Trong căn hộ rộng chỉ 36m² ở lô C, bà Đỗ Thị Nhạn (ngoài 70 tuổi, nhà số 15) đưa tay chỉ lên những vết nứt chạy dọc trần nhà, giọng lo lắng: “Nhà tôi có 4 người sống. Trước đây, mỗi khi mưa lớn là nước chảy theo vết nứt, tường ẩm mốc, mùi hôi xộc lên. Chúng tôi cũng quen rồi, nhưng lo nhất là sập trần, sập sàn thì không biết chạy sao cho kịp. Chúng tôi muốn di dời, nhưng nếu kéo dài 3 - 4 năm nữa thì sợ lắm”.

Không chỉ tường nứt, hệ thống điện, nước cũng thường xuyên hư hỏng. Trước đó, người dân cho biết, phải tự chắp vá dây điện, thay nhau bơm nước, bỏ tiền túi sửa chữa những hạng mục chung. Sau này ống nước được lắp bên ngoài hành lang để tiện bề sữa chữa nếu xảy ra rò rỉ.

Theo người dân, ngoài hành lang, nhiều cột chống đã bong tróc, lộ rõ lõi sắt gỉ. “Cái cột này gãy lúc nào thì không biết nữa, cũng lo lắm”, bà Nhạn ngao ngán.

Cũng tại lô C, ông Lê Thanh Tùng (nhà 201) chia sẻ cảnh sống chật chội của gia đình 12 người trong căn hộ chỉ 40m². Do gia đình đông người nên ông chọn ngủ ngoài hành lang cho thoáng. “Nhiều đêm công trình làm đường bên ngoài, tiếng dầm khiến chung cư rung rinh. Tôi sợ quá phải xuống đất ngồi cho an toàn, chứ lỡ có chuyện thì biết chạy sao kịp”, ông kể.

Sống tại chung cư cũ, xuống cấp nên người dân còn phải chịu cảnh mất vệ sinh, ai cũng ngao ngán nhưng giờ chẳng biết đi đâu. Thùng rác đặt lộ thiên, nhiều khi tràn ra hành lang, bốc mùi hôi thối. Nước đọng lâu ngày khiến tường nhanh chóng mục nát. Một số lan can hở chân, có nguy cơ đổ sập.

“Trẻ con chạy nhảy mà đụng mạnh thì lan can rớt xuống lúc nào không hay”, ông Tùng lo lắng.

Theo ông Tùng, khi ông và một số người dân nghe tin sắp di dời khẩn cấp thì vừa mừng vừa lo. Mừng vì sắp không phải sống trong cảnh nơm nớp sợ nhà sập, lo vì không biết cuộc sống khi đến nơi ở mới ra sao vì ai cũng lớn tuổi.

Ông Tùng cho biết đã có dự định khi phải di dời khỏi chung cư này. “Nếu di dời khỏi chung cư tôi mong sẽ có tiền sắm chiếc xe đi thua mua ve chai, sống gầm cầu tạm thời cũng được. Nhà cũng dần xuống cấp, phải di dời là điều cần thiết, ai cũng tiếc cũng lo lắng vì sợ cuộc sống xáo trộn, nhưng nếu không đi thì khi bị sập bất ngờ nguy hiểm hơn”, ông Tùng chia sẻ.

Chung cư Phạm Thế Hiển được xây dựng năm 1972, gồm 3 lô A, B và C. Năm 2017, kết quả kiểm định cho thấy lô A và B ở cấp độ B (không đáp ứng yêu cầu sử dụng bình thường), lô C ở cấp độ C (xuất hiện tình trạng nguy hiểm). UBND TPHCM mới đây đã chỉ đạo UBND phường 3 khẩn trương lập kế hoạch di dời dân để đảm bảo an toàn.

Tuy nhiên, việc di dời không dễ dàng. Nhiều hộ dân, đặc biệt ở tầng trệt, gắn bó với chợ Phạm Thế Hiển để buôn bán.

Bà Lê Thị Minh Loan (51 tuổi, tiểu thương căn 016 lô C) trăn trở: “Chúng tôi mong có nhà mới an toàn hơn, nhưng sợ phải đi xa, mất kế sinh nhai. Gia đình tôi nhiều đời bám ở đây. Giờ buôn bán ế ẩm lắm, nhưng vẫn còn chợ thì còn hy vọng. Nếu di dời mà chỗ mới không thuận tiện làm ăn thì khó lắm”.

Ngoài nỗi lo về sinh kế, cư dân cũng phản ánh tình trạng thiếu quản lý chung. “Chung cư này cũ, không có ban quản lý rõ ràng, mạnh ai nấy làm. Karaoke kẹo kéo, chó sủa suốt ngày… Nhiều khi quá đáng thì mới báo chính quyền. Cảnh sống này kéo dài, ai cũng mệt mỏi”, bà Loan chia sẻ.

Theo bà Loan, nhờ cái chợ này người dân sống ở đây mới có kế sinh nhai, nên nếu chuyển sang chỗ mới bà chỉ hy vọng gần chợ để người dân buôn bán.

Theo quy hoạch, chung cư Phạm Thế Hiển từng được dự kiến xây mới thành khu cao ốc 27-34 tầng kết hợp trung tâm thương mại, dự kiến hoàn thành năm 2021. Nhưng sau nhiều năm, dự án vẫn án binh bất động. Trong khi đó, cư dân tiếp tục sống trong những căn hộ mục nát, chật chội và nguy hiểm.

TPHCM hiện có hơn 470 chung cư cũ được xây dựng trước năm 1975, tập trung nhiều tại các quận 1, 3, 5, 10 và 8 cũ. Trong đó, hơn 20 chung cư được xác định hư hỏng nặng, cần di dời khẩn cấp. Thế nhưng, tiến độ cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ toàn thành phố vẫn ì ạch do vướng thủ tục, lợi ích nhà đầu tư và bài toán tái định cư.

Với riêng chung cư Phạm Thế Hiển, câu chuyện không chỉ là chỗ ở xuống cấp, mà còn là sinh kế của hàng trăm hộ gia đình gắn bó nửa thế kỷ. Người dân mong chính quyền sớm có phương án rõ ràng, minh bạch về bồi thường, hỗ trợ di dời để họ yên tâm rời đi.

Hơn 50 năm qua, chung cư Phạm Thế Hiển đã chứng kiến biết bao thế hệ cư dân lớn lên, lập nghiệp. Nhưng giờ đây, “tổ ấm” ấy trở thành nỗi ám ảnh. “Hồi trước Tết, có góc hành lang bong tróc, suýt gãy trụ. Giờ tôi chỉ dám đi nép vào trong, không dám đi gần lan can nữa”, một cư dân lo lắng.

Trong lúc chờ đợi, mỗi tiếng nứt vỡ, mỗi cơn mưa lớn lại khiến hàng trăm hộ dân bất an. Họ chỉ mong một ngày không xa, thành phố có quyết sách kịp thời, để an toàn tính mạng không còn bị đặt cược ngay chính trong ngôi nhà của mình.