Nhìn lại cuộc đời NSƯT Thanh Sang qua những vai diễn

NSƯT Thanh Sang tên thật là Nguyễn Văn Thu, sinh năm 1943 tại xã Phước Hải, Bà Rịa- Vũng Tàu. Cha mất khi ông mới bảy tuổi, NSUT Thanh Sang từng theo nghề đi biển đánh cá từ năm 11 tuổi. Được trời phú chất giọng đặc biệt, cuộc đời cậu bé Thu đã rẽ sang một hướng khác.

NSƯT Thanh Sang và vai Trần Minh - một trong những vai diễn để đời của ông

Gia đình mướn một căn nhà nhỏ ở sau rạp hát Hải Lạc, xã Phước Hải, nơi các đoàn cải lương thường về biểu diễn. Nghe hát cải lương riết đâm ghiền, Thu mê vọng cổ từ đó và bắt đầu theo các bạn học ca cổ để ca hát nghêu ngao những khi ngồi vá lưới hay đi biển.

Nghe chất giọng đặc biệt của cậu bé Thu, ông bầu một gánh hát đã nhận Thu vào đoàn để học hát. Với bản tánh chịu khó học hỏi và sáng dạ, đêm đêm Thu ngồi bên cánh gà coi hát và thuộc luôn rất nhiều vai diễn trong tuồng Chiều đông gió lạnh về. Mỗi khi các diễn viên đóng vai quân báo hay kép phụ đau yếu không hát được thì Thu được thế vai. Thấy Thu diễn ngon lành, ông bầu Hoàng Kinh đã đặt nghệ danh Thanh Sang cho cậu bé Thu. 
 

Cùng với NSƯT Thanh Nga trong vở Bên cầu dệt lụa trên SK đoàn Thanh Minh - Thanh Nga

Khoảng năm 1962, do một sự cố ngoài ý muốn, kép chánh Hùng Cường không thể theo đoàn hát, ông bầu Hoàng Kinh tập cho Thanh Sang thế vai Đông Nhật trong tuồng Tuyết phủ chiều đông của Hùng Cường. Sau thành công của Đông Nhật, Thanh Sang chính thức trở thành kép chánh của đoàn Ngọc Kiều. Các vai hát của Hùng Cường ở đoàn Ngọc Kiều đều được Thanh Sang thay thế.
 

NSƯT Thanh Sang vai Thi Sách trong vở Tiếng trống Mê Linh (Ảnh tư liệu)

Nhưng con đường nghệ thuật của anh kép trẻ Thanh Sang cũng không ít lận đận. Đoàn Ngọc Kiều rã gánh khi về đến Sài Gòn, Thanh Sang qua hát cho đoàn Ngọc Kiều Mới, nhưng ba tháng sau, Ngọc Kiều Mới cũng rã gánh. Thanh Sang lại được mời về làm kép chánh cho đoàn Song Kiều nhưng Song Kiều chỉ duy trì được một năm.
 

Tạ Tốn - vai diễn mang lại cho NSƯT Thanh Sang giải thưởng danh giá đầu tiên trong cuộc đời làm nghề năm ông 21 tuổi (Diễn trong liveshow của NS Hồng Nga năm 2008)

NSƯT Thanh Sang từng nói vui, cuộc đời làm nghề của ông cũng thiệt lạ khi có lúc ông đi tới đâu, gánh hát rã gánh tới đó. Nhưng, ông chưa bao giờ nản chí bởi cuộc sống nghèo khó đã rèn luyện cho cậu bé Thu năm xưa một sức chịu đựng dẻo dai và bền bỉ.
 

NSƯT Thanh Sang (vai Đảnh) và NSND Bạch Tuyết vở Tần Nương Thất

“Nhà tôi nghèo đến nỗi chỉ thường xuyên ăn cơm với muối ớt và rau dại. Tôi làm đủ nghề để kiếm sống. Vá lưới, giăng câu là nghề chính. Khi theo nghề hát, do ốm quá nên tôi chỉ được giao vai già”- ông chia sẻ trên báo chí cách đây không lâu. Nhưng, chính vai già lại là cơ duyên đưa NSƯT Thanh Sang đến với giải thưởng danh giá đầu tiên trong cuộc đời nghệ thuật.
 

NSƯT Thanh Sang vai An Lộc Sơn - vở Dương Quý Phi

Năm 1964, khi ông ở đoàn Dạ Lý Hương, đoàn hát dựng tuồng Cô gái Đồ Long, Thanh Sang được giao vai vai Kim mao sư vương Tạ Tốn.

Khi đó, ông mới 21 tuổi nhưng phải đóng vai một lão mù, trên 50 tuổi, với tâm trạng nửa tỉnh nửa điên. Bất ngờ, ông và NSND Lệ Thuỷ đều được Huy chương Vàng giải Thanh Tâm năm đó.
 

Lục Vân Tiên của NSƯT Thanh Sang từng làm không biết bao nhiêu trái tim khán giả thổn thức

Cho đến bây giờ, nhiều người trong giới làm nghề vẫn cho rằng Tạ Tốn là vai của NSƯT Thanh Sang, bởi chưa có nghệ sĩ nào diễn Tạ Tốn hay hơn ông. Để từ một anh thanh niên làng chai trở thành nghệ sĩ cải lương sở hữu giải thưởng Thanh Tâm - vốn là mơ ước của tất cả nghệ sĩ thời bấy giờ - NSƯT Thanh Sang đã mất một năm tập tuồng cực nhọc.
 

Cho đến sau này, vai diễn Trần Minh luôn là vai diễn luôn mà khán giả yêu cầu được xem NSƯT Thanh Sang thể hiện

Để có đôi mắt giống với nhân vật của mình, ông đã luyện bằng cách nhìn thẳng vào mặt trời ngay cả ở thời điểm giữa trưa nắng gắt. Đó là một trong những nguyên nhân khiến mắt ông sau này rất yếu, nhưng ông cho biết mình không hề hối hận vì đã có được một vai diễn ưng ý trong cuộc đời làm nghề.
 

Trần Minh - NSƯT Thanh Sang và Quỳnh Nga -NS Phượng Liên năm 2014

Tên tuổi NSƯT Thanh Sang toả sáng nhất là lúc ông về đoàn Thanh Minh – Thanh Nga. Cùng với NSƯT Thanh Nga, NSƯT Thanh Sang trở thành một cặp đào kép diễn xuất ăn ý đến mức hoàn hảo, được đông đảo công chúng ái mộ. Thời gian này ông cũng đã có rất nhiều vai diễn “để đời” như: Trần Minh (Bên cầu dệt lụa), Thi Sách ( Tiếng trống Mê Linh), Lê Hoàn (Thái hậu Dương Vân Nga), Thế tử Ngũ Châu (Đường gươm Nguyên Bá)...

Bất ngờ gặp vấn đề về sức khoẻ khi ra sân khấu nhưng NSƯT Thanh Sang (vai Hai Cang - vở Nửa đời hương phấn, năm 2015) vẫn cố gắng diễn xong lớp của mình mới để bạn diễn dìu vào trong.

Xuất thân nghèo khó nên NSƯT Thanh Sang ít được học hành nhưng nhờ luôn ý thức tự cập nhật cho mình những kiến thức cần thiết nên với giới làm nghề, ông được nể trọng vì là người có hiểu biết rộng, thông tuệ nhiều thứ. Khi ca diễn ông có thể hiểu một cách trọn vẹn và rõ ràng từ tuồng tích đến tính cách nhân vật.
 

Thi Sách của NSƯT Thanh Sang năm 2014 vẫn hào hùng và bi tráng

Lợi thế lớn nhất của NSƯT Thanh Sang là ông có một giọng ca trầm buồn, nghe khắc khoải cùng tâm trạng của từng nhân vật, khiến người nghe như thổn thức theo từng câu ca. Ông đã có 60 năm gắn bó với sân khấu cải lương, đã từng đóng trên dưới 100 tuồng và đảm nhận vai kép chính bên cạnh những cô đào nổi tiếng: Thanh Nga, Bạch Tuyết, Lệ Thủy, Phượng Liên, Mỹ Châu, Thanh Hương, Thanh Kim Huệ…
 

NSƯT Thanh Sang luôn được các đồng nghiệp nể trọng vì là người hiểu biết rộng

Mới đây, ông đã dự định sẽ diễn lại vai diễn Tạ Tốn trong buổi ra mắt Trung tâm trưng bày tượng sáp văn nghệ sĩ TP.HCM và tổ chức một chương trình biểu diễn nhân sinh nhật của mình… Nhưng, ông đã hôn mê ba ngày trước buổi khánh thành Trung tâm tượng sáp và đành lỗi hẹn với những khán giả yêu mến ông.

Thảo Vân

Ảnh: Minh Hoàng