Sức khỏe người bệnh phải được đặt lên trước mọi tự ái nghề nghiệp

Người phụ nữ được cho là bác sĩ cơ sở nha khoa (phường Hạnh Thông) đã hành hung khách hàng, đập phá điện thoại. Ảnh cắt từ clip

UBND phường xác nhận công an đã mời các bên lên làm việc để lập hồ sơ xác minh. Thông tin ban đầu cho biết phòng khám chuyên khoa răng hàm mặt do bác sĩ N.T. (40 tuổi) phụ trách chuyên môn kỹ thuật.

Ở mọi câu chuyện liên quan đến người khoác áo trắng, điều phải được nhắc trước tiên là lời thề của thầy thuốc. Phiên bản hiện đại của lời thề Hippocrates thường được biết đến qua Tuyên ngôn Geneva, theo đó phải đặt sức khỏe và hạnh phúc của người bệnh làm mối quan tâm hàng đầu; yêu cầu “trước hết là không gây hại”; tôn trọng tự chủ và phẩm giá của người bệnh; bảo mật thông tin; đối xử công bằng, không phân biệt; giữ gìn danh dự nghề nghiệp và hành xử với lòng nhân ái.

Đó không phải là khẩu hiệu để đọc trong ngày tốt nghiệp rồi cất đi, đó là cam kết đạo đức phải được thể hiện bằng từng động tác, từng câu nói, nhất là trong thời khắc căng thẳng.

Nữ bác sĩ mặc áo blouse trắng hành hung khách hàng. Ảnh: Cắt từ clip

Đặt vụ việc tối 7/9 cạnh lời thề ấy, công chúng dễ thấy điều khiến họ phẫn nộ nằm ở hành vi dùng sức mạnh đối với một cơ thể đang ở thế yếu. Phòng khám là không gian bất đối xứng: một bên nắm kiến thức, công cụ và quyền quyết định can thiệp y khoa; bên còn lại đến vì đau, vì lo, vì mong được giải thích.

Khi người có ưu thế chọn dùng bạo lực để đáp trả cảm xúc khó chịu, lời thề “không gây hại” bị rút ruột ý nghĩa. Máy quay có thể gây bối rối; nó ghi lại nhưng nó không gây thương tích. Những cú giật, cú ném, cú đẩy mới để lại hậu quả thật.

Nghề y tồn tại nhờ niềm tin. Niềm tin ấy được xây bằng vô số chi tiết nhỏ trong mỗi lần thăm khám: giọng nói chậm rãi, cách giải thích thẳng thắn, sự kiên nhẫn trước bức xúc, và quan trọng nhất là tự kiềm chế khi bị thách thức.

Một khoảnh khắc nóng giận có thể phá hỏng nhiều năm gây dựng. Người bệnh hôm nay bước vào phòng khám với nỗi lo mơ hồ; họ rời đi với nỗi sợ cụ thể khi chứng kiến áo trắng đi cùng hành vi bạo lực. Và ngày mai những bác sĩ khác sẽ phải làm việc vất vả hơn để bù lại phần niềm tin vừa mất.

Trong phần bình luận dưới các bài đăng về sự việc, xuất hiện nhiều chia sẻ tự nhận từng là nạn nhân của cơ sở này trong quá trình niềng răng; một số cho rằng từng có vụ việc tương tự trước đây. Đây là nguồn tin chưa được kiểm chứng.

Tuy nhiên, nếu đúng, nó cho thấy năng lượng giận dữ của công chúng không chỉ hướng vào một cảnh quay, mà tích tụ từ những trải nghiệm bị cho là tiêu cực kéo dài. Nếu sai, việc lan truyền cáo buộc thiếu kiểm chứng sẽ tiếp tục làm tổn hại danh dự cá nhân và khiến xã hội thêm phân cực. Ở cả hai khả năng, rất cần tiến trình xác minh minh bạch và thái độ tỉnh táo khi tiếp nhận thông tin.

Dù kết quả điều tra thế nào, vẫn có vài ranh giới bất biến của nghề y cần khẳng định. Thứ nhất, không dùng sức mạnh thân thể để áp chế người bệnh hay người nhà trong bất kỳ tình huống căng thẳng nào.

Thứ hai, tôn trọng quyền được biết, được ghi nhận ý kiến và khiếu nại; người bệnh có quyền giữ bằng chứng về trải nghiệm của mình mà không bị tước đoạt tài sản.

Thứ ba, bảo vệ phẩm giá con người trong mọi lời nói và hành vi, kể cả khi mối quan hệ dịch vụ đã đổ vỡ. Những ranh giới ấy không phải chi tiết thủ tục; chúng chính là nền móng để xã hội tiếp tục trao quyền lực chuyên môn cho người mặc áo trắng.

Nhiều người cho rằng phẫn nộ là điều tự nhiên sau khi xem clip. Phẫn nộ có thể giúp chúng ta nhận diện điều sai. Nhưng công lý không đến từ cơn bão cảm xúc. Công lý đến từ chứng cứ và quy trình.

Điều công chúng có thể đòi hỏi, ngay bây giờ, là việc điều tra khách quan, sự hợp tác thiện chí từ các bên, và một lời xin lỗi nếu có vi phạm. Điều người trong nghề có thể tự vấn, ngay bây giờ, là vì sao một giây thiếu kiềm chế lại xuất hiện ở nơi đáng ra bình tĩnh nhất; và phải làm gì để trong tình huống kế tiếp, cảm xúc dừng lại trước khi bàn tay giơ lên.

Sau cùng, áo blouse trắng là lời hứa. Lời hứa rằng ở đây sức khỏe và phẩm giá của người bệnh được đặt lên trước sự tự ái của người hành nghề; rằng mọi quyết định được dẫn dắt bởi nguyên tắc “không gây hại”, bởi lòng thiện, bởi sự tôn trọng tự chủ và công bằng.

Khi lời hứa ấy bị phá vỡ, người thua thiệt không chỉ là một khách hàng hay một phòng khám, nó còn là ý nghĩa mà xã hội dành cho nghề y. Muốn giữ lại ý nghĩa đó, không có con đường nào khác ngoài việc sống đúng với lời thề ngay trong khoảnh khắc khó nhất.

Việt Lê