Đại biểu đề nghị sáp nhập, giải thể các trường học không đạt chuẩn

Đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm (TP Cần Thơ) - ảnh: QH

Tránh thành lập trường không đảm bảo đủ điều kiện

Ngày 20/11, Quốc hội dành một ngày thảo luận việc sửa 3 luật và một nghị quyết liên quan đến giáo dục, gồm Luật Giáo dục, Giáo dục đại học, Giáo dục nghề nghiệp và nghị quyết triển khai Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục.

Phát biểu thảo luận, đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm (TP Cần Thơ) đề xuất, để nâng cao chất lượng và vị thế của ngành giáo dục trong nước, quốc tế, cần xây dựng các chính sách đặc thù, vượt trội để quản lý chất lượng – kiểm định – kiểm soát đầu ra một cách hiệu quả.

Cụ thể, cần kiểm soát chuẩn đầu vào – đầu ra, kiểm định chất lượng bắt buộc, đổi mới tuyển sinh đại học, chất lượng đào tạo các cấp, các ngành cũng như các chính sách phát triển đại học tinh hoa – đại học nghiên cứu đẳng cấp quốc tế, trung tâm nghiên cứu xuất sắc; các chính sách đổi mới toàn diện giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học.

Đại biểu cũng đề xuất dự thảo Nghị quyết quan tâm các cơ chế quy hoạch, sắp xếp lại mạng lưới trường học, từ Mầm non đến đại học đối với các cơ sở có quy mô trường lớp nhỏ, thiếu đội ngũ giáo viên. Đồng thời sáp nhập, giải thể đối với các trường không đạt chuẩn, trình độ đội ngũ chưa đáp ứng nhu cầu.

“Việc này mang lại nhiều ý nghĩa và có giá trị trong việc tập trung đầu tư trường trọng tâm, trọng điểm ở từng khu vực xã, phường, phù hợp với chủ trương kiến tạo không gian phát triển, giải quyết được việc thừa, thiếu nhân sự cục bộ” - bà nêu lý do.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TPHCM) nêu, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục quy định: giao Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã quyết định thành lập cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học, trung học cơ sở.

“Đề nghị cân nhắc bổ sung tiêu chuẩn về năng lực thẩm định của cấp xã và cơ chế kiểm soát của cấp tỉnh, tránh tình trạng thành lập trường mà không bảo đảm điều kiện cơ sở vật chất, từ đó giáo viên phải gánh rủi ro chất lượng, chịu áp lực từ phụ huynh, thanh tra và xã hội” - ông kiến nghị.

Xem xét sự tồn tại đại học vùng

Đại biểu Nguyễn Quang Huân - ảnh: QH

Tham gia vào dự thảo Luật Giáo dục Đại học (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Quang Huân (TPHCM) chỉ ra, tinh thần chung của dự thảo là tăng tính tự chủ. Song đại biểu băn khoăn, dự thảo liệt kê các cơ sở giáo dục đại học bao gồm đại học, đại học đa lĩnh vực, đại học quốc gia và đại học vùng.

Ông phản ánh, thực tế sáp nhập cơ học các trường đại học vào các đại học vùng, đại học quốc gia đã dẫn đến những hệ quả tiêu cực. Nhiều cơ sở trước đây rất mạnh, nhưng sau khi sáp nhập đã suy yếu nội lực, không còn tự chủ về tài chính. Do mất đi tính thu hút, các trường này thậm chí phải hạ thấp tiêu chuẩn đầu vào.

“Việc tập trung nguồn lực cho cấp tập đoàn (đại học quốc gia/vùng) mà không tập trung cho "tế bào" (các đơn vị cơ sở) sẽ khiến cả hệ thống không thể phát triển mạnh mẽ. Nếu mục tiêu đưa các trường đại học Việt Nam vào nhóm tốt nhất thế giới, giải pháp là phát triển mạnh nội lực của từng cơ sở, chứ không phải sáp nhập cơ học” - ông thẳng thắn nói.

Từ đó, đại biểu xem xét sự tồn tại của đại học vùng, có nên cho tồn tại hay không.

Ông nói thêm, đại học quốc gia và đại học vùng hiện nay có cơ cấu gần như nhau. Nếu mục tiêu là làm mạnh các cơ sở, việc coi đại học vùng là cơ sở sẽ không bám sát tinh thần này. Việc xem xét lại sự tồn tại của đại học vùng là cần thiết, có thể giới hạn ở hai Đại học Quốc gia để xây dựng thương hiệu Việt Nam.

Cùng mối quan tâm trên, đại biểu Lê Thị Thanh Lam (TP Cần Thơ) cho rằng, vai trò của các trường đại học và đại học vùng không khác nhau. Theo quy định, đại học vùng có chức năng quản lý nhiều trường thành viên, vừa thực hiện chức năng quản lý nhà nước được Bộ phân cấp, vừa tổ chức trực tiếp đào tạo, nghiên cứu. Vì vậy, mô hình đóng vai trò trung gian giữa Bộ và các trường thành viên, vừa làm chủ quản, vừa làm đơn vị sự nghiệp khiến trách nhiệm bị phân tán, quyền tự chủ của trường thành viên bị hạn chế.

Bà cho rằng, điều này phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị là giảm đầu mối, đẩy mạnh phân cấp, xóa bỏ cấp trung gian.

Do đó, ban soạn thảo nên nghiên cứu xóa bỏ hoặc tái cấu trúc mô hình đại học vùng. Các trường thành viên của đại học vùng hầu hết mang tính chuyên ngành, không phải xu hướng đa ngành, liên ngành như trên thế giới.

Như Diệp