Cần nâng cao năng lực tư vấn tâm lý cho giáo viên chủ nhiệm

Năm học 2023-2024, cả nước ghi nhận 466 vụ bạo lực học đường, liên quan đến 1.453 học sinh, giảm lần lượt 20,6% và 24,2% so với năm học trước. Để kéo giảm hơn nữa tình trạng này, các chuyên gia cho rằng, cần nâng cao năng lực tư vấn tâm lý cho giáo viên chủ nhiệm.

Chuyên môn tâm lý học đường chưa bài bản

Có nhiều năm làm giáo viên chủ nhiệm, cô Võ Mộng Điệp - giáo viên một trường THPT tại TPHCM - nhận định, học sinh ngày nay có nhiều vấn đề tâm lý hơn so với trước đây, như: rối loạn lo âu, áp lực học tập, áp lực đồng trang lứa, áp lực gia đình. Một số em trầm cảm nặng, tự hành hạ bản thân…

Giáo viên Trường THPT Nguyễn Tất Thành (phường Bình Phú) tư vấn tâm lý cho học sinh

Tuy nhiên, cô thường gặp khó khăn trong tư vấn vì học sinh chưa đủ niềm tin, sợ những vấn đề của mình không được giữ bí mật. Cô nói: “Dù đã nghiên cứu nhiều nhưng nhìn chung, tôi vẫn thiếu chuyên môn về tâm lý học đường. Chương trình đào tạo sư phạm cũng không có tình huống cụ thể, chỉ nói chung về tâm lý lứa tuổi và giáo viên nương theo để tương tác với các em. Do đó, tôi chỉ làm bằng kinh nghiệm chứ chưa bài bản, dẫn đến việc nhận diện sớm những em có vấn đề chưa nhanh chóng”.

Bà Bùi Minh Tâm - Hiệu trưởng Trường THCS Âu Lạc (phường Tân Sơn Nhất) - thông tin: trường có chuyên viên tư vấn tâm lý nhưng giáo viên chủ nhiệm mới là người theo sát học sinh hằng ngày, hằng giờ. Khi có việc, phụ huynh sẽ báo cho giáo viên chủ nhiệm hoặc ngược lại. Trường từng tổ chức chuyên đề về tâm lý chung cho giáo viên và học sinh chứ chưa có hoạt động sinh hoạt riêng cho giáo viên. Chỉ giáo viên kiêm nhiệm công tác tư vấn học đường mới được đi học các khóa riêng, còn những giáo viên khác đều tự học.

“Khi không được bồi dưỡng bài bản, giáo viên chủ nhiệm rất khó để xử lý tình huống kịp thời. Ví dụ, với một học sinh cá biệt, giáo viên chủ nhiệm sẽ báo với giám thị để cùng giáo dục em, chưa được thì phải mời chuyên viên tâm lý làm việc riêng. Hiện có nhiều em gặp vấn đề tâm lý, nhất là từ gia đình như cha mẹ không quan tâm, cha mẹ không hạnh phúc… nếu được giải quyết từ sớm thì tốt hơn” - vị hiệu trưởng nói.

Tương tự, bà Nguyễn Thị Thu Hằng - Hiệu trưởng Trường THCS Tô Ký (xã Hóc Môn) - cho rằng: “Tâm lý học sinh rất đa dạng. Tuy nhiên, thầy cô không có nhiều thời gian cập nhật những cái mới hay học tập chuyên sâu. Việc chỉ trông cậy vào giáo viên kiêm nhiệm công tác tư vấn tâm lý dễ dẫn đến tình trạng quá tải”.

Bà giải thích: “Khi học ở trường đại học, giáo viên đã học qua học phần tư vấn tâm lý học sư phạm nhưng chủ yếu là lý thuyết. Thực tế thường khác xa, khi không va chạm thì rất khó nắm bắt. Nếu đội ngũ giáo viên chủ nhiệm có kiến thức tâm lý học đường thì những sự vụ đơn giản có thể xử lý nhanh hơn, giảm áp lực cho người kiêm nhiệm”.

Cấp thiết nhân rộng

Mới đây, Bộ GD-ĐT đã tổng kết chương trình thí điểm nâng cao năng lực tư vấn tâm lý học đường cho giáo viên chủ nhiệm trường THCS, THPT tại 3 tỉnh Tuyên Quang, Nghệ An và Cà Mau.

Bà Đỗ Thị Vân Anh - Trưởng nhóm khảo sát, đánh giá chương trình - cho biết: chương trình giúp giáo viên chủ nhiệm nhận diện sớm, can thiệp kịp thời các vấn đề tâm lý học sinh gặp phải, tạo dựng môi trường học đường an toàn, tích cực. Sau tập huấn, 100% giáo viên chủ nhiệm nắm được kiến thức cơ bản về tư vấn tâm lý, gần 80% có thể áp dụng kỹ năng vào thực tế. Tỉ lệ học sinh sẵn sàng chia sẻ khó khăn với giáo viên đạt 92,5%. Từ đó, các đại biểu đã đưa ra mô hình, đề xuất nhân rộng chương trình cho giáo viên chủ nhiệm tại các trường trung học trên cả nước.

Cô giáo Võ Mộng Điệp cho rằng, việc nhân rộng mô hình rất cần thiết. Bởi thông thường, trường chỉ có những buổi chia sẻ, trang bị kỹ năng giao tiếp với học sinh cho giáo viên chứ chưa gọi là tập huấn. Rất nhiều trường hợp phải nhờ sự hỗ trợ của chuyên viên tư vấn vì giáo viên không dám can thiệp.

Cô nói: “Chúng tôi tiếp xúc thường xuyên với các em nhưng không có chuyên môn nên không dám tư vấn, sợ làm nghiêm trọng thêm vấn đề của các em. Nếu được đào tạo thì tôi rất hào hứng tham gia”.

Là một trong những trường có phòng tham vấn tâm lý đạt chuẩn, có chuyên gia tư vấn tâm lý riêng, song ông Hà Hữu Thạch - Hiệu trưởng Trường THPT Lương Thế Vinh (phường Cầu Ông Lãnh) - cho rằng, việc bồi dưỡng cho giáo viên chủ nhiệm là cần thiết để hình thành một kênh tư vấn cho học sinh.

Ông giải thích: “Giáo viên trường đã được bồi dưỡng từ chuyên gia, nhưng vẫn còn thiếu sót khi chưa khai thác được thông tin phản hồi, kết hợp giữa cha mẹ học sinh với nhà trường. Nếu cải thiện được năng lực giáo viên, có thể nâng cao khả năng thuyết phục và khắc phục tình trạng này. Từ đó hỗ trợ tốt hơn cho các em”.

Bà Bùi Minh Tâm nhấn mạnh rằng: “Giáo viên chủ nhiệm gần với học sinh nhất nên phải hiểu được tâm lý các em để tư vấn sát và kịp thời. Khi học sinh yên tâm, có nơi để gửi gắm những điều khó nói thì các em sẽ thấy yêu trường học, yêu thầy cô, từ đó hạnh phúc khi đến trường. Ngược lại, nếu giáo viên không học bài bản thì khó đồng cảm, dễ gây sốc cho các em nếu phản ứng không đúng”.

Trang Thư