Tiếp sức kịp thời cho các hợp tác xã

Cả nước hiện có hơn 31.764 hợp tác xã, 158 liên hiệp hợp tác xã và 73.000 tổ hợp tác, đóng góp trực tiếp gần 4% vào GDP. Ngày 16/6/2022, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã ban hành Nghị quyết số 20-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới, trong đó đặt ra mục tiêu: đến năm 2030, cả nước có khoảng 140.000 tổ hợp tác với 2 triệu xã viên, 45.000 hợp tác xã với 8 triệu xã viên, cùng 340 liên hiệp hợp tác xã với 1.700 hợp tác xã thành viên.

Để đạt được mục tiêu đó, kinh tế tập thể trong nông nghiệp, nông thôn phải chuyển mình mạnh mẽ từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp, từ đơn lẻ sang liên kết chuỗi giá trị, từ “bán cái mình có” sang “làm cái thị trường cần”. Trong cuộc chuyển đổi đó, phụ nữ là lực lượng tiên phong và cũng là động lực quan trọng.

Tuy nhiên, trên thực tế, các hợp tác xã do phụ nữ điều hành vẫn thiếu vốn, lại khó tiếp cận vốn từ ngân hàng nên quy mô hợp tác xã nhỏ, không thể mở rộng sản xuất, đầu tư công nghệ, nâng cao chất lượng và xây dựng thương hiệu. Hạn chế về kỹ năng tiếp thị, quảng bá cũng khiến nhiều sản phẩm dù có chất lượng tốt vẫn khó tìm được đầu ra bền vững, phụ thuộc vào thương lái, dễ rơi vào vòng luẩn quẩn “sản xuất nhiều thì không bán được, bán được lại không có vốn tái sản xuất”.

Để tháo gỡ những điểm nghẽn ấy, chính sách tiếp vốn cho phụ nữ làm kinh tế tập thể phải trở thành một ưu tiên. Những năm qua, Nhà nước đã có nhiều chương trình hỗ trợ hợp tác xã, nhưng cần có những cơ chế phù hợp hơn với hợp tác xã do phụ nữ quản lý. Trước hết, cần cải thiện khả năng tiếp cận vốn bằng các gói tín dụng ưu đãi với thủ tục đơn giản, linh hoạt; tăng cường vai trò của quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã; khuyến khích doanh nghiệp liên kết, đầu tư và bao tiêu sản phẩm như một phần trách nhiệm xã hội. Cần đẩy mạnh đào tạo, trang bị kỹ năng công nghệ và thương mại điện tử cho phụ nữ.

Song, vốn và chính sách chỉ là điều kiện cần. Điều kiện đủ là tư duy mới của chính những phụ nữ quản lý hợp tác xã. Hợp tác xã không thể chỉ là nơi để “góp vốn làm chung” mà phải là mô hình kinh doanh có sự quản trị hiện đại, có kế hoạch tài chính rõ ràng, biết dự báo thị trường, chuẩn hóa quy trình, gắn kết chặt chẽ trong chuỗi giá trị. Chính vì vậy, cần coi trọng việc bồi dưỡng năng lực quản trị hợp tác xã cho phụ nữ giống như việc hỗ trợ vốn.

Phụ nữ làm giàu từ mô hình hợp tác xã không chỉ là câu chuyện kinh tế mà còn là câu chuyện xã hội bởi các hợp tác xã này đã và đang góp phần tạo việc làm tại chỗ và thu nhập ổn định cho người lao động nông thôn, nâng cao vị thế phụ nữ, gắn kết cộng đồng, gìn giữ văn hóa bản địa. Do đó, chính quyền các địa phương cần quan tâm hỗ trợ họ.

Chính sách tiếp vốn cho hợp tác xã do nữ quản lý không chỉ nên dừng lại ở việc hỗ trợ tài chính mà cần được xem là một khoản đầu tư chiến lược cho phát triển bền vững, cho bình đẳng giới và cho một nông thôn mới giàu đẹp. Khi phụ nữ được tiếp sức kịp thời, không chỉ gia đình họ khấm khá hơn mà cả làng quê, cả cộng đồng cũng đổi thay.

Tiến sĩ Trần Hữu Hiệp