AI đe dọa sinh kế của nghệ sĩ lồng tiếng Ấn Độ

Kalki 2898 CN, bộ phim khoa học viễn tưởng thần thoại sử thi tiếng Telugu của Ấn Độ năm 2024 - Ảnh: The Hollywood Reporter

Rủi ro cho người làm nghề

Công nghệ chuyển văn bản thành giọng nói (text-to-speech) và giả lập giọng nói (voice cloning) đang khiến một bộ phận nghệ sĩ, vốn tồn tại chủ yếu dưới dạng lao động tự do, rơi vào cảnh bấp bênh. Trong các lĩnh vực như clip quảng cáo, giới thiệu phim, chương trình truyền hình… AI dễ dàng thay thế các giọng đọc có tính mô tả đơn giản. Điều này khiến các nghệ sĩ lồng tiếng, đặc biệt là nhóm lớn tuổi, bị mất đi nhiều cơ hội làm việc.

“Nếu trước đây một diễn viên có thể nhận 15 - 20 dự án mỗi tháng, thì nay con số này chỉ còn 6 hoặc 7” - ông Amarinder Singh Sodhi, Tổng thư ký Hiệp hội diễn viên lồng tiếng Ấn Độ (AVA) chia sẻ. Ông cũng là người lồng tiếng tiếng Hindi cho nhân vật Hawkeye (Avengers Assemble) và Blade (Deadpool & Wolverine).

AVA đang tổ chức các hội thảo, gửi thông báo tới thành viên để nâng cao nhận thức về quyền lợi và rủi ro nghề nghiệp trong bối cảnh AI phát triển nhanh. Nhiều công ty công nghệ, đặc biệt từ nước ngoài, thường tiếp cận nghệ sĩ với những bản hợp đồng mập mờ, không nói rõ giọng nói sẽ được sử dụng ra sao, ở đâu và trong thời gian bao lâu.

Ông Sodhi nhấn mạnh: “Giọng nói là tài sản trí tuệ. Nếu bạn không rõ quyền lợi của mình, giọng nói đó có thể bị sử dụng sai mục đích, thậm chí ảnh hưởng đến cả tương lai làm nghề của bạn”.

Diễn viên Rakhee Sharma, từng lồng tiếng cho Kate Winslet trong bản tiếng Hindi của Avatar: The Way of Water, nói thêm: “Nếu mai này có ai gửi cho tôi đoạn clip chứa phát ngôn thù hận bằng chính giọng tôi, tôi sẽ vô cùng hoảng sợ. Giọng nói là một phần bản sắc, là danh tính của chúng tôi”.

Giả lập giọng nói: Cơ hội cho điện ảnh, hiểm họa cho người làm nghề

Kỹ thuật voice cloning không chỉ tạo ra bản sao y giọng nói, mà còn có thể “áp” chất giọng của một ngôi sao lên phần diễn xuất của người khác. Từ đó, các diễn viên nổi tiếng ở Bollywood có thể “nói” bằng chính giọng của mình trong nhiều ngôn ngữ, mà không cần lồng tiếng.

Diễn viên lồng tiếng Ankur Javeri, người lồng tiếng cho Goku trong Dragonball Z

Đây là bước tiến đáng kể so với lồng tiếng truyền thống, mang lại cảm giác chân thực cho khán giả. Tuy nhiên, nó đặt ra câu hỏi lớn về quyền lợi của nghệ sĩ lồng tiếng, những người vẫn phải thực hiện phần biểu diễn gốc để AI “tái tạo” giọng nói ngôi sao.

Nhà sản xuất Rajashrie Sharma cảnh báo: “Nếu trước đây, một nghệ sĩ lồng tiếng có thể nhận 300.000 - 400.000 rupee (tương đương 85 triệu - 114 triệu đồng) cho một phim chiếu rạp, thì nay họ có thể bị ép giá vì chỉ cung cấp phần diễn mà không phát giọng thật của họ”.

Công nghệ voice cloning đã được sử dụng trong các bộ phim như Kalki 2898 AD, Vettaiyan, những bộ phim lớn có phát hành đa ngôn ngữ. Đạo diễn M. G. Srinivas, người sáng lập studio AI Samhitha, cho biết hầu hết các phim phát hành toàn Ấn hiện nay đều dùng công nghệ này. Bản thân ông từng áp dụng voice cloning trong phim Ghost, và tin rằng đây là hướng đi tất yếu của điện ảnh.

Dù vậy, ông khẳng định AI không thể thay thế hoàn toàn vai trò của nghệ sĩ lồng tiếng: “Không phải ai cũng có thể cho ra chất lượng giọng đủ để giả lập. Diễn viên vẫn phải biết điều tiết âm thanh, nhấn nhá đúng kỹ thuật để có phần diễn xuất chuẩn”.

Tuy nhiên, các nghệ sĩ cho rằng như thế là chưa đủ. Nếu không có khung pháp lý cụ thể, họ vẫn dễ bị lợi dụng. Khác với Mỹ, nơi SAG-AFTRA đã đạt được thỏa thuận với các hãng phim lớn về việc sử dụng AI, tại Ấn Độ hiện chưa có quy định rõ ràng nào từ chính phủ hoặc hiệp hội ngành nghề.

Ông Ankur Javeri, người lồng tiếng cho các quảng cáo của vận động viên nổi tiếng Virat Kohli và là giọng nói của Goku trong Dragonball Z, cho rằng: “Chúng tôi cần có một cơ chế thương lượng tập thể giống như Hollywood. Nếu không, người làm nghề sẽ mãi ở thế yếu”.

Hoàng Duy