Thống nhất sách giáo khoa, học sinh giảm áp lực học hành

Sách phải phù hợp với nhiều đối tượng học sinh

Đến thời điểm này, Bộ GD-ĐT còn chưa đầy một năm để hoàn thiện, thẩm định và ban hành bộ sách giáo khoa thống nhất, sử dụng chung cả nước từ năm học 2026-2027. Ông Cao Đức Khoa - Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Du (phường Bến Thành, TPHCM) - đánh giá, việc sử dụng 1 bộ sách giáo khoa là tín hiệu tích cực, góp phần bảo đảm sự công bằng, bình đẳng trong tiếp cận kiến thức cho học sinh trên cả nước.

Học sinh lớp Ba Trường tiểu học Đinh Công Tráng (phường An Lạc, TPHCM) trong giờ học môn tiếng Việt

Tuy nhiên, theo ông, bộ sách giáo khoa mới cần hạn chế tối đa nội dung hàn lâm, nặng nề; tập trung cung cấp kiến thức khoa học cơ bản phù hợp với năng lực học sinh. Đồng thời bảo đảm tính khoa học, gắn với địa phương, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc và trang bị kỹ năng cần thiết cho các em trong tương lai. Ngôn ngữ được sử dụng phải là ngôn ngữ phổ thông, tránh các yếu tố vùng miền. Thuật ngữ, ký hiệu khoa học cần bám sát chuẩn quốc tế.

“Việc tinh giản nội dung sẽ giúp học sinh học tập thoải mái hơn, giảm áp lực, từ đó giảm nhu cầu học thêm, dạy thêm. Còn nội dung chuyên sâu, nâng cao nên được xây dựng thành tài liệu riêng, chỉ dành cho học sinh có nhu cầu” - ông nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, ông Đào Vĩnh Bộ - Phó hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Trãi (phường Rạch Dừa, TPHCM) - thừa nhận, kiến thức một số môn học như khoa học tự nhiên, khoa học xã hội hiện còn khá nặng nề. Có những nội dung trước đây dành cho lớp Mười, Mười một nhưng nay được đưa xuống lớp Bảy, Tám gây khó khăn cho người học.

Do đó, ông đề xuất: “Đội ngũ biên soạn sách giáo khoa mới cần là người am hiểu tâm lý, năng lực và đặc điểm của học sinh. Có kinh nghiệm giảng dạy hoặc tiếp xúc thực tế để bảo đảm nội dung sách mang tính thực tiễn, gần gũi và khả thi”.

Nói thêm về nội dung sách, bà Trương Thị Tranh - Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Văn Cừ (xã Bà Điểm, TPHCM) - cho rằng, sách phải gợi mở để học sinh có thể tự nghiên cứu, học thêm ở nhà hoặc qua các kênh khác. Khi đến lớp, giáo viên đóng vai trò hướng dẫn để học sinh tiếp thu dễ dàng hơn. Muốn như vậy, cần tăng cường các hoạt động thực hành, thí nghiệm, gắn chặt lý thuyết với thực tiễn để tạo hứng thú cho học sinh.

Cụ thể, bà góp ý: “Sách cần thiết kế theo hướng phân hóa, phân tầng kiến thức. Học sinh khá, giỏi có thể mở rộng, nâng cao khi có nhu cầu. Học sinh trung bình, yếu chỉ cần đáp ứng yêu cầu cơ bản. Trên cơ sở đó, giáo viên chủ động xây dựng kế hoạch bài dạy phù hợp, đi từ kiến thức nền tảng rồi mở rộng dần. Thời gian mỗi tiết học ít nên sách giáo khoa không nên ôm đồm nhiều nội dung. Nếu không, giáo viên rất khó cô đọng kiến thức, học sinh cũng khó khắc sâu vấn đề cốt lõi”.

Cần tập huấn sớm cho giáo viên

Ở vai trò giáo viên, cô Phan Thị Ngọc Bích - giáo viên hóa học Trường THPT Trần Nguyên Hãn (phường Tam Thắng, TPHCM) - chia sẻ, các bộ sách giáo khoa hiện hành có những khác biệt nhất định trong cách phân phối đơn vị kiến thức. Với môn hóa học, có sách chứa nhiều bài tập tính toán và phân hóa tư duy, nhưng bộ khác thì chứa nhiều nội dung kỹ thuật, thí nghiệm.

Từ đó, cô cho rằng: “Nên kết hợp những ưu điểm của các bộ sách để có được 1 bộ sách mới toàn diện, bao quát từ nội dung đến hình thức. Đồng thời, cần cập nhật kiến thức thực tiễn. Ví dụ, thay vì chỉ dạy về cấu trúc và cách điện phân muối ăn, có thể cho học sinh tìm hiểu thêm về quy trình, các kỹ thuật sản xuất muối ăn để các em hiểu rõ tính ứng dụng của khoa học”.

Để có nội dung tốt, ông Đào Vĩnh Bộ đề xuất Bộ GD-ĐT nên sớm có bản mẫu sách giáo khoa mới gửi về các sở GD-ĐT. Tại đây, những người phụ trách chuyên môn sẽ đánh giá, từ đó góp ý chỉnh sửa, hoàn thiện nội dung trước khi đưa vào sử dụng. Đồng thời, ngành giáo dục cần sớm triển khai các lớp tập huấn cách sử dụng sách mới, để giáo viên chủ động chuẩn bị hoạt động dạy học từ trong hè.

Ông nhấn mạnh: “Dù dựa trên khung nội dung, mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông 2018, nhưng sách mới vẫn có thể chịu ảnh hưởng từ quan điểm riêng của người biên soạn. Do đó, tuy đã có 4 năm kinh nghiệm dạy chương trình mới, giáo viên vẫn cần được tập huấn lại để nắm rõ mục tiêu, yêu cầu và định hướng của sách”.

Đồng quan điểm, thầy Nguyễn Trung Hiếu - giáo viên tiếng Anh Trường tiểu học Đặng Trần Côn (phường Vĩnh Hội) - nhận định, việc tập huấn là điều bắt buộc để giáo viên hiểu đúng mục tiêu, yêu cầu của từng bài học. Nếu không, rất dễ dẫn đến tình trạng giáo viên dạy sai, truyền tải không đúng tinh thần của chương trình, nhưng lại không có cách xử lý vì chưa có khuôn mẫu để giáo viên làm theo.

Còn bà Lê Thị Thu Hằng - Hiệu trưởng Trường tiểu học Trần Khánh Dư (phường Tân Định, TPHCM) - thì cho biết, trường sẽ tiếp tục cải thiện cơ sở vật chất đáp ứng chương trình, tạo điều kiện cho giáo viên tham gia bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ.

Tuy nhiên, bà nhấn mạnh, giáo viên vẫn đóng vai trò quyết định để việc giảng dạy đạt hiệu quả cao. Thầy cô cần thường xuyên tự bồi dưỡng chuyên môn để đáp ứng yêu cầu của chương trình mới. Đồng thời, cần ứng dụng tốt công nghệ thông tin, đa dạng hóa các hình thức và phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính chủ động của người học. Qua đó giúp học sinh tự tin và tiến bộ hơn.

Trang Thư