Bỗng dưng ôm nợ

Đóng không nổi, ghi nợ càng lo

Chị Nguyễn Thị Út Mơ (ở số 1007 Phạm Thế Hiển, P.5, Q.8) có hơn 135m2 đất đã được cấp “giấy trắng” trước năm 2000. Mới đây, chị làm thủ tục xin chuyển từ “giấy trắng” sang “giấy hồng” để thuận tiện mua bán, vay mượn khi có nhu cầu. Sau hơn một tháng nộp hồ sơ, chị nhận được thông báo của Văn phòng đăng ký quyền SDĐ UBND Q.8 gọi lên nhận giấy chủ quyền. Đóng đầy đủ thuế trước bạ và thuế thu nhập cá nhân hơn bốn triệu đồng, chị Mơ “chết đứng” khi nhận được thông báo nộp tiền SDĐ của Chi cục Thuế Q.8 hơn… 720 triệu đồng. Cán bộ thuế giải thích, do chị có gần 90m2 đất ngoài hạn mức (hạn mức đất ở tối thiểu đối với từng quận, huyện trên địa bàn TP quy định tại QĐ 64/2001). Theo QĐ 28, đối với phần diện tích vượt hạn mức sử dụng không phải là đất ở, muốn chuyển sang làm đất ở tại Q.8, hộ gia đình, cá nhân phải nộp tiền SDĐ cao gấp bốn lần bảng giá đất do TP quy định. Chị Mơ than: “Với mức thuế trên, chẳng khác nào tôi phải bỏ tiền mua lại chính thửa đất của mình. Tôi không có tiền đóng, nên đề nghị trả lại giấy chủ quyền, họ không chịu nhận. Tôi không chịu đóng thì họ gửi thông báo “dọa” trong vòng 30 ngày nếu không nộp tiền SDĐ thì mỗi ngày chậm nộp sẽ bị chịu phạt 0,05% trên tổng số tiền chậm nộp. Không còn cách nào khác, tôi phải viết đơn xin ghi nợ tiền SDĐ”.

Tương tự, bà Tô Thị Sáu (ở số 138 Hưng Phú, P.8, Q.8) có gần 300m2 đất. Khoảng giữa năm 2011, bà nộp hồ sơ xin cấp giấy chủ quyền. Khoảng đầu tháng 4/2013, bà “tá hỏa” khi nhận được thông báo nộp tiền SDĐ của Chi cục Thuế Q.8 hơn… một tỷ đồng. Bà Sáu được Chi cục Thuế Q.8 giải thích nguyên nhân do hộ của bà có diện tích đất ngoài hạn mức khá lớn, hơn 130m2. Đóng không nổi, xin trả sổ không xong, cuối cùng bà Sáu đành viết đơn xin ghi nợ tiền SDĐ. Ký đơn xin ghi nợ xong, bà Sáu vẫn chưa hết lo, bởi theo quy định, việc nộp tiền SDĐ được tính theo giá đất tại thời điểm nộp. Có nghĩa, nếu 5 năm sau (thời gian tối đa người nợ thuế được gia hạn) giá đất mặt tiền đường Hưng Phú tăng gấp đôi, thì số tiền bà phải nộp là hai tỷ chứ không phải một tỷ như hiện nay. Theo bà Sáu, hiện bà đang kêu bán căn nhà để có tiền nộp tiền SDĐ, mua nhà khác có đầy đủ giấy tờ để ở.

Lo lắng của bà Sáu là hoàn toàn có cơ sở. Anh D. ở Q.Tân Phú có hơn 90m2 đất ghi nợ tiền SDĐ tháng 9/2011 với tổng số tiền hơn 420 triệu đồng. Vừa qua, vợ chồng anh gom đủ tiền đến đóng tiền SDĐ thì được cán bộ Chi cục Thuế Q.Tân Phú cho biết, số tiền vợ chồng anh phải đóng là gần 1,7 tỷ đồng. Lý do, tiền SDĐ của gia đình anh hiện nay được áp dụng theo QĐ 28 nên phải đóng cao gấp bốn lần so với trước đây.

