Du lịch Việt Nam sau cú hích visa: đếm khách hay đếm giá trị?

Sau cú hích visa, du lịch Việt Nam có nhiều tiềm năng khởi sắc (Thiết kế: Lê Hoài Việt)

Từ 15/8/2025 đến 14/8/2028, Việt Nam miễn thị thực tạm trú 45 ngày cho công dân 12 nước châu Âu theo Chương trình kích cầu phát triển du lịch. Danh sách gồm Bỉ, Bulgaria, Croatia, Séc, Hungary, Luxembourg, Hà Lan, Ba Lan, Romania, Slovakia, Slovenia, Thụy Sĩ. Chính sách này bổ sung vào nền tảng thị thực điện tử thời hạn tối đa 90 ngày áp dụng từ 15/8/2023 cho mọi quốc tịch, cho phép nhập cảnh một lần hoặc nhiều lần.

Bảy tháng đầu năm 2025, Việt Nam ghi nhận 12,2 triệu lượt khách quốc tế, tăng 22,5 phần trăm so với cùng kỳ. Những dữ kiện này cho thấy bước tiến rõ rệt về điều kiện nhập cảnh và hiệu quả thu hút. Vấn đề trung tâm vì vậy chuyển từ câu hỏi “có khách hay không” sang câu hỏi “mỗi khách để lại bao nhiêu giá trị và giá trị đó bền vững đến đâu”.

Điều tra rời Việt Nam năm 2019 của cơ quan du lịch cho biết mức chi bình quân một chuyến của khách quốc tế khoảng 1.074 USD, thời gian lưu trú trung bình 8,1 ngày, tức khoảng 133 USD cho mỗi ngày. Những con số này gợi ý cách đo phù hợp hơn với mục tiêu chất lượng, đó là bóc tách theo phân khúc, theo ngày lưu trú và theo thị trường, thay vì chỉ dựa trên một con số bình quân cho toàn bộ.

Dự án Cảng Hàng không quốc tế (sân bay) Long Thành được quy hoạch xây dựng với công suất phục vụ 100 triệu hành khách/năm, nhà ga hàng hóa công suất 5 triệu tấn/năm

Trên nền chính sách đã mở, đòn bẩy hạ tầng là then chốt. Ngày 19/4/2025, nhà ga T3 Tân Sơn Nhất khánh thành, tăng năng lực cửa ngõ phía Nam. Thủ tướng Phạm Minh Chính đã giao mốc vận hành giai đoạn 1 sân bay Long Thành ngày 19/12/2025. Hai mốc hạ tầng này không chỉ là chuyện công suất.

Ở tầng điểm đến, kinh tế ban đêm cần chuyển từ kéo dài giờ mở cửa sang kịch bản hóa trải nghiệm có bản quyền và có vé. Khung chủ trương đã có từ Quyết định 1129 năm 2020. Bước tiếp theo là tổ chức các sản phẩm cụ thể, có quy trình đo lường đi kèm, như bảo tàng mở muộn có thuyết minh, đường đi bộ nghệ thuật, diễn xướng di sản, tour kiến trúc ban đêm, tuyến ẩm thực khuya đạt chuẩn về an toàn, tiếng ồn và ánh sáng.

Mỗi hoạt động cần gắn với chỉ số chi tiêu cho mỗi khách mỗi đêm, công suất bán vé và tỉ lệ quay lại theo địa bàn. Khi đo và công bố các chỉ số này một cách nhất quán, mỗi giờ mở cửa mới thực sự chuyển hóa thành doanh thu và giá trị.

Chính sách thị thực sau khi đã mở nền tảng cần điều chỉnh theo mục tiêu giá trị. Hai hướng có cơ sở pháp lý đã hiện hữu. Thứ nhất, miễn 45 ngày cho 12 nước châu Âu cần được theo dõi tác động theo mùa và theo đường bay để hiệu chỉnh xúc tiến, tập trung vào thời gian lưu trú và mức chi tiêu mỗi ngày.

Thứ hai, miễn thị thực có thời hạn cho nhóm đối tượng đặc biệt theo Nghị định 221 có hiệu lực từ 15.8.2025, áp dụng cho các đối tượng như học giả, chuyên gia, nhà khoa học, nhà đầu tư, lãnh đạo doanh nghiệp, nhân vật văn hóa nghệ thuật thể thao có ảnh hưởng tích cực.

Bên cạnh đó, có thể trình bày dưới dạng khuyến nghị chính sách các phương án thí điểm như miễn hoặc giảm theo điều kiện với thị trường lưu trú dài và chi tiêu cao, thị thực làm việc từ xa kèm phạm vi địa bàn, hay mô hình thị thực liên quốc gia trong tiểu vùng sông Mekong nhằm kéo dài hành trình. Mọi điều chỉnh nên gắn với hai chỉ số bắt buộc là chi tiêu trung vị cho mỗi khách mỗi ngày và tỉ lệ quay lại sau 12 đến 24 tháng.

Một mảnh ghép quan trọng là hạn chế rò rỉ giá trị. Giá trị ròng của du lịch là phần giá trị ở lại địa phương sau khi trừ các khoản nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ và lợi nhuận chuyển ra ngoài. Nghiên cứu quốc tế nhiều năm qua cho thấy tạo thuận lợi thị thực có thể làm tăng lượng khách từ 5-25%, nhưng mức giá trị ròng phụ thuộc vào mức độ liên kết chuỗi cung ứng địa phương.

Do đó, cùng với xúc tiến, cần các chương trình liên kết đầu cuối giữa cơ sở lưu trú, nhà hàng, lữ hành với hợp tác xã nông sản, làng nghề, dịch vụ vận tải và sản phẩm sáng tạo, kèm chuẩn hóa chất lượng, hợp đồng dài hạn và hỗ trợ chuyển đổi số cho nhà cung ứng. Khi thống kê, nên bổ sung thước đo “suất sinh lợi điều chỉnh rò rỉ” để xác định khu vực tạo giá trị ròng cao nhất thay vì chỉ công bố mức chi bình quân.

Trường hợp Khánh Hòa cho thấy cách chính sách đi vào thực tiễn. Trong 7 tháng đầu năm 2025, tỉnh đón 220.641 lượt khách Nga. Hiện mỗi tuần có khoảng 30 chuyến bay từ các thành phố của Nga đến Cam Ranh. Đây là minh chứng rằng khi điều kiện nhập cảnh thông thoáng và đường bay được điều phối theo mùa, dòng khách phù hợp sẽ hình thành, tạo nền cho các sản phẩm biển và văn hóa đêm được tiêu thụ hiệu quả hơn.

Lê Hoài Việt