Nghề làm đầu lân ở Huế rộn ràng vào vụ

Xưởng chế tác đầu lân tất bật từ sáng đến đêm

Nghề làm đầu lân ở Huế đã có từ lâu đời

Nghề làm đầu lân cũng như hàng chục nghề truyền thống khác đã tồn tại ở Huế mấy trăm năm qua. Dẫu thăng trầm của thời gian có đôi lúc làm phai nhạt, nhưng vẫn được gìn giữ nhiều đời và bây giờ sống lại trong nhịp sống hối hả mới. Những ngày cuối tháng Chín đầu tháng Mười dương lịch, khi khắp phố phường bắt đầu rộn ràng những tiếng trống lân, những nhóm lân tập luyện và đi biểu diễn, cũng là lúc những người làm đầu lân ở Huế tất bật vào vụ.

Có nhiều cơ sở làm đầu lân nổi tiếng ở Huế như Bảo Anh Đường (đường Trần Hưng Đạo), Thu Đông (Phan Đăng Lưu), Thu Lan (Nguyễn Phúc Nguyên), Quốc Khánh (Lê Duẩn), Trương Thị Kim Chi (phường Phú Hòa), Trương Như Rem (Trần Hưng Đạo)... Những xưởng làm đầu lân đó đang tất bật từ sáng đến nửa đêm, người thợ phải làm hết công suất để kịp phục vụ thị trường tết Trung thu đang đến gần.

Để hoàn thiện một đầu lân cần nhiều công đoạn khá vất vả đòi hỏi sự khéo léo, cẩn thận, tỉ mỉ đến từng chi tiết

Ông Trương Như Rem - chủ cơ sở làm đầu lân trên đường Trần Hưng Đạo - chia sẻ, để làm hoàn chỉnh một cái đầu lân mất khoảng một tuần và trải qua nhiều công đoạn. Đầu lân thường không có khuôn mẫu cụ thể, do đó quá trình làm phải tự mày mò, suy nghĩ để tạo ra những hình thù bắt mắt. Làm đầu lân cũng chính là thời điểm để người thợ thỏa sức sáng tạo từ những nguyên liệu có sẵn như khung tre, giấy bồi, giấy màu, các loại vật liệu khác.

Những chiếc đầu lân ở đây không chỉ nổi tiếng vì sự tỉ mỉ, tinh tế, mà còn bởi nhiều chi tiết sáng tạo và đẹp mắt. Nam Anh, một chàng trai đã làm đầu lân hơn 5 năm cho biết, để làm ra được những đầu lân đẹp, hợp ý khách hàng cũng khá vất vả, qua nhiều công đoạn và đòi hỏi sự khéo léo, cẩn thận, tỉ mỉ của người làm đến từng chi tiết. Có như thế mới kết hợp hài hòa màu sắc giữa các bộ phận của chiếc đầu lân để thể hiện được sự dũng mãnh, uy vũ của lân.

Đặc trưng của lân Huế nằm ở đôi mắt và bộ râu thể hiện uy quyền

Làm đầu lân có 2 cách, một là làm bằng khuôn xi măng rồi bồi giấy lên khuôn. Hai là làm bằng khung sườn được tạo hình bằng những thanh tre lồ ô và mây rừng. Sau đó, đầu lân được thợ dán lên một lớp vải, lớp giấy rồi đem phơi nắng. Tiếp đó là công đoạn vẽ, trang trí cho sản phẩm, râu và đuôi lân được may bằng vải. Qua bàn tay của những nghệ nhân tài hoa, đầu lân xuất hiện với hình thái uy nghiêm mà sống động.

Nhưng điều đặc biệt, và cũng là điểm nhấn của đầu lân xứ Huế là nét khác biệt nằm ở đôi mắt và bộ râu lân. Những họa tiết trang trí ở đôi mắt con lân cùng với kỹ thuật công phu sẽ tạo nên sự sống động. Chúng có những chuyển động như thật và phát ra ánh sáng lộng lẫy, tạo nên sự thu hút với người xem.

