà làm “thầy tuồng” rất nghiêm. Ai diễn chưa tới, chưa đúng yêu cầu của bà, bà uốn nắn, thị phạm cho tới khi “diễn coi được” mới thôi. Bà không muốn nghệ sĩ của gánh hát do bà làm bầu bị khán giả chê là ca hát và diễn hời hợt.

Bà cũng nổi tiếng là người thẳng tính, hễ góp ý là góp tới nơi, tới chốn, bất kể đó là đào chánh hay đào phụ. Và một khi đã góp ý thì “nói có sách, mách có chứng” khiến người được góp ý phải “tâm phục khẩu phục”.

Vốn là nghệ sĩ giỏi nghề, cộng thêm bản tính quyết đoán, mạnh mẽ. Ngày bà làm bầu gánh ít có nghệ sĩ nào dám làm khó dễ bà. Hễ nghệ sĩ ốm đau đột xuất hoặc kiếm cớ làm khó, bà không ngần ngại thay vai và chính bà là người đóng thế. Vai đào, vai mụ, vai kép, vai lão … bà đều có khả năng thay thế.

Khi là đào hát, bà được phong là Đệ nhất nữ nghệ sĩ sân khấu võ hiệp. Đến khi chuyển sang làm bầu gánh, bà được tặng biệt danh Đệ nhất anh hùng lưu diễn. Một vở tuồng ở gánh hát Kim Chưởng có thể diễn cả năm vẫn cứ là vở mới vì bà bầu Kim Chưởng đưa đoàn đi diễn ở khắp các tỉnh thành. Ở mỗi “bến”, đoàn Kim Chưởng chỉ diễn một vài tuần. Từ Quảng Trị trở vào đều có dấu chân của đoàn kim Chưởng. Sau này bà thường nói vui: “Nếu hồi đó đất nước thống nhất thì đoàn Kim Chưởng cũng đã có mặt ở Hà Nội rồi!”.

Một điều rất đặc biệt nữa ở gánh hát Kim Chưởng là đội ngũ tác giả thường xuyên viết tuồng cho đoàn đa phần là “dân nằm vùng” như các tác giả: Thanh Cao, Thu An, Phong Anh, Mai Quân… Thời đó, mỗi suất diễn, bà lại trích một phần tiền tác giả để riêng với ghi chép đầy đủ từng suất. Bất kỳ lúc nào khi tác giả có điều kiện tạt qua, bà đều có thể giao ngay “cục tiền” gói trong nhựt trình và “bản kê biên” chi tiết.

Bà làm bầu gánh Kim Chưởng được mười lăm năm, sau đó tiếp tục với gánh Tiếng hát Long Xuyên. Khi thôi làm bầu, trở về Sài Gòn, dù vẫn mê đắm với tiếng ca, tiếng đàn và những vai diễn sân khấu, nhưng bà được các bác sĩ chẩn đoán bị mắc bệnh tim nên đành phải chia tay với nghề.

Thôi hát, thôi làm bầu nhưng bà vẫn đa đoan với công tác ở Ban Ái hữu nghệ sĩ và sẵn sàng móc túi góp của ít lòng nhiều để giúp đỡ, an ủi bạn nghề trước khi tìm đến sự hỗ trợ của các nhà hảo tâm.

Linh cữu bà bầu Kim Chưởng được quàng tại số 1079, Trần Hưng Đạo, P.5, Q.5. Lễ động quan lúc 5g30 ngày 3/8, an táng tại xã Tân Hội, Bắc Mỹ Thuận, Vĩnh Long.

THẢO VÂN