Những ông bố, bà mẹ tuổi 15

Từ trung tâm huyện Mường Lát, chúng tôi đi thêm hơn 30km cheo leo trên những cung đường đất. Chỉ sau một cơn mưa nhỏ, đường đã trơn trượt, lầy lội. Vừa lên tới đỉnh dốc Xa Lung, bản Xa Lung chúng tôi bắt gặp một cô gái đang ngồi bên ngôi nhà sàn, bế đứa con nhỏ với vẻ mặt nặng trĩu lo âu. Thấy khách lạ, cô gái này e ngại chạy ngay vào nhà. Chúng tôi hỏi thăm thì được biết bà mẹ “nhí” ấy tên là Hật Thị Dua. Dua vừa tròn 15 tuổi, lấy chồng từ năm 13.

Trước khi lấy chồng, Dua có đi học ở trường THCS Mường Lý. Sau buổi nghỉ cuối tuần em về nhà lấy thêm rau, gạo chuẩn bị cho tuần học mới thì bố mẹ không cho đến trường nữa. “Bố bảo học không ra được gạo, lấy chồng rồi thích làm gì cũng được. Em bảo chưa có ai lấy thì ngay hôm sau bố dẫn về một người hơn Dua một tuổi bảo cưới”, Dua tâm sự.

Hật Thị Dua ngượng ngùng khi trao đổi với PV

Cũng như Dua, Lương Thị Tọa, 16 tuổi, ở bản Ún mới 16 tuổi nhưng đã có đến hai con. Năm 2009, trong một lần đi nương, Tọa bị đám thanh niên quây lại bắt về làm vợ. Khi về tới nhà người con trai bắt mình, đang chuẩn bị làm lễ cúng ma thì Tọa bỏ chạy ra ngoài nên lần bắt vợ đó không thành. Do nhà hoàn cảnh khó khăn, lại đông anh em nên cuối cùng Tọa cũng được gả chồng sớm.

Thầy Mai Văn Dũng, Hiệu trưởng Trường THCS Mường Lý cho biết, trường có 308 học sinh từ lớp 6 đến lớp 9. Khoảng 5 năm trở lại đây có tới 30-40 trường hợp nghỉ học giữa chừng để lấy vợ, lấy chồng. Vàng Pó Ly, học sinh lớp 9B mới 15 tuổi, nhưng đã lấy vợ được một năm. Vợ của Ly, Sùng Thị Dê (14 tuổi), không còn theo học nữa nên hàng ngày Dê lên nương làm rẫy cùng gia đình. “Một tuần, Ly về với vợ mấy lần?”, tôi hỏi. “Không về đâu, khi nào hết gạo, hết rau mới về. Về nhiều vợ lại không cho đi học nữa”, Ly cho biết.

Thào Thị Xoa, học sinh lớp 8A, ở bản Muống 1 đã lấy chồng sau đợt tết bắt vợ của người Mông năm ngoái. Xoa vốn là học sinh khá. Sau tết, Xoa vẫn lên lớp đi học bình thường. Mãi đến khi cái bụng dần to ra, em không thể đi học được nữa thì mọi người mới biết Xoa đã có chồng.

Vàng Pó Ly đã lấy vợ nhưng vẫn đi học

Nói về việc học sinh của mình lấy vợ lấy chồng sớm, thầy Dũng cho biết, do phong tục tập quán của người dân tộc nên nhà trường không thể can thiệp. Trong mỗi giờ sinh hoạt, các thầy cô giáo cũng tuyên truyền, giáo dục các em về hôn nhân gia đình, nhưng dường như không mấy thay đổi.

Thầy Dũng lo lắng: “Theo phong tục của người Mông, con trai, con gái chỉ ở độ tuổi 13-15 đã được dựng vợ gả chồng. Cứ bắt đầu tháng 12 Dương lịch, người Mông lại ăn tết theo phong tục tập quán của họ. Trong các ngày tết Mông có nhiều hoạt động văn hóa truyền thống như chơi cù, chơi khẳng, các lễ hội khác… nhưng không thể thiếu tục bắt vợ. Chính vì vậy mà năm nào xã Mường Lý cũng có hàng chục đôi cưới xin theo hình thức tảo hôn”.

Ông Đinh Công Đại, Chủ tịch UBND xã Mường Lý cho biết, hàng năm xã Mường Lý chiếm tới 30-40% các đôi tảo hôn ở huyện Mường Lát, chủ yếu tập trung ở các bản người Mông như bản Muống 1, Xì Lồ, bản Ún, Trung Thắng, Sài Khao.

 Lâm Nguyên