Thường là thợ cả lành nghề mới có thể tạo ra đôi mắt lân đầy thần thái, có lúc uy nghi dũng mãnh, lại có lúc dịu dàng e ấp, khi thì ngây ngô, lúc lại giễu cợt khiến người xem ấn tượng.

Sức sống trăm năm

Hiện nay, ở Huế múa lân không chỉ diễn ra vào dịp Trung thu hay Tết Nguyên đán mà còn xuất hiện trong nhiều hoạt động văn hóa, xã hội của địa phương như: Ngày hội Lân Huế, lễ hội Quảng diễn Lân Sư Rồng…

Mỗi chiếc đầu lân bán đi ngoài việc tăng thu nhập, còn là cơ hội giữ gìn nghề truyền thống xứ Huế

Cứ thế, những dịp Trung thu hay Tết cổ truyền, những lúc mừng khai trương hay các hội làng, từ những đường làng nhỏ đến mỗi tuyến phố lớn ở Huế đâu đâu cũng rộn ràng tiếng trống và từng đoàn múa lân biểu diễn phục vụ du khách cùng người dân địa phương.

Các câu lạc bộ Lân Sư Rồng trên địa bàn TP Huế cũng được duy trì và phát triển mạnh mẽ. Đây không chỉ là hoạt động văn hóa, thể thao đặc sắc phục vụ người dân và du khách mà còn góp phần duy trì, bảo tồn, phát triển loại hình nghệ thuật múa dân gian đường phố của Việt Nam.

Nghệ thuật múa lân, biển diễn Lân Sư Rồng có đất dụng, qua đó cũng giúp những người gắn bó với nghề làm đầu lân ở Huế có được việc làm ổn định, tăng thêm thu nhập, phát triển kinh tế hộ gia đình. Mấy năm trở lại đây, khi nhiều lễ hội được tổ chức hơn, nghề làm đầu lân dần tìm lại được chỗ đứng. Nhiều người làm đầu lân ở Huế phấn khởi vì sống được và sống tốt nhờ giữ được nghề và sáng tạo với nghề.

Những kỹ năng và bí quyết nghề nghiệp tiếp tục được chuyển giao cho các thợ học việc. Đây cũng là một trong những yếu tố giúp cho nghề thủ công truyền thống tiếp tục được duy trì, phát triển, góp phần làm đa dạng ngành nghề và sản phẩm.

Ông Nguyễn Sinh Anh - chủ cơ sở sản xuất đầu lân Quốc Khánh - cho biết: “Rất mừng là hiện nay có nhiều lễ hội được tổ chức, các hoạt động múa lân cũng diễn ra nhiều hơn nên nghề có cơ hội phát triển. Hiện tại, cơ sở của tôi cũng tạo công ăn việc làm cho nhiều người, nhiều người trẻ cũng mong muốn theo học theo nghề này!”.

Thương hiệu của đầu lân xứ Huế ngày càng có chỗ đứng vững chắc trên thị trường. Không chỉ sản xuất và bán trên địa bàn, nhiều lô hàng đã xuất cho các tỉnh thành trong nước và ngoài nước với nhiều mẫu mã, kích thước đa dạng. Giá mỗi đầu lân dao động từ vài chục ngàn, vài trăm ngàn đến vài triệu đồng.

Có những cơ sở hàng năm sản xuất và tiêu thụ gần 3.000 đầu lân các loại, thu hàng trăm triệu đồng. Ngoài làm đầu lân, những phụ kiện đi kèm cũng được các cơ sở cung cấp như trống, chũm chọe, thanh la, bộ đồ ông địa, chú tễu, các loại trang phục múa lân...

Những ngày này, tiếng cười nói rộn ràng của những người thợ miệt mài bên những chiếc đầu lân khiến không khí tết Trung thu càng thêm náo nức. Với lịch sử hàng trăm năm, các làng nghề truyền thống xứ Huế chính là nơi hội tụ của dòng chảy văn hóa cung đình và văn hóa dân gian, là niềm tự hào của người dân cố đô.

Tiêu Dao