Tiểu thương vẫn bối rối trước ngày bỏ thuế khoán

Đầu tư hàng chục triệu đồng, vẫn lo

Tại trung tâm thương mại Taka Plaza, phường Bến Thành, nhiều tiểu thương tỏ ra lo lắng. Anh Phước - chủ một sạp kinh doanh ở đây - cho biết, sau buổi hướng dẫn của cơ quan thuế cách đây hơn 1 tháng, nhiều tiểu thương đã tự kê khai doanh thu. Anh khai mức dưới 500 triệu đồng/năm nhưng băn khoăn nếu doanh thu vượt mức này thì có bị phạt hay không: “Chúng tôi rất cần một giai đoạn áp dụng thử nghiệm để quen dần. Mong cơ quan thuế đừng vội xử phạt nếu hộ kinh doanh làm sai”.

Gần ngày 1/1/2026, tiểu thương chợ Nguyễn Tri Phương, TPHCM vẫn bối rối với cách tính thuế mới

Tiểu thương chợ Bến Thành, phường Bến Thành cũng bối rối tương tự. Đến giờ, chị Vân - kinh doanh quà lưu niệm - vẫn chưa rõ hộ có doanh thu dưới 500 triệu đồng/năm có phải mua phần mềm kế toán hay không. Chị kiến nghị: “Cơ quan thuế nên cử người túc trực ở chợ để tư vấn trực tiếp cho chúng tôi trong giai đoạn đầu”.

Ở các chợ lớn như An Đông, Bình Tây, đa số tiểu thương đạt mức doanh thu trên 1 tỉ đồng/năm, nhưng đến ngày 25/12, vẫn có rất ít sạp trang bị máy tính tiền, máy in. Trong khi đó, những người đã đầu tư máy móc từ tháng 6/2025 vẫn cảm thấy việc đóng thuế cào bằng quá bất hợp lý.

Chị L. (chợ An Đông) nói, doanh thu từ 500 triệu đồng trở lên/năm phải đóng thuế chỉ phù hợp với tiệm tạp hóa nhỏ. Ở chợ sỉ, một món hàng có giá vốn 300.000-400.000 đồng cũng chỉ cho lợi nhuận 20.000-30.000 đồng; bán mỗi ngày 5 sản phẩm là đã có doanh thu vượt ngưỡng, nhưng lợi nhuận rất thấp.

Chị L. cho hay, chị đã chi hơn 40 triệu đồng để trang bị máy tính, máy in hóa đơn, máy quét mã vạch, mua phần mềm và chữ ký số, thuê nhân viên kế toán. Cơ quan thuế chỉ miễn phí phần mềm trong 6 tháng đầu, chưa hỗ trợ gì thêm.

“Chúng tôi phải bán chịu, bán gối đầu, thường xuyên bị khách trả hàng. Chúng tôi không rõ khi xuất hóa đơn rồi mà hàng bị trả thì tính doanh thu thế nào, nếu không điều chỉnh kịp thì có bị xử phạt hay không”. Chị kiến nghị nên cho tiểu thương tiếp tục đóng thuế khoán với mức cao hơn để khỏi phải thuê kế toán, khỏi lo bị sai sót. Chẳng hạn, nếu tăng thuế khoán từ 3 triệu đồng/tháng lên 6-8 triệu đồng/tháng, tiểu thương vẫn thích hơn là tự kê khai thuế theo doanh thu. “Giờ làm gì cũng thấy run” - chị than.

Cần cho làm thử để tiểu thương thích nghi

Đại diện ban quản lý chợ Bến Thành cho biết, ngày 24/12, UBND phường Bến Thành đã tổ chức hội nghị giải đáp thắc mắc cho tiểu thương chợ Bến Thành về việc chuyển từ thuế khoán sang tự kê khai thuế theo doanh thu thực. Đến nay, nhiều tiểu thương vẫn bối rối, chưa biết kê khai thế nào cho đúng. Những tiểu thương cùng lúc thuê nhiều sạp cũng không rõ phải kê khai thuế đối với sạp do mình đứng tên hay kê khai cả các sạp thuê. Những tiểu thương mua hàng trực tiếp từ nông dân cũng không biết kê khai thế nào do nông dân không thể xuất hóa đơn đầu vào.

Bà Đàm Vân - Phó ban quản lý chợ phường Diên Hồng - cho biết, ban quản lý đã tổ chức hướng dẫn cho tiểu thương chợ Nguyễn Tri Phương về quy định nộp thuế theo doanh thu, cách kê khai thuế. Ban quản lý ghi nhận một số tiểu thương đã chủ động cài đặt phần mềm kế toán để làm quen với cách tính thuế mới. Tuy nhiên, họ cũng mới làm quen chứ chưa thực sự xuất hóa đơn hay giao dịch chính thức qua đó. “Ban quản lý vẫn đang phối hợp với các đơn vị cung cấp giải pháp phần mềm bán hàng để giới thiệu cho tiểu thương và vận động tiểu thương thực hiện đồng bộ quy định thuế mới” - bà nói.

Tiến sĩ Hồ Trần Quốc Hải - Trường đại học Luật TPHCM - cho rằng, chính sách thuế mới thay đổi hình thức từ thuế khoán sang thuế theo doanh thu là nhằm làm trong sạch hóa thị trường. Quản lý thuế thông qua hóa đơn, chứng từ là giải pháp căn cơ để ngăn chặn hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc - loại hàng gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng. Khi thiếu sự kiểm soát về nguồn gốc hàng hóa, những tiểu thương chân chính phải chịu sự cạnh tranh bất bình đẳng với hàng lậu, hàng giả. Do đó, phương thức kê khai theo doanh thu, chứng từ sẽ giúp thanh lọc thị trường, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh.

Theo tiến sĩ Quốc Hải, cơ quan thuế đã tổ chức các buổi tập huấn nhưng nội dung hướng dẫn vẫn chưa thật sự rõ ràng và đầy đủ. Do đó, cần xây dựng một cơ chế hỗ trợ cụ thể và thực chất hơn về mặt kỹ thuật cho tiểu thương. Thời gian triển khai cách tính thuế mới khá ngắn, khiến nhiều hộ kinh doanh chưa nắm bắt kịp, thậm chí dễ mắc sai sót và bị xử phạt, khiến họ bị áp lực tâm lý nặng nề. Ông cũng đồng tình với tiểu thương rằng, thời gian hỗ trợ phần mềm 6 tháng là quá ngắn; sẽ hợp lý hơn nếu cơ quan thuế và các đơn vị cung cấp phần mềm kéo dài thời gian hỗ trợ trong giai đoạn đầu. Thực tế, nhiều chợ truyền thống đã xuống cấp, hạ tầng không đáp ứng tốt cho việc lắp đặt và vận hành các thiết bị để tự kê khai, in hóa đơn.

Theo đại diện cơ quan thuế TPHCM, hộ kinh doanh có doanh thu dưới 500 triệu đồng/năm không bắt buộc sử dụng phần mềm hay kê khai hằng ngày mà chỉ kê khai định kỳ 2 lần/năm. Cơ quan thuế đã chuẩn bị mẫu sổ sách, bảng kê hàng tồn kho, trong đó hàng tồn được kê khai theo mẫu sẽ được xem là hợp pháp để kinh doanh từ năm 2026. Những trường hợp mua hàng từ người trực tiếp nuôi trồng, đánh bắt không có hóa đơn đầu vào, hộ kinh doanh được phép lập bảng kê kèm giấy tờ tùy thân của người bán.