Phim Bắc Âu nhưng thực tế như... Việt Nam

Kẹt xe, ô nhiễm không khí và tiếng ồn, tai nạn giao thông, biến đổi khí hậu… là những gì có thể thấy ở nhiều đô thị lớn, từ Sao Paolo (Brazil) đến Los Angeles (Hoa Kỳ). Trong khi đó, tại một số thành phố Bắc Âu như Copenhaghen (Đan Mạch), Amsterdam (Hà Lan), tình hình lại khác.

Nhà làm phim nổi tiếng người Thụy Điển Fredrik Gertten đã đến tất cả những nơi này để nghiên cứu, gặp gỡ nhiều đối tượng để chỉ ra rằng: thay vì các thành phố ùn tắc cứ phải mở thêm đại lộ, xây cầu chằng chịt thì giải pháp khác là giảm bớt xe hơi, dành đường cho xe đạp.

Như tên gọi, bộ phim là “cuộc chiến” của xe đạp trước ô tô - hai “đối thủ” dường như không cân sức. Chẳng phải xe đạp dành cho người nghèo, còn ô tô dành cho nhà giàu? Quan điểm này được Aline - nhà hoạt động về phong trào đi xe đạp - bác bỏ. Đối với cô, thành phố Sao Paulo, vốn luôn bị báo động về ùn tắc và ô nhiễm; thuộc về mọi người dân và tất cả đều có trách nhiệm giải quyết những bất cập của nó.

Sự gia tăng chóng mặt của xe hơi khiến những vấn đề giao thông, môi trường trở nên trầm trọng. Trong khi đó, phương tiện công cộng đắt đỏ, thiếu đồng bộ, làn đường dành cho xe đạp dần biến mất khiến người đạp xe như đang đi giữa chiến trường… Aline đã chứng kiến nhiều tai nạn xảy ra đối với người đi xe hai bánh, nhưng cô không từ bỏ sử dụng phương tiện này vì không muốn giảm đi một người lựa chọn xe đạp.

Hình ảnh Aline cùng bè bạn lướt trên phố bằng những “con ngựa sắt” thể hiện sự tự do, gần gũi, năng động. Đối lập với đó là những hàng dài ô tô nối nhau kẹt cứng khắp nơi, như giam hãm con người. Ở một góc khác, khi chính quyền bang California quyết định đóng cửa một tuyến đường cao tốc hai ngày mỗi tuần, nhiều người phản đối, nhưng kết quả là mức độ ô nhiễm không khí hai ngày đó giảm 85%.

Chủ đề khô khan, nhưng với cách kể chuyện trực diện, chứa đầy hơi thở cuộc sống; càng về sau, Bikes vs Cars càng cuốn hút. Không chấp nhận sự mô tả bề mặt, phim đi sâu vào những vấn đề đằng sau câu chuyện “xe đạp chống ô tô” bằng những phân tích khách quan và khoa học; bằng phỏng vấn người dân, chuyên gia môi trường, chính khách…

Phim không phủ nhận vai trò của ô tô mà chỉ ra xe đạp như một công cụ tuyệt vời cho sự thay đổi. Với khán giả, Bikes vs Cars còn là câu chuyện về bảo vệ môi trường trước sự lũng đoạn của các tập đoàn kinh tế và sự tiếp tay của giới chức chính trị.

Hai “nhân vật chính” của Bikes vs Cars là xe đạp và ôtô, nhưng điểm đáng tiếc là tiếng nói của phía ô tô hơi mờ nhạt. Đáng lẽ nhà làm phim cần để những người ưa chuộng, thường xuyên sử dụng ô tô lên tiếng, lý giải cho nhu cầu của họ, để vấn đề được sáng tỏ hơn từ hai phía. 

Bùi Dũng