Theo chị Mơ, với thu nhập vài trăm ngàn từ nghề buôn bán của vợ chồng chị thì không biết đến bao giờ có đủ tiền để đóng tiền sử dụng đất

Cần giảm hệ số tính giá đất

Theo UBND Q.8, hiện trên địa bàn quận có khoảng 300 trường hợp xin ghi nợ tiền SDĐ. Ông Quách Thái Thuận - Trưởng phòng Tài nguyên môi trường (TNMT) quận cho biết: “Nhiều trường hợp người dân không đóng nổi tiền SDĐ xin trả lại giấy chủ quyền, nhưng vì chúng tôi cấp giấy chủ quyền đúng quy định nên không thể nhận lại. Trước vấn đề này, quận đã báo cáo Sở TNMT TP xem xét”.

Theo Sở TNMT TP, Sở có nhận được phản ánh của các quận, huyện về các khó khăn, vướng mắc làm ảnh hưởng đến tiến độ cấp giấy chủ quyền, trong đó có việc đóng tiền SDĐ quá cao khiến người dân phải ghi nợ hoặc không làm thủ tục cấp giấy chủ quyền. Vừa qua, Sở đã có văn bản gửi UBND các quận, huyện đề nghị thống kê, báo cáo tất cả các trường hợp đã được cấp giấy chủ quyền nhưng chủ SDĐ không đến nhận giấy hoặc ghi nợ tiền SDĐ báo cáo về Văn phòng đăng ký quyền SDĐ TP xem xét.

Trong khi đó, theo Cục Thuế TP, báo cáo từ các chi cục thuế quận, huyện cho thấy, hiện toàn TP đang tồn đọng đến 4.569 hồ sơ xin cấp giấy chủ quyền chưa được xác định nghĩa vụ tài chính. Đó là chưa tính tại Q.2 và Q.9 đang ngưng tiếp nhận hồ sơ. Nguyên nhân, Chính phủ ban hành công văn số 1173/TTg về việc giải quyết vướng mắc trong thu tiền SDĐ khoảng giữa năm 2010 nhưng vừa qua Bộ Tài chính mới chính thức có văn bản hướng dẫn thực hiện.

Để giải tỏa áp lực tình trạng hồ sơ tồn đọng, Cục Thuế TP đã có văn bản số 1707/CT gửi UBND TP đề nghị thay đổi cách xác định giá đất ngoài hạn mức. Theo đó, đối với trường hợp hộ gia đình, cá nhân nộp đủ hồ sơ xin cấp giấy chủ quyền đối với đất có hiện trạng là đất ở hoặc không phải là đất ở xin chuyển sang đất ở trước ngày 14/7/2010 (trước ngày Chính phủ có công văn chỉ đạo giải quyết vướng mắc trong thu tiền SDĐ đối với việc cấp giấy chủ quyền) thì tiền SDĐ sẽ được tính theo bảng giá đất của UBND TP tại thời điểm kê khai và nộp hồ sơ, không phân biệt đất trong hay ngoài hạn mức cho một hay nhiều thửa đất. Còn đối với hộ gia đình, cá nhân nộp hồ sơ xin cấp giấy chủ quyền có hiện trạng là đất ở hoặc không phải là đất ở xin chuyển sang đất ở sau ngày 14/7/2010 nhưng trước ngày 1/3/2011, thì tiền SDĐ sẽ được tính theo bảng giá đất của UBND TP tại thời điểm kê khai và nộp hồ sơ. Đối với phần diện tích ngoài hạn mức sử dụng đất ở chỉ áp dụng hệ số hai.

Việc quy định hạn mức đất ở tối thiểu nhằm ngăn ngừa tình trạng đầu cơ đất, nhưng đã làm rất nhiều trường hợp người dân mắc nợ vì đất của chính mình. Nếu kiến nghị của Cục Thuế TP được chấp thuận, trước mắt sẽ có nhiều trường hợp được giảm tiền SDĐ phải nộp, dân nhẹ gánh, còn Nhà nước cũng không bị thất thu thuế.

 Phan Trí