Cosplay ông Thọ cho mùa Halloween, tưởng vui mà không hề vui!

Hơn nửa thế kỷ qua, hình ảnh Ông Thọ với mái tóc bạc, bộ râu dài, tay cầm hồ lô, nụ cười hiền hậu xuất hiện trên lon sữa đặc Vinamilk đã trở thành một phần ký ức của người Việt.

Với nhiều người, đó không chỉ là một nhãn hàng. Đó là văn hoá, là ký ức, là hương vị tuổi thơ, là ly cà phê sữa buổi sáng cha mẹ uống mỗi ngày, là thứ quà ngọt ngào chấm bánh mì, đá bào, hay ly sữa đá đập trong những ngày nắng gắt. Hình tượng ấy gắn liền với cảm giác yên tâm, với sự chăm chút và tình thân.

Một hình ảnh trong bộ hình của Quỳnh Anh Shyn, Saabirose và Liu Grace

Bởi vậy, khi một KOL trẻ hóa trang thành Ông Thọ trong bộ ảnh Halloween cùng 2 tiểu đồng, trong đó vẫn còn rõ dòng chữ Vinamilk trên trang phục thì cảm giác của nhiều người không còn là thích thú. Nó giống như việc thấy một người thân quen bị đưa vào bối cảnh lạ, trang điểm khác đi, nói những lời vốn không thuộc về mình. Dù chỉ là một ý tưởng vui, nhưng nó đã vô tình chạm vào ranh giới tinh tế giữa sáng tạo và quyền sở hữu trí tuệ, giữa biểu tượng văn hóa và thương hiệu được bảo hộ.

Hình ảnh “Ông Thọ” không chỉ thuộc về dân gian. Phiên bản trên lon sữa là kết quả của một quá trình thiết kế, chọn màu, tạo hình và đăng ký bảo hộ. Mỗi chi tiết từ ánh mắt, màu đỏ chủ đạo, đến bố cục dòng chữ… đều nằm trong danh mục tài sản trí tuệ của Vinamilk. Đó là phần “hồn” của thương hiệu, được gìn giữ qua nhiều thế hệ, và được pháp luật bảo vệ như một tài sản cụ thể. Khi hình ảnh ấy xuất hiện trong bộ ảnh thời trang gắn chữ thương hiệu mà chưa có sự cho phép, nó không còn là “lấy cảm hứng”, đó gần như là “sử dụng nguyên mẫu”.

Vinamilk vừa đăng tải thông tin chính thức trên fanpage gửi đến khách hàng và cộng đồng mạng sau khi xuất hiện một số nội dung hoá trang Halloween sử dụng hình ảnh nhân vật Ông Thọ – vốn là tài sản trí tuệ thuộc quyền sở hữu của Vinamilk – được đăng tải trên mạng xã hội - Ảnh: Fanpage Vinamilk

Điều đáng nói, Vinamilk đã chọn một cách hành xử rất Việt Nam khi vừa điềm tĩnh, chuẩn mực vừa có tình. Họ gửi lời cảm ơn vì sự yêu mến dành cho thương hiệu, đồng thời khẳng định quyền sở hữu và đề nghị ngừng sử dụng hình ảnh chưa được cấp phép. Trong thông điệp ấy có sự mềm mại của người hiểu nghề, và có cả sự cứng rắn của một thương hiệu.

Phản ứng nhanh, rõ ràng và đúng mực của Vinamilk là cách bảo vệ thương hiệu trong thời đại mà ranh giới giữa “vui vẻ” và “vô tình xâm phạm” mỏng hơn bao giờ hết. Bởi chỉ cần một hình ảnh lan truyền sai ngữ cảnh, thương hiệu có thể bị hiểu nhầm, bị gán tên vào một hoạt động họ chưa từng đồng ý.

Quỳnh Anh Shyn lên tiếng xin lỗi, đồng thời thông báo gỡ bỏ bộ ảnh - Ảnh: Trang cá nhân của Quỳnh Anh Shyn

Quỳnh Anh Shyn cũng rất nhanh chóng đưa ra động thái rõ ràng. Cô gỡ ảnh, thừa nhận thiếu sót và tôn trọng phản hồi của khán giả. Có lẽ chính cô cũng không lường được rằng một nhân vật quen thuộc đến thế lại mang trong mình nhiều tầng giá trị đến vậy, từ ký ức văn hóa đến pháp lý thương hiệu.

Câu chuyện này vì thế không chỉ nói về việc ai sai ai đúng. Nó cho thấy trong một xã hội đang vận hành bằng hình ảnh, mọi cảm hứng đều cần đi cùng hiểu biết. Chúng ta có thể hóa thân thành một nhân vật cổ tích, một biểu tượng văn hóa, nhưng với những hình ảnh đã trở thành tài sản trí tuệ của một doanh nghiệp, sự tôn trọng phải đi trước sáng tạo.

Bởi một khi thương hiệu đã đi cùng ký ức tập thể, nó còn liên quan đến niềm tin của nhiều thế hệ, và việc bảo vệ nó không chỉ là quyền, đó là cách giữ lại một phần văn hóa Việt trong thế giới phẳng.

Hóa ra, một bộ ảnh Halloween lại khiến chúng ta nghĩ nhiều đến thế. Chúng ta nghĩ về trách nhiệm của người làm sáng tạo, về giới hạn của tự do, và về giá trị của một hình ảnh giản dị đã tồn tại qua bao năm. Đó là hình ảnh một ông già tóc bạc cười hiền trên lon sữa, vẫn lặng lẽ hiện diện trong gian bếp của hàng triệu gia đình Việt Nam.

Lộc Dương