Các bà mẹ sau sinh cần làm gì để vượt qua trầm cảm?

Phụ trách lớp là ThS.BS Nguyễn Hiền Minh – giảng viên Khoa Y, Trường Đại học Y dược TPHCM, cố vấn chuyên môn của Neovita và bác sĩ chuyên khoa I (BS CKI) Trương Thị Phương Thảo – giảng viên Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch.

Các chị em phường Bình Tân tham gia lớp học tiền sản đầu tiên, ngày 3/8.

Đến lớp, cán bộ, hội viên phụ nữ trên địa bàn phường Bình Tân được các bác sĩ chia sẻ nhiều vấn đề liên quan đến trầm cảm trong thai kỳ và sau sinh, cũng như những điều sản phụ cần tránh để đảm bảo sức khoẻ cho cả mẹ và bé.

Trước hết, BS CKI Trương Thị Phương Thảo khẳng định, trầm cảm không phải do sự yếu đuối của người mẹ, mà là biến chứng trong giai đoạn thai kỳ và sau sinh. Trầm cảm có thể xảy ra trong thai kỳ và 1 năm đầu sau sinh.

Nguyên nhân dẫn đến trầm cảm ở giai đoạn này thường là sự kết hợp giữa nhiều yếu tố, bao gồm nội tiết tố thay đổi, sự nhạy cảm sinh học di truyền, yếu tố môi trường – tâm lý xã hội (người mẹ phải chăm con 1 mình mà không có sự trợ giúp, áp lực làm “mẹ hoàn hảo”, con quấy khóc nhiều vào ban đêm, bất ổn trong mối quan hệ vợ chồng, thiếu tài chính, những lời nhận xét/so sánh tiêu cực thiếu sự cảm thông…).

Với người mẹ trầm cảm, mọi thứ đều trở nên rất khó khăn. Họ buồn bã, trống rỗng và tuyệt vọng hàng ngày, thấy bản thân vô dụng và luôn có lỗi. Người mẹ cũng biểu hiện giảm rõ rệt sự quan tâm hoặc niềm vui trong tất cả hoặc gần như tất cả hoạt động, bao gồm những việc trước đó bản thân yêu thích. Họ không muốn làm gì, mất tập trung, lo sợ hoặc ngại giao tiếp với người thân, bị rối loạn giấc ngủ trầm trọng và thay đổi khẩu vị, mệt mỏi kéo dài.

Bác sĩ Thảo lưu ý chị em phân biệt trầm cảm với cơn muộn phiền thoáng qua và rối loạn tâm thần sau sinh.

Cơn muộn phiền thoáng qua thường xuất hiện vào ngày thứ 3-5 sau sinh, kéo dài nhiều nhất 2 tuần. Biểu hiện của tình trạng này là thay đổi tâm trạng nhanh chóng, cáu kỉnh, giảm tập trung, lo lắng, mất ngủ và khóc không kiểm soát. Tuy vậy, cơn muộn phiền thoáng qua không ảnh hưởng đến sinh hoạt hay hoạt động thường ngày của người mẹ, và sẽ tự khỏi trong vòng 2 tuần mà không cần điều trị.

Rối loạn tâm thần sau sinh thường có dấu hiệu ảo giác, lú lẫn, hoang tưởng. hưng cảm và hành vi vô tổ chức. Với phụ nữ sau sinh, từ cơn muộn phiền thoáng qua đến trầm cảm, và cuối cùng là rối loạn tâm thần thường được xem xét như 1 phổ liên tục của mức độ nghiêm trọng. Trong đó, cơn muộn phiền thoáng qua là dấu hiệu cảnh báo, người mẹ cần được nghỉ ngơi, cần sự hỗ trợ và lắng nghe, chia sẻ.

Để tránh bị trầm cảm trong thai kỳ và sau sinh, bác sĩ khuyên phụ nữ mang thai nên chú ý tăng cường sức khoẻ bằng những bài tập thể dục nhẹ nhàng, cần tránh bỏ bữa, tránh lạm dụng caffeine và rượu bia, làm việc quá sức, lơ là các sở thích cá nhân, và đặc biệt đừng so sánh bản thân với ai khác.

BS CKI Trương Thị Phương Thảo thông tin với chị em những vấn đề liên quan trầm cảm trong thai kỳ và sau sinh.

Nếu người thân của mình bị trầm cảm sau sinh, ThS.BS Nguyễn Hiền Minh nhắn nhủ mọi người hãy thừa nhận những cảm xúc thật của họ, tránh thay thế cảm xúc đó bằng những câu động viên qua loa, chẳng hạn “đừng buồn, hãy nghĩ tích cực lên”, “ai cũng qua giai đoạn này mà”.

Thừa nhận cảm xúc của người mẹ trầm cảm không đồng nghĩa việc củng cố suy nghĩ tiêu cực, mà là bước đầu tiên để họ cảm thấy được lắng nghe và hiểu đúng. Phụ nữ trầm cảm sau sinh thường ngại làm phiền người khác, thậm chí không biết bản thân thật sự cần giúp gì. Vì vậy, người thân hãy ngừng hỏi kiểu “chị/em cần giúp gì không?”, thay vào đó là đề nghị những việc cụ thể mình có thể làm giúp (trông con vài giờ, nấu một bữa ăn ngon).

ThS.BS Nguyễn Hiền Minh trao đổi cùng chị em các giải pháp giúp người thân vượt qua trầm cảm sau sinh.

Tham dự lớp học, ngoài kiến thức, những chị em đang mang thai còn được các bác sĩ tư vấn chăm sóc sức khoẻ trong thai kỳ và siêu âm miễn phí.

Mẫn Nhi