Trung Quốc ngậm đắng nuốt cay trước thất bại của dự án ‘Manhattan ở châu Phi’

Mô hình dự án của ​Tập đoàn Zendai có trụ sở ở Thượng Hải cho thấy họ có kế hoạch phát triển rộng lớn ở Modderfontein, phía đông bắc thành phố Johannesburg

Hệ thống đường sắt Gautrain của Nam Phi chạy qua những ngọn đồi và đồng cỏ xanh tươi của vùng Modderfontein, đây là tuyến đường của những chuyến tàu màu vàng gợi nhớ lý do tồn tại của Johannesburg như một thị trấn khai mỏ.

Bốn làn đường nhựa mịn trải dài đến chân trời, đèn đường cách đều từng chặng chiếu sáng con đường cho khách bộ hành dễ dàng qua đường, nhưng không có bóng người nào trên đường. Sơn màu vẫn tươi nguyên và các dấu hiệu chỉ đường rõ ràng, nhưng những con đường đến nơi này kết thúc bên trong hàng rào bê tông và thép.

Đó là những dấu vết đầu tư còn lại của nhà phát triển Zendai Group có trụ sở tại Thượng Hải, họ muốn xây dựng một khu phố mới gồm những tòa nhà chọc trời lấp lánh, căn hộ cao cấp, văn phòng và khu giải trí, với vốn đầu tư trị giá 80 tỷ nhân dân tệ (4,2 tỷ bảng Anh) trong vòng 15 năm.

Hệ thống truyền thông địa phương phấn khích ca ngợi rằng đây sẽ là một “Manhattan của châu Phi”, một thành phố New York mới cho lục địa đen, với tầm nhìn từ đỉnh tòa tháp Modderfontein cao nhất sẽ vượt qua thị trấn Alexandra dân cư đông đúc đến tận trung tâm tài chính hiện hữu ở Sandton cách 5 dặm về phía tây, một công trình toàn thép và kính của Johannesburg, nơi tòa nhà chọc trời mới nhất mang tên Leonardo cao 234 mét mới được công nhận là tòa nhà cao nhất châu Phi. Modderfontein đối với Johannesburg, cũng giống như Eko Atlantic đối với Lagos của Nigeria, là một khởi đầu mới sáng chói ở ngoại ô đại đô thị của Nam Phi.

Dấu vết của một thành phố chưa từng tồn tại: con đường đột ngột kết thúc đằng sau một hàng rào, phía sau nó là khu bảo tồn thiên nhiên Modderfontein

Ngoài một vài con đường kết nối và hệ thống đèn đường, giấc mơ của nhà phát triển Trung Quốc không bao giờ trở thành hiện thực. Việc từ chối yêu cầu xây dựng nhà ở giá rẻ của chính quyền Johannesburg đồng nghĩa với việc quy hoạch hoành tráng của họ không bao giờ được cấp phép. Khu đất cuối cùng được bán đi một cách lặng lẽ, và tiếp tục được sang tên cho người tiếp theo, và hiện đang nằm trong tay của một công ty phát triển các dự án cộng đồng khép kín.

Thủ đô tương lai của cả châu Phi?

Năm 2013, khi dự án lần đầu tiên được đề đạt, Chủ tịch Tập đoàn Zendai, Dai Zhikang nói với tờ báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP) rằng dự án này sẽ đóng vai trò trung tâm cho các công ty Trung Quốc đầu tư vào vùng hạ Sahara châu Phi. Với nguồn tiền từ Ngân hàng Trung Quốc, Zendai đã mua vùng đất Modderfontein từ tay Heartland, công ty phát triển bất động sản trực thuộc công ty hóa chất và chất nổ AECI. Khu vực này từng có nhà máy sản xuất thuốc nổ đầu tiên của Nam Phi cho đến khi nó đóng cửa vào thập niên 1990. Khu đất cũng bao gồm một khu bảo tồn thiên nhiên tư nhân rộng 111 ha, nơi có một đàn ngựa vằn sinh sống, tạo điều kiện cho sự đầu tư của Zendai mang thương hiệu “thành phố thông minh” và “thành phố sinh thái”.

Ông Dai – Tổng giám đốc Zendai, một công ty thành công trong việc xây dựng Trung tâm Himalaya ở Thượng Hải – hào hứng tuyên bố, “đây sẽ trở thành thủ đô tương lai của toàn châu Phi”. Ông nói, thành phố này sẽ ngang hàng với các thành phố như New York ở Mỹ hoặc Hồng Kông ở vùng Viễn Đông.

Trung tâm Himalaya ở Thượng Hải, một công trình do Zendai xây dựng - Ảnh: Sergio Pirrone

Các công ty tư vấn quốc tế bao gồm Atkins và Arup được thuê để lập một dự án tổng thể cho khu vực rộng 1.600 ha. Nhằm khắc phục một Johannesburg tràn ngập xe hơi, các nhà thiết kế điều chỉnh việc xây dựng theo định hướng quá cảnh, gồm xe đạp và đi bộ. Một nhà ga đường sắt Gautrain mới mở cửa vào năm 2018 là để kết nối Modderfontein với trung tâm tài chính hiện tại ở Sandton trong thời gian đi 7 phút, theo hướng khác, hành khách có thể đến sân bay trong vòng 6 phút. Đã có thảo luận về 50.000 ngôi nhà mới và 300.000 việc làm tại thành phố mới.

Tuy nhiên, thành phố Johannesburg thời điểm đó do thị trưởng Parks Tau lãnh đạo, ông đã khăng khăng đòi khu vực này xây dựng 5.000 đơn vị nhà ở giá rẻ, phản ánh thực tế của thị trường nhà ở tại Johannesburg. Yêu cầu này đi ngược lại mục tiêu đầu tư của Zendai là căn hộ cao cấp, văn phòng, các tòa nhà sử dụng hỗn hợp dành cho giới thượng lưu của Johannesburg cũng như đô thị lân cận là Waterfall.

Hai bên thảo luận mất rất nhiều thời gian, nhưng không đi đến thỏa thuận cuối cùng. Hậu quả của việc này là thành phố không cấp phép cho dự án của Zendai trong hơn hai năm.

Mặc dù sau đó phía nhà đầu tư tuyên bố bắt đầu xây dựng và đã hoàn thành một số cơ sở hạ tầng, nhưng dự án thực tế đã bị đình trệ. Giám đốc Dai tuyên bố từ bỏ phát triển bất động sản và chuyển sang thị trường nghệ thuật. Sau đó, ông ta thành lập một doanh nghiệp cho vay trị giá 10 tỷ nhân dân tệ (1,1 tỷ bảng Anh), cuối cùng, tháng trước Dai đã ra đầu thú cảnh sát Trung Quốc điều tra các cáo buộc gây quỹ bất hợp pháp.

Tập đoàn Zendai bán Modderfontein cho Tập đoàn quản lý tài sản Phương Đông Trung Quốc, sau đó vị trí này được bán lại cho công ty M & T có trụ sở tại Pretoria.

M & T đã biến dự án đầy tham vọng ban đầu của Zendai thành các khu nhà ở khép kín. Mặc dù được bán trên thị trường với tên là căn hộ cao cấp, nhưng căn hộ ở Red Ivory Lane chỉ có diện tích 47 mét vuông, có một phòng ngủ và nhà để xe.

Hoàng Diệu (Theo Guardian)