Vì sao "oshikatsu" lại thúc đẩy kinh tế Nhật Bản?

Văn hóa oshikatsu (hành động ủng hộ nhiệt tình cho thần tượng hoặc một điều gì thực sự yêu thích) đang góp phần định hình lối sống, thói quen, thẩm mỹ và cách thể hiện bản thân của giới trẻ, đồng thời có đóng góp đáng kể cho kinh tế Nhật Bản.

Người hâm mộ nhóm nhạc nam K-pop TWS mua sắm hàng hóa tại một cửa hàng pop-up ở Tokyo - Ảnh: Korea Times

“Tôi có thể chi nhiều hơn cho thần tượng mình yêu thích vì tôi đã đi làm” - Moriyama Yua, 23 tuổi, nhân viên văn phòng tại Tokyo - chia sẻ tại hội nghị “CJ KCON Japan 2025”.

Chỉ trong 1 giờ, cô đã chi hơn 10.000 yen (khoảng 94 USD) để mua những sản phẩm in hình nhóm nhạc K-pop TWS và hoàn toàn hài lòng vì không bị áp lực tài chính. “TWS khiến tôi có động lực đi làm mỗi ngày” - cô nói.

Tại Nhật, oshikatsu kết hợp từ “oshi” (người/vật yêu thích) và “katsudo” (hoạt động), vốn từng bị coi là sở thích mang tính cuồng nhiệt, nhưng nay đã trở thành dòng chảy tiêu dùng chủ đạo của thế hệ Millennial, Gen Z và Alpha.

Các fan thường mang theo “ita-bag” (túi trong suốt) chứa đầy huy hiệu, móc khóa và ảnh thần tượng. Ban đầu, cụm từ “itai” + “baggu” ám chỉ sự lố bịch, nay lại là biểu tượng của niềm tự hào. Nhiều người còn thi đua xem ai trang trí ita-bag đẹp hơn, xem đó như cách khẳng định bản thân trong cộng đồng, giúp họ tìm thấy nhau và xây dựng mối liên kết xã hội thông qua tình yêu với thần tượng chung.

Theo công ty nghiên cứu Oshikatsu Soken, tính đến tháng 1/2025, Nhật Bản có khoảng 13,84 triệu người tham gia oshikatsu, tăng 2,5 triệu so với năm trước. Tăng trưởng nhanh nhất thuộc nhóm nữ giới 31 - 34 tuổi.

Một chiếc túi "itabaggu" được trang trí bằng búp bê là đại diện cho các thành viên nhóm ZEROBASEONE - Ảnh: Korea Times

Tổng chi tiêu hàng năm ước tính khoảng 3,5 ngàn tỉ yên (22,44 tỉ USD), mỗi người trung bình chi 1.603 USD/năm. Một khảo sát của Hakuhodo cho thấy, người tham gia dành 37% thu nhập tiêu dùng và 39% thời gian rảnh cho oshikatsu.

Tờ Nikkei nhận định, xu hướng oshikatsu phát triển một phần nhờ mức thu nhập khởi điểm ngày càng cao. Một nam giới ở độ tuổi 20 chi 200.000 yen trong 6 tháng cho game và đồ sưu tập. Một nữ nhân viên chi khoảng 100.000 yen/tháng cho DVD thần tượng và thú nhồi bông.

Khảo sát của Nikkei hồi tháng Ba cho thấy, người dưới 40 tuổi chi trung bình 200.000 yen/năm cho oshikatsu - gấp gần 3 lần so với nhóm 40 tuổi trở lên.

Tuy nhiên, không chỉ tài chính quyết định xu hướng này. Mạng xã hội cũng đóng vai trò lớn trong việc định hình hành vi fan trẻ.

“Người hâm mộ chủ động chia sẻ các sự kiện mình tham gia và sản phẩm mình mua” - Hirose Ryo (Viện Nghiên cứu NLI) cho biết - “Họ tìm kiếm sự công nhận từ cộng đồng”.

Kinh tế oshikatsu ngày nay mở rộng sang du lịch, ăn uống và lưu trú. Natsuo Abe, 30 tuổi, là nội trợ ở Fukuoka, đã đến Chiba 2 ngày để cổ vũ nhóm ZEROBASEONE. Chi phí khoảng 100.000 yen, bao gồm vé máy bay, khách sạn và hàng hóa.

Người hâm mộ tham quan gian hàng bán sản phẩm chính thức tại “CJ KCON Japan 2025” được tổ chức tại Makuhari Messe ở Chiba, Nhật Bản ngày 11/5 - Ảnh: Korea Times

Cùng với nhu cầu di chuyển tăng cao, rủi ro hủy sự kiện đã khiến bảo hiểm oshikatsu ra đời. Nếu buổi diễn bị hủy vì lý do thời tiết hay sức khỏe nghệ sĩ, người mua sẽ được hoàn tiền vé, khách sạn, di chuyển…

Các tập đoàn lớn cũng không đứng ngoài cuộc. Từ năm 2021, JR Tokai (Công ty Đường sắt trung tâm Nhật Bản) triển khai các gói du lịch oshikatsu, trong đó có cả chuyến tàu riêng đưa fan đến buổi diễn.

“Nhiều bạn trẻ thích kết nối qua sở thích chung” - nhà nghiên cứu Hirose chia sẻ. Năm 2024, JR Tokai tổ chức gần 100 chuyến du lịch oshikatsu, với 10.000 người.

Dada Natsuho - Giám đốc Oshikatsu Soken - nhận định: “Nhóm tăng trưởng nhanh nhất là nam nữ ở đầu tuổi 30. Oshikatsu giờ đây không chỉ là thú vui, mà đang trở thành một bản sắc văn hóa - kinh tế mới”.

Tuấn Huy