Tâm lý 'sợ bỏ lỡ' khiến nhiều người vung tiền khi chứng khoán lập đỉnh

Theo ông Trần Hoàng Sơn, đây là cảm xúc lặp đi lặp lại ở rất nhiều nhà đầu tư, đặc biệt là những người mới. Tâm lý này là sự kết hợp giữa sự hưng phấn thái quá và nỗi sợ bỏ lỡ (FOMO). Cụ thể, khi thị trường tăng nóng, họ hào hứng mua vào trong những phiên giá lên, nhưng lại sợ hãi không dám mua khi cổ phiếu điều chỉnh giảm.

Chính điều này khiến họ dễ mắc sai lầm. Ví dụ, khi chỉ số VN-Index (phản ánh biến động chung của thị trường) chạm ngưỡng cản và các chỉ báo kỹ thuật như RSI ở mức quá mua, nguy cơ điều chỉnh là rất cao. Những nhà đầu tư mua theo cảm tính vào lúc này rất dễ mua ở đỉnh. Đến khi thị trường giảm sâu và tạo đáy, họ lại hoảng loạn bán ra, bỏ lỡ cơ hội mua vào ở vùng giá tốt để chờ phục hồi.

Ông Trần Hoàng Sơn - Giám đốc Chiến lược Thị trường, Công ty Cổ phần Chứng khoán VPBank (VPBankS)

Để tránh rơi vào các bẫy tâm lý và kỹ thuật này, nhà đầu tư cần trang bị thêm kiến thức. Việc hiểu về phân tích cơ bản (đánh giá doanh nghiệp) và phân tích kỹ thuật (đọc biểu đồ) sẽ giúp họ tìm ra thời điểm mua vào có xác suất thành công cao hơn, ngay cả trong một xu hướng tăng mạnh như hiện nay.

*Phóng viên: Các nhà đầu tư thường gặp phải những sai lầm nào trong quá trình chọn cổ phiếu, thưa ông?

- Ông Trần Hoàng Sơn: Khi thị trường tăng điểm, nhiều nhà đầu tư, đặc biệt là người mới, thường mắc sai lầm là không xác định được nhóm ngành nên mua. Họ dễ dàng mua theo số đông hoặc nghe theo khuyến nghị một cách máy móc. Tâm lý FOMO còn khiến họ mua ở vùng giá quá cao, bất chấp các ngưỡng kháng cự, dẫn đến nguy cơ mắc kẹt tại đỉnh.

Để tránh điều này, việc tuân thủ nguyên tắc và lập một danh sách kiểm tra các tiêu chí trước khi mua là vô cùng quan trọng. Cách tiếp cận kỷ luật này giúp nhà đầu tư tránh quyết định bốc đồng, lựa chọn đúng cổ phiếu có triển vọng và được dòng tiền mạnh quan tâm, từ đó tối ưu hóa lợi nhuận trong xu hướng tăng của thị trường.

Trên thực tế, dù trong xu hướng tăng, hầu hết nhà đầu tư đều có lãi, nhưng không ít người vẫn gặp phải tình trạng lỗ lẻ hoặc lợi nhuận không đáng kể. Nguyên nhân chủ yếu đến từ kỹ năng giao dịch còn hạn chế, điểm mua chưa tối ưu, hoặc việc lựa chọn cổ phiếu và nhóm ngành chưa thực sự phù hợp.

*Ông đánh giá nhóm ngành và doanh nghiệp nào có triển vọng đầu tư tốt?

-Nhà đầu tư có thể tập trung vào các nhóm ngành được hưởng lợi từ chính sách tiền tệ, vĩ mô và đầu tư công. Ngân hàng là nhóm đáng chú ý với kết quả kinh doanh tăng trưởng cao và ổn định. Nhiều cổ phiếu trụ cột đang trong pha điều chỉnh, tạo cơ hội mua vào trước đợt sóng mới.

Tiếp theo, nhóm chứng khoán có lợi nhuận tăng trưởng mạnh nhờ thanh khoản cao và nhu cầu sử dụng giao dịch ký quỹ (margin). Nếu được nâng hạng, nhóm này có tiềm năng bùng nổ. Ngành bất động sản (BĐS) tuy hồi phục mạnh nhưng cần thận trọng do định giá cao (P/E cao), nên ưu tiên phân tích kỹ thuật và dự phóng lợi nhuận tương lai.

Nhóm năng lượng (REE, PVD, PVS) đang có tín hiệu tăng điểm sau tích lũy, được hỗ trợ bởi Nghị quyết 70. Ngành thép (điển hình HPG) hưởng lợi từ nhu cầu tăng, thuế chống bán phá giá và giải ngân đầu tư công.

Dựa trên kết quả quý II/2025, nhiều ngành như BĐS, tiện ích, hóa chất và dịch vụ tài chính ghi nhận tăng trưởng mạnh. Đặc biệt, BĐS có triển vọng lợi nhuận cao trong 2-3 quý tới nhờ các dự án mới. Nhóm dầu khí cũng phục hồi sau chuỗi quý âm.

Ngân hàng duy trì tăng trưởng ổn định và có thể tăng tốc trong nửa cuối năm nhờ tín dụng cao. Đợt điều chỉnh gần đây tạo nền giá tốt cho chu kỳ tăng tiếp theo. Nhà đầu tư nên lựa chọn danh mục kết hợp tiêu chí cơ bản và kỹ thuật, sẵn sàng giải ngân cho đợt tăng giá sắp tới.

*Nếu chẳng may mua nhầm cổ phiếu, bị mắc kẹt trên nền giá cao thì nhà đầu tư nên làm gì?

- Nhiều nhà đầu tư chọn đúng cổ phiếu nhưng sai thời điểm nên vẫn lỗ. Trong xu hướng tăng, giải pháp là tìm vùng hỗ trợ để mua trung bình giá, vì cổ phiếu tốt thường bật nhanh khi chạm hỗ trợ và dễ vượt đỉnh cũ sau tích lũy.

Nếu mua sai cổ phiếu và sai thời điểm (giá quá cao), cần tuân thủ nguyên tắc cắt lỗ: cảnh báo ở -5% và thoát lệnh ở -7% để bảo vệ tài khoản. Khi cổ phiếu đi ngược kỳ vọng, thị trường đang phản hồi rằng quyết định của bạn có vấn đề; hãy chấp nhận sai lầm và sửa chữa sau.

Theo dự báo, cổ phiếu các lĩnh vực như bất động sản, tiện ích, hóa chất, dịch vụ tài chính ngân hàng... sẽ tăng trưởng mạnh hơn trong thời gian tới

Tình trạng "cưa chân bàn" thường xảy ra trong thị trường đi ngang (sideway), khi nhà đầu tư liên tục đổi cổ phiếu nhưng mã nào mua vào cũng điều chỉnh. Để tránh, cần giải ngân thăm dò, tuân thủ tín hiệu kỹ thuật về nền giá và thanh khoản. Chỉ mua khi giá tăng kèm thanh khoản tốt, chứng tỏ có dòng tiền mới.

Khi thị trường giảm, tránh bắt đáy sớm. Nếu cổ phiếu giảm sâu và nằm dưới các đường MA (là một chỉ báo thể hiện giá trị trung bình của giá đóng cửa hoặc các mức giá khác trong một khoảng thời gian nhất định) then chốt (MA20, MA50, MA100), nên đóng vị thế ngay để hạn chế thua lỗ nặng.

Xin cảm ơn ông!

Thanh Hoa (thực hiện)