Sinh viên 'bào' hết 12 triệu đồng khi được giảng viên mời ăn, chuyện gì vậy?

Sự việc ấy không phải ngẫu nhiên. Nó nằm đúng giao điểm giữa 3 yếu tố: tâm lý “bao thì quất” vốn tồn tại rất lâu trong văn hóa tiêu dùng, sự thay đổi trong đời sống sinh viên hiện đại và thực tế thu nhập của giảng viên đại học.

Tổng hợp thông tin việc sinh viên một lớp học mua hết 12 triệu tiền đồ ăn khi được giảng viên mời - Ảnh: Tổng hợp chụp màn hình

Chắc hẳn ai cũng từng chứng kiến cảnh bạn bè đi buffet cố lấy thêm cho đáng tiền, dù biết mình ăn không nổi. Văn hóa “được mời thì cứ quất thoải mái” đã tồn tại từ lâu và lặng lẽ đi vào nhiều thói quen ứng xử, theo kiểu “tiền không phải của mình, tiếc chi”.

Khi tâm lý này xuất hiện trong một lớp đại học, hậu quả thường rõ rệt hơn. Chỉ sau một buổi ghé cửa hàng tiện lợi, nhóm 5 sinh viên bị tố gom hàng gần 6 triệu đồng, với những túi đồ lớn mang về nhà. Nhưng điều gây ngạc nhiên hơn là các sinh viên còn lại của lớp cũng tiêu hết 7 triệu đồng, gấp nhiều lần mức hợp lý cho một bữa liên hoan đơn giản của một lớp học.

Nếu coi đây là một tình huống kiểm tra khả năng tự giới hạn, nhiều sinh viên đã bị điểm liệt.

Để hiểu vì sao dư luận phản ứng mạnh, cần nhìn vào thực tế thu nhập của giảng viên đại học Việt Nam, thứ mà nhiều sinh viên chưa bao giờ hình dung.

Bình luận của cộng đồng mạng về vụ việc trên Threads - Ảnh: Chụp màn hình

Theo chia sẻ của một bạn trên mạng xã hội Threads, thù lao một lớp giảng cho một học kỳ (thường khoảng 12 tuần) ở trường đại học trong vụ việc đâu đó khoảng 14-17 triệu đồng, đã là mức khá cao so với mặt bằng chung. Ở nhiều trường khác, giảng viên chỉ nhận 4-5 triệu đồng cho cả một lớp dạy cho một học kỳ, còn lương chính thức mỗi tháng chỉ khoảng 8-10 triệu (theo dữ liệu Bộ GD&ĐT). Đó là mức thu nhập mà các giảng viên phải trang trải đủ thứ như tiền nhà, tiền nuôi con, tiền phụ giúp cha mẹ, tiền sinh hoạt giữa thời điểm mọi chi phí đều tăng.

Vậy mà chỉ một buổi khao lớp - vốn chỉ mang tính kết nối - lại tiêu gần hết thù lao giảng 3 lớp trên mặt bằng chung các trường đại học. Thật khó để không cảm thấy lòng tốt của thầy cô bị lợi dụng.

Vấn đề là sự mạnh tay của sinh viên lần này không xuất phát từ hoàn cảnh nghèo khó, nó đến phần lớn từ tâm lý xem việc được mời như một cơ hội thỏa sức. Đa phần sinh viên hiện nay lớn lên trong điều kiện đầy đủ hơn thế hệ trước. Nhiều bạn quen với những cuộc hẹn cà phê vài chục ngàn, những suất ăn tối vài trăm ngàn, việc đi xem phim, mua sắm, đặt đồ ăn qua ứng dụng là chuyện thường. Khi mọi thứ trong đời sống diễn ra quá dễ dàng, ý thức về giá trị đồng tiền cũng dễ bị làm mờ.

Sinh viên ngày nay có thể tiêu 200.000 cho một buổi uống trà sữa nhưng vẫn ngỡ ngàng trước việc thầy cô phải chắt chiu từng đồng dạy thêm để đủ sống. Khoảng cách ấy tạo nên một kiểu mù mờ kinh tế rất phổ biến. Không hẳn là vô ý thức, nhưng hoàn toàn thiếu cảm quan thực tế.

Ở đây, lỗi không chỉ nằm ở vài cá nhân quá tay. Các bạn còn lại trong lớp tiêu 7 triệu đồng cho một buổi ăn nhẹ cũng là dấu hiệu cho thấy bài học về giới hạn, thứ đáng lẽ phải được học từ gia đình, từ đời sống và từ chính môi trường giáo dục.

Giáo dục đại học Việt Nam đặt trọng tâm vào chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, thành tích học tập. Nhưng lại để trống một khoảng rất lớn trong giáo dục ứng xử. Không có lớp học nào dạy sinh viên cách tôn trọng thiện ý của người khác. Và càng không có bài kiểm tra nào đánh giá năng lực đặt mình vào vị trí người khác.

Từ câu chuyện này có thể thấy: khi người trẻ không hiểu giới hạn, lòng tốt của người lớn rất dễ bị dùng sai chỗ.

Vậy thì vấn đề đặt ra là làm sao để sinh viên tự biết điểm dừng khi đang dùng tiền của người khác? Khi bài học ấy chưa được học đến nơi đến chốn, những hóa đơn bất thường khác có thể sẽ còn xuất hiện, chỉ khác lớp, khác trường, khác người đứng tên trả tiền. Và đó mới là điều đáng lo nhất.

Minh Trung