Thủ tướng Shinzo Abe sẽ gặp CT Tập Cận Bình bên lề APEC

Đây là cuộc gặp cấp cao đầu tiên của lãnh đạo hai nền kinh tế lớn nhất châu Á đang trong tình trạng thù địch trong hơn hai năm nay.

Chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc (trái) và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe - Ảnh: AFP

Đài truyền hình quốc gia Nhật Bản NHK và kênh truyền hình tư nhân Fuji TV đều đưa tin hai nước đã "nhất trí sắp xếp một hội nghị thượng đỉnh vào tuần tới" ở Bắc Kinh, bên lề diễn đàn APEC. "Bây giờ khi chúng ta chia sẻ hiểu biết chung về một cuộc gặp cấp cao, chúng ta sẽ bắt đầu thực hiện các thỏa thuận cụ thể cho nó”, NHK dẫn một nguồn tin chính phủ Nhật cho biết.

Khi xuất hiện trong một chương trình tin tức buổi tối thứ Sáu, ông Abe tỏ ra khá thận trọng, ông chỉ nói rằng hai quốc gia đã làm việc hướng tới một cuộc họp cấp cao. Ông nói thêm rằng Tokyo nêu ra ý tưởng về một cơ chế liên lạc hàng hải đối với các đảo tranh chấp ở Biển Hoa Đông, "nếu diễn ra cuộc gặp cấp cao”.

Thủ tướng Nhật nói: "Thật không may, cánh cửa vẫn đóng kín cho đến bây giờ, tuy nhiên, chúng ta đã thiết lập một môi trường thuận lợi để mở cửa".

Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết Washington sẽ "hoan nghênh" bất kỳ biện pháp nào của hai nước nhằm "phác thảo các bước thỏa thuận để cải thiện quan hệ Nhật-Trung”.

Tokyo từ lâu đã đưa ra đề xuất đối thoại cấp cao nhưng gặp phải sự phản đối của Bắc Kinh, trong bối cảnh hai bên đang vướng vào cuộc tranh chấp quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, đồng thời hai nước vẫn còn mâu thuẫn liên quan đến lịch sử Thế chiến II.

Như là một điều kiện cho cuộc gặp, Bắc Kinh đòi Thủ tướng Nhật Abe tuyên bố không lặp lại chuyến thăm đền Yasukuni nhiều tranh cãi, nơi tôn vinh những người lính Nhật tử trận, bao gồm cả một số tội phạm chiến tranh. Bắc Kinh cũng kêu gọi Nhật Bản thừa nhận có tranh cãi đối với quần đảo Senkaku đang do Tokyo kiểm soát, mà Trung Quốc gọi là Điếu Ngư.

Trung Quốc nhiều lần kêu gọi Nhật Bản "phải đối mặt thẳng thắn với lịch sử”, trong khi Tokyo thường xuyên thúc giục Bắc Kinh nhìn về tương lai.

Mặc dù không có tuyên bố chính thức nào của hai bên về cuộc gặp cấp cao, nhưng Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết trên trang mạng chính thức của mình rằng "đối với vấn đề tiếp xúc cấp cao giữa các lãnh đạo Nhật Bản và Trung Quốc, chúng tôi hy vọng Nhật sẽ tiếp tục di chuyển cùng hướng với Trung Quốc”. Bắc Kinh còn đặt điều kiện: Nhật Bản cần "thực hiện các bước thực tế và có các nỗ lực nhằm cải thiện quan hệ song phương, tạo ra môi trường cần thiết cho hai nhà lãnh đạo tiếp xúc".

Phát biểu hôm 7/11, Chánh văn phòng Nội các Nhật Yoshihide Suga khẳng định Tokyo sẽ không thỏa hiệp về các điểm có tính nguyên tắc - vấn đề quần đảo tranh chấp và cam kết tránh xa đền Yasukuni - nhưng cho biết đối thoại là cần thiết. Hãng tin Jiji Press dẫn lời ông Yoshihide nói rằng "quan điểm của chúng ta không thay đổi,do hai nước có những vấn đề khác nhau, nhưng quan trọng là các nhà lãnh đạo có thể đối thoại thẳng thắn”.

QUẾ LÂM
(Theo AFP, Kiodo